آذربایجانین آغیزلوحهلرینین دؤردونجو بؤلومو( کتیبههای شفاهی آذربایجان، 4) سیجیر باشلیغیلا چاپ اولوندو. ناصر منظوری بو کیتابدا ادبیاتین دوغوجولوق قایناقی اولان سیجیردن دانیشیب. منظوری اؤنجه یاییلان کیتابلاریندا سیجیردن سؤز آپارسا دا، گئنیش سیجیره گؤره دانیشمامیشدی.
بو کیتابدا؛ ادبیات هاردان باشلانیر؟ سس، قاورام، آنلام نهدیر؟ سورغولارینا قیساجیق جاواب وئریلیر. چاخناییشلیق، (ش، د، ق) سسلرین آنلامی دا آچیقلانیب. آییندوشونجهایله، کومپلئکس دوشونجهیه دایاناراق، سیجیر تعریفلهنیلیب.
"سیجیر" سؤزجویو بیزیم فولکولوروموزدا ایشلنسهیدی ده، تئرمین اولاراق بو کیتابدا اورتایا گلیر. کیتابدا سیجیر اوچ سطحه بؤلونور. بیرینجی سطحده اولان اوشودوم-اوشودوم سیجیرینی، سسقورولوشو، قاورام، آنلام(معنا) یؤنلریندن آراشدیریلیر.
کیتاب 62 صحفه دیر. ساتیش یئری ایسه، اندیشهنو یایین ائوی وئریلیب.
بو کیتابی اوخوماق، ناصر منظورینین بیر چوخ کیتابلارینین آچاری اولا بیلر. بو کیتابین اوخوماق دادینی، داماغیزا داددیرین.
قدیم آداملارلا دانیشساز، گؤردوکلریندن بیر سؤزلر دئیرلر. اونلارین اولدوغو زامانلار، بیز اولمادیغیمیز اوچون کئچمیشلردن دئیهنده ماراقلی گلیر. قدیم آداملار کندلی-شهرلی اولدوقلارینا گؤره فرقلی تعریفلری اولور. شهرلیلرین، دوولتلی کاسیبنا گؤره فرقلی تعریفلری اولور. کندلرده اکینچی لرله(رشبر)، ائلاتلار(یاری کؤچری، یاری اوتراق) خانلاردان داد تهپیرلر. اکینچیلرین دوروملاری ائلاتلاردان لاپ آغیر ایدی. بو آرادا کندلرین باخیشیلا، اربابلاری یئرلرینه اوتورداندان بئله، اکینچی اؤزونون آغاسی اولماغینا باشلادی. ایندی ده وار کئچمیش آداملار دئیهرلر آللاه او گونلری آپارسین گتیرمهسین.
اونونلا بئله، اکینچیلر اؤزلرینه ایشلهیندن سونرا، آرتیق پول قازانماق اوچون، یاخشی اکمکله، باشقا ایشلره گیریشمهیی باشلادی. آخینلار؛ کندلردن شهرلهره، بالا شهرلردن بؤیوکشهرلره، بؤیوکشهرلردن ده تئهرانا اولدو. یاواش-یاواش گلنلر قاییتماق بیلمهدیلر. یاخشی پولقازاندیقلاری اوچون باشقالارینا اؤرنک اولوب، کندلرین بیر چوخونو بوشالتدیلار. کندلر کیچیلیب، شهرلر بؤیویوب، خانلار ایسه آوروپا، امریکا اؤلکهلرینه، قالانلاری تاجر، یا دا یاخشی دوقتورلار اولدولار.
هر دن بیر قونولا ایلگیلی یازاندا، قونولار شیراتانکیمی شیریلداییب تؤکولوب گلیرلر. بو زامانلار بیر یازییا کونسانتره اولدوقدا، باشقا قونولاری گلمهیینین قاباغین آلیریق. من بئله دوروملارلا هردن اوزلهشهرم. واقتیمین آز اولدوغولا حووصهلهمین اولمادیغی، یازماغین قارشیسین آلیر. دئمیشم، بئینیمده ساخلایارام، اولمویوب.
