دیل وارلیغی1

   دیلی اینسان‌لارین ایلگی‌لنمک آراجی تانی‌ییرلار. بو گونکو دونیادا، سیاست‌چی‌لرین دیله گؤروش‌لری حاکیم دیل‌لرین اورتاقلیغیندا دونیالیق بیر اورتامی قوروب، ایلگی‌لنمه‌یی ساغلاماق‌دیر. بو گؤروش‌لری رسمی دانیشیق‌دا دیله گتیرمه‌سه‌لر ده،  غیر رسمی یئرلرده اونلارین آغزیندان دئییلیب، ایقدام اولونور.  

   دیله یاناشمالار، عئلم آدام‌لارینین آراسیندا فرقلی اولور. توپلوم بیلیم اوزمان‌لاری، پئسکولوژیک اوزمان‌لار، دیلچی‌لر، فیلسوف‌لار، یازارلار، شاعیرلر و  بیر چوخ باشقا اوزمان‌لار اؤزلرینه اؤزل یاناشمالاری واردیر. هر بیر اؤزل یاناشما آلانینین، چوخ چئشیتلی یاناشمالاری اولور. عئلمی یاناشان‌لار، دیلین نئجه یؤنلنمه‌یینه حوکم وئرنمیرلر. اونلار تکجه دیلی اؤز گؤروش‌لریله آچیق‌لاییرلار.   

    دیلین یؤنلندیرمه‌یی سیاست‌چی‌لرین الی ایله اولور. دیل‌لرین نئجه یؤنلنمک‌لری، اونلارین سئچدی‌یی سیاسی گؤرش‌لردن آسیلی اولاراق فرقلی اولور. بو یاناشمالاردان نئچه‌سینی سیزله بیرلیکده گؤزدن کئچیریرم. 

   کمونیست‌اؤلکه‌لرین حاکیم‌لاری، گؤروش‌لرینین آلت یاپیسینی ایقتیصاد توتاراق، بؤیوک ده‌ییشیک‌لیک‌لرین ندنی بیلیب. ایقتیصادلا بیرلیکده خالق‌لاری ساووندوق‌لاری ایددیعالارینا گؤره خالق‌لارین دیل، کولتورلرینه سایغی‌لی اولدوق‌لارینی گؤسترمه‌یه چالیشیردیلار. بو چالیشمالاردا اونلار دا اوزون سوره‌لی سیاست‌لرینده خالق‌لاری  بیر آنا خالقین چئوره‌سینده بیرلشدیرمه‌یی سوردوروردولر. بئله داورانمادا بیرلشدیرمه تکجه ایقتیصاددا اولدوغونا گؤره باشقا یؤنلرده قاباریلمیردی.  

   لیبرال دموکورات اؤلکه‌لرینده، گؤروش‌لرینده اولدوقجا دیققتلی دیرلر. باسقی‌لاری اوزه چیخارتمیرلار. آنجاق اونلاردا دا بیر دیل حاکیم اولور. حاکیم اولان دیلی ده هر کس اؤیرنمه‌لی اولور. آنجاق اونلاردا بوتون دیل‌لرینی ایسته‌ین‌لر دیل‌لرینی قوروماق ایمکانی وئریلیر. اونلار اؤز دیل‌لرینی حاکیم‌لی‌یینی یایین‌لاردا(فیلیم، درگی، کیتاب، تئاتر، موسیقی‌) ساغلاییرلار. 

  بو ایکی گؤروش‌دن سونراکی گؤروش‌لر، فاشیستی گؤروش‌لر اولورلار. بو اؤلکه‌لرده اوستون سویدان اولماغی چیغیریرلار. بو چیغیریشدان اوتانج یوخ فخر ائله‌ییرلر. گوج‌لری چاتان‌لاری سیلمه‌یه چالیشیرلار. بو گؤروش‌لر تاریخین بینووره‌سینی قوران اولوب. سون یوز ایللرده بوتون بؤیوک ساواش‌لار ائله بو گؤروشه دایاناراق اولوب. ایکینجی دونیا ساواشیندان سونرا بئله دوشونجه‌لرین آیدین‌جا دئییلمه‌سی گلیشمیش اؤلکه‌لرده آرادان گئدیب. آنجاق بو گؤروش‌لر اوچونجو دونیا آدلانان اؤلکه‌لره بیر سیاسی گؤروش اولاراق یانسیدیقدان سونرا، ایندی ده وار یاشاییر. البت اوچونجو دونیا اؤلکه‌لرینده بو گؤروش‌لری یاشادان‌لار گلیشمیش اؤلکه‌لرین آدام‌لاری اولوب.   

   مستشرق آدلانان بوتون آوروپالی‌لار، بیلیم آدامی یوخ، بلکه پولیتیک آدام‌لاری اولوب. اونا گؤره ده چیزدیک‌لری هر بیر چیزیک، میللت‌لرین دوشمنلی‌یینه ندن اولوب.  

    بونو آرتیرمالی‌یام، اوچونجو دونیا اؤلکه‌لرینین بوتون گؤروش‌ده اولان سیاستچی‌لری(کمونیست، سوسیالیت، لیبرال دموکورات، دینچی) ایلک شوونیست اولوب سونرا باشقا گؤروشه یؤنلیرلر.  

بو گونکو دونیادا دیل‌لرین یاشاماغی، رسمی اولمادیق‌‌دا چتین‌له‌شیر. اوست‌لرینه باسقی اولدوقدا اؤلومه گئدیرلر. بوتون دیل‌لر رسمی اولمادیغی سورجده، زامان بویو اؤلمه‌یه ایره‌لیله‌ییرلر. بو ایره‌لی‌له‌مه‌یین قارشیسینی آلماق، او دیلده دوغولوب، یاشایان‌لارین بوینونا دیر.  

   یوخاریدا دئدی‌ییم کیمی، دیل‌لرین اؤلمه‌یینه سبب اولان‌ یاناشمالار، سیاسال یاناشمالاردیر. قودرته چالیشدیق‌لاری اوچون، دیلدن ده گوج سیمگه‌سی اولاراق فایدالانیرلار.