داش قاپی
دوشوندوک‌لریمین پارچالارینی هردن ایسته‌دیـییم کیمی یازیرام
داش قاپی
دوشوندوک‌لریمین پارچالارینی هردن ایسته‌دیـییم کیمی یازیرام
دیک به دیک دئمک
بیری اؤزونو یوخاریدا گؤرسه، ایسته‌دی‌یینی هر کسه دئیر. او هر نه‌یی یاخشی بیلسه اونو دئیر. بیرلری ده دئدی‌یی سؤزه قولاق آسماسا، هیرسله‌نیب، هیرسله‌ندی‌یی اؤلچوسونده سؤز یامار. یامارلانان کیمسه‌لر، اؤزلرینی هانسی یئرده گؤردوک‌لرینه گؤره تپگی گؤرسه‌درلر. هیرسله‌نن کیمسه ایسه، هیرسی سویویانا قدر قاش-قاباق تؤکر. آمما هردن بیرلری تاپیلار هیرسله‌نن‌لرین قارشی‌لاریندا دوروب، ائشیتدیک‌لرینی جاواب‌سیز قویمازلار.
اؤزونو یوخاریدا گؤرن، دیک‌به دیک جاوابینی آلدیغی کیمسه‌دن، گؤزله‌مه‌دی‌یی اوچون، ال-آیاغینی ایتیرر. نه ائله‌دی‌یینی بیلمز. هردن زور گلیب، دیک‌به‌دیک دئینله ال‌به یاخا دا اولار. نئجه سونوجلاندیغینا باخمایاراق، اؤزونو یوخاریدا گؤرن کیمسه، اولدوغو یئرده، یئرینی الدن وئرمه‌دی‌یی اوچون اؤزونو گؤزلر. هوشلو باشلی اولسا دیل‌له یاخین‌لاشار، هوشلو باشلی اولماسا، هر گون آرتیق یئرینی الدن وئرر.
دیک‌به‌دیک دئمه‌ین‌لر اولماسا‌لار، یئرلر ده‌ییشیلمزلر. دیک‌به‌دیک دئین‌لر ایسه، هئچ زامان یوخاریدا گؤرونولمه‌یه‌جک‌لر، هر زامان بیرلری اونلاردان قورخدوق‌لاری اوچون، اونلارلا ائشه‌جک‌لر. ائشن‌لر یئری گلسه اوزده، یئری گلمه‌سه دالدا ائشه‌جک‌لر. عئینی زاماندا دیک‌به‌دیک دئین‌لره هئچ کیم یوخاریدا اولمایاجاق. هر کسین یئرینی بیلدیریب، اؤزلرینین ده یئرلرینی اونلارلا ائشن‌لر بیلدیره‌جک‌لر.
قالیان
"قلیان" سؤزجویونو قه‌فه‌یه گئدنلر یاخشی تانی‌ییرلار. قلیان‌سیز قه‌فه‌له‌رین دادی اولمور دئیه‌سن. تبریزین قه‌فه‌له‌ری بام-باشقا اولور. "قلیان" سؤزجویونه فرقلی یوزان‌لار وار. قلیان سؤزجویو ماراغیمی چکه بیلمه‌میشدی. آنجاق هردن سؤزلوک‌لرده گؤزومه ده‌یمیشدی. یوروم‌لار، فارسی قایناق‌لاردان اولدوغو اوچون، فارسی یوروملانمیشدی‌لار. قلیان سویون ایستی گؤرمه‌دن جوشدورما حالینا گتیرمک دئمک ایدی. نظره گلیردی بو سؤزجوک چوخ دا اوزاق یورولمامیشدی.
اوچ-دؤرد آی بوندان اؤنجه، رضاشاه شاه اولمامیشدان، لرلارین کؤچمک‌لریندن چکیلمیش بیر فیلمه باخیردیم. اوردا "قلیان" آلت یازیدا "کالیان KALYAN " کیمی یازیلمیشدی. کالیانین "قال+یان" اولدوغو ایلک باخیشدا آغلیما گلیردی. اونا گؤره بو سؤزجوک ماراغیمی چکدی. قلیانین عرب اولدوغو دا ذئهنیمدن کئچیردی. آمما عربجه‌ده قلیانین قارشیلیق سؤزجویو "النرجیلة" ایدی. تورکیه‌لر ایسه "نارگیله" دئییردیلر. بو سؤزجوک ذئهنیمده قالمیشدی، دیله تانیش یولداشلارین بیر ایکی‌سیله اورتایا قویدوم، اونلار دا ماراقلی گؤردولر. نارگیله‌ایله، النرجیله بیر-بیرلرینه یاخین نظره گلیرلر.
قلیان بیزیم سؤزجویوموز اولا بیله‌جه‌یی ذئهنیمده یئرله‌شیردی. اونا گؤره هردن بو سؤزجویون بیزیم اولوب-اولمادیغینی آغیر-یونگول ائله‌تدیریردیم. ائشیدن‌لرین بیر سیرالارینا ماراقلی گلیردی، بیر سیرالارینا ایسه ماراق‌سیز، آمما سرت تپگی گؤرستمک گؤرموردوم. کئچن گونلرده سؤز آراسی قلیانین، قالیان اولدوغونو اورتایا قویموشدوم. آمما بو دؤنه بو سؤزجویو بئله دوشوندویوم، منی قینانماق دورومونا سالدی. ندنینی بیلمه‌دیم. آمما قیناماق ندن اولدو، بیر دؤنه بو سؤزجویه بیر داها واقت قویام. قلیان تکجه، بیز اولان یئرده قلیان کیمی ایشله‌نیر. فارس‌لارین آراسیندا دا قلیان ایشله‌نیر. تئهرانلی‌لار ایسه قلیون دا دئییرلر. آمما قلیانا، قالیان، غلیان(سویو نفس‌له جوشدورماق، قانین جوشماسی کیمی) و نارگیلی(تورکیه‌لی‌لر، نارگیلی‌دن نارگیله‌نی اویدوروب‌لار) ده دئییردیلر. افغان‌لار "چَلَم" دئییرلر.
یوخاریداکی، آدلارا باخاندا، قالیانین باشقالاریلا فرقلی قورولوشو واردیر. هیندوستانلی‌لاردان(هیندیلی‌لر حوققا دئییرلر) سونرا، کی قلیانین یارانیشینی اوردان بیلیرلر، باشقا یئرلرده نارگیله، النرجیله(نارگیله‌نین عرب‌لشدیریلمیشی) کیمی سؤزجوک‌لر هیندیلی‌لردن آلینمیشدی. آمما قلیان سؤزو، نسنه‌‌نین قورولوشوندان یارانان بیر آدا به‌نزه‌ییر. بو آد آذربایجاندا اولان، دیل‌دوزه‌نیندن یارانیر. بونا تای آدلارلا چوخ اوز-اوزه اولوروق. آد یاراتماق سیستئمی، ضیالی‌لار اولمادان کئچمیشده یئنی سؤزجوک‌لری یارادیردی. آمما ایندیکی دورومدا، اؤزلرینی ساوادلی بیلن‌لر یئنی سؤزجوک‌لری یاراتماغا ذئیین‌لردن اوزاق یئرلرده گزیرلر. دیلی دانیشان‌لاریلا بوراخساق، بلکه اؤز سؤزجوک‌لرینی یاراتسین‌لار. یئرآلما، قیرمیزی بادیمجان، اَیری‌پالان، قاپدی‌قاشدی، یئل‌آتی کیمی سؤزجوک‌لر خالق طرفیندن یارانمیشدی.
یازمادیق‌لارینی یازمالی‌ییق
بیزه گؤره بیرلری یازیب‌لار. یازیلارین نه قدر دوز، یالان اولدوغو، یازانلارینین بوینونا. بویونلارینا باخیرام، باتیب یئره، یالان‌لار اغیر اولدوقلاری اوچون بیرطرفلی باتیب. اوزدن ایراق، گ...ت باش اولوب‌لار. یازیلارین باشلارینا باشماق، آیاق‌لارینا پاپاق قویولوب! هر طرفدن گیردیک‌‌ده ترسه گیریریک، ترسه گئدیریک. بیردن گؤروروک، اوهو نم هایانداییق. هردن ایزلری ایتیریب، یولا دؤنه‌نه تک خئیلک اؤز باشیمیزا فیرلانیریق.
یازیلار سالیق وئردیک‌ده، یولوموز شوخوملوغا دوشور، شوخوملوق یاش اولاندا، پالچیق اولوب، باتیب قالیریق. باشماق‌لاریمیز آغیرلاشیب، باشیمیزی سوخور پالچیغا، هردن ده سئل یولا دوشور، اولدوغوموز یئردن بیزی گؤتورور، بوغولماساق اؤزگه‌لرین یئرلرینده سئلدن آلینیریق.
هر دورومدا بیزیم ایزلریمیز اولور، ایزلریمیزی اؤرت-باسیر ائله‌سه‌لر بئله، گئنه ایزیمیزی بلله‌سک هئچ اولماسا، اؤزگه‌لرین یئرینه دوشمه‌ریک، سئل گلنده بیر بوداغا باغلانیب قالاریق. سئلدن قورتولماق اوچون، باشقالارین بیزه یازمادیق‌لارینی یازمالی‌ییق!!!!!
سینیرلار، جیزیق‌لار
اؤزوموزه جیزیق چکنده، اؤزوموزدن باشقاسی بیزیم ایزنیمیز اولمادان، گیریلمی‌‌ین جیزیق چَکه‌ریک. آمما بو کی بیزیم جیزیغیمیزا ایسته‌ین گیریب، چیخا، چه‌کیلن جیزیق‌دان آسیلی اولمور. جیزیق قورویان‌لا، جیزیغی پوزان‌لاردان آسیلی اولور.
بو کی جیزیغین هاردان اولونسا قورونا بیلر، چوخ بیلینمز. البت بونو دا دئمه‌لی‌ییک، جیزیق گوجلشدی‌ییمیز، گوجله‌ره چکیریک. گوجله‌شه بیلمه‌دی‌ییمیزلری ده، دیلی‌ایله اوزاقدا ساخلاشدیریریق. گئنه قاییتدیم، گوجه. اینانین اؤز الیمده ده‌ییل، گوج هر بیر سینیری آشا بیلن نسنه دیر.
من اؤزوموزه باخدیق‌دا جیزیق گؤره بیلمیرم. آمما نئجه دئییب‌لر، هر زامان دا جیزیق‌لاری آیاق‌لاییب، سینیرلاری آشمایین جومله‌لری قولاغیمیزین سیرقاسی اولوب. بیز ده، ایستر ایسته‌مز بیزه توشلاشان هر کسدن، سینیرلاریلا، جیزیق‌لاریمیزی ایسته‌ییب، چالیشمیشیق گؤزلویک. آمما جیزیق چکن‌له، سینیر بللندیرن‌لر بیر اولمادیغینا گؤره، هردن بیرینین سینیرینی، باشقاسینین سینیرینا گیریر، البت بو سینیرلار بیز اولان یئرلرده اولور. اونا گؤره، سینیرلارین پوزولماسینین باش آغریسی بیزه قالیر.
باشقالاری بیزیم سینیرلاریمیزی پوزاندا(بیز دئدیک‌ده، بیزی چیزیلن سینیرلاری دئییرم، هره بیرین چیزیب)، پوزان‌لارین سینیرلارینی پوزماق، گؤیلومدان کئچیر. آمما باخیرام گؤرورم، هر سینیری پوزسام، اونلارین سینیرینا چاتانمایاجایام. یئر قالیب، سینیرلاری اولمویا! آمما نئینک، دئییرم بئینیمده چه‌که‌رم. باشلاییرام چکمه‌یه گؤرورم، بئینیمده بئله اونلارین سینیرلارینی یاخین‌لاشانمیرام!
یاخشی‌لیغیمیزی ایسته‌ین‌لر
اوشاقلیق‌دان بیزیم یاخشی‌لیغیمیزی ایسته‌ین بیرلری اولوب. آنا آتادان توتوب، بؤیوک قارداش-باجی، اؤیرتمنه دک. بیزیم یاخشی‌لیغیمیزی ایسته‌ین‌لرین اوره‌ک‌لری یانیب، بیزه تاپشیریق‌لار وئریرلر. اؤیوت وئریرلر. بؤیوک‌لردن سؤز ائشیتمک بیزیم توپلوموموزدا بیر یاخشی دب دیر، بیز ده ائشیدیریک. آمما بو اؤیوت‌لر هردن، اؤیوت‌لوکدن کئچیب، حاکیم‌لی‌یه چاتیر.
اوشاق بؤیودوکجه، یئنی دوروملارلا تانیش اولور. یئنی دوروملارین بیرسیراسیلا اؤزو تک ایلگی‌له‌نیر. ایلگی‌لندیک‌لرینده اؤزونون ایستیقلالی اولمویان واقتا دک، اؤز آیاغینین اوستونده دورا بیلمه‌یه‌جک. اؤزو آددیم آتماقدان قورخاجاق. یاواش-یاواش اؤزل سئچیم‌لرینه یاخین‌لاشاجاق. اوندا دیر کی اؤز سئچدی‌یی‌له، بؤیوک‌لری سئچدیک‌لرینین آراسیندا فرقلیک‌لر اورتایا چیخاجاق. اؤیوت وئریب، یاخشی‌لیغیمیزی ایسته‌ین‌لر، اونلارین سئچدیک‌لرینی سئچمه‌دیک