یازی گلدییی زامان یازمادیقدا، او دوروما اویغون بیر داها آدامین بئینینه گلمیر. البت دئیه بیلرسیز بئینیمیزه گلنلر یازماق اوچون یوخ، بئینیمیزده فیکیرلشدیییمیز اوچون گلیرلر. سیز دئیهن کیمی دیر، آنجاق بئینیمیزه گلنلری ساخلاماق اوچون یازماغیمیز گرکلیدیر. بو یازیلار چی اولاجاقلار. گلهجکده اوستونده ایشلهدیکده یونتویا بیلرسیز. بئلهلیکله قونولار بوتونلوکله یادیمیزدان چیخمازلار.
تکجه بیر یول بئینیمیزه گلن قونولار چوخ اولور. گلن زامان دیرلندیرمهسک بیر داها بئینیمیزه قوندورا بیلمهلریک.
بئینیزده اولانلارا قاییتماق اوچون یازین. یازدیقدا، شیرراتان کیمی گلن زامانلار، دایاندیرمایین. گؤزهنین قاباغین آلساز، داها دوغروسو کور ائلهسز بیر داها سو گؤتورهنمزسیز.
اینساناوغلو دونیایا گلنده، یارغیسیز دونیایا گلیر. بؤیودوکده هر کسی یارغیلاییر. بو یارغیلاماقلار هر یئرده اولور. اؤزایچینده، ایکیلیکده، توپالاشدیغی زامان، دوست، دوشمان ایچینده اولور. بو یارغیلاماغین ندنی ده بئینینده یارانان گؤروشلر دیر. بو گؤروشلر زامان سورهسینده یارانیر.
بیرکسلرله ایلگیلندیکده، سیزه نئجه اولماغینی گؤزلریندن اوخویا بیلرسیزمی؟ یوخسا یوخ. گؤزلردن اوخوماق باخیشلارین قیفیللانماغیندان آلینسا دا، نه قدر دوز دوشونمهیمیز زامانا بوراخانلار چوخ اولور.
بو کی اینسان بیرلریندن خوشو گلیر، زامانا بوراخاندا، زامان سورهسینده دیشاریدان ائتگیلهینلر بیر گؤروشه هم یاخینلادا بیلر، هم اوزاقلادا بیلر. داها دوغروسو گؤروشلر یؤنهدیلیر.
بیرکسلری ده گؤرمهدن بیزده اؤنگؤروش یارانیر. اؤنگؤروشلری یارادان، بیزیم ایندیلیکده گووهندیییمیز آداملار اولار. هر کسدن یاخشی اینسان اؤزونه گووهنمهلی دیر. اؤنگؤروش یارانمادان اینسانلارلا اوزلشمهلیدیر.
اینسانلار زامانا بوراخماق یئرینه، ایستکلرینین اوستونه زوم ائلهسهلر، یاخشی نتیجه آلا بیلرلر.
تئهراندا یاشایانلاردان سوروشاندا چوخلاری اوردا یاشاماقدان گیلئیلیدیرلر. هاوانین کؤتولویو، واقتین اولمادیغی، قوهوم-قبلهدن اوزاق دوشمهیی، آرواد-اوشاغین یانیندا اولماماق، تنبل اؤیرنمک بونلار و بیر چوخ یئترسیزلیکلری ندن اولاراق، هر کس تئهرانین یاخشی یئر اولمادیغی اوچون سؤیلهییرلر.
تئهراندا یاشایانلاریلا دانیشاندا، گؤزیومولو تئهرانین پیسلیکلرین ساییرلار. تئهرانین پیسلیکلریندن قورتولماقلارینا تئهراندان چیخماغی دئدیکده، یوزهدوخسانبئشدن آرتیق گؤیول وئرمیرلر کی هئچ، چیخماماق اوچون ائولیلیکلرین ده داغیلتماق ایستهییرلر. تئهراندان چیخاندا دا، هر یئری یوخ بلکه تبریزی بهیهنیرلر(بونلار آذربایجانا نوشتالژیلری اولانلار اوچون دیر). اؤزلری هانسی یئردن گلمکلرینه باخمایاراق، آرخالاریندا بیر بوشالمیش یئر بوراخیرلار.
یئرلرینی منیمسهمک اوچون، یئکهباشی اورانی ساوونماق اولور. اؤزو ده دیلده. تئهرانین کؤتولویونده هرکس سوروملو دیر(تئهراندا اولانلاری دئییرم، چوخونلوغو آذربایجانلی اولانلارین باشلیغیلا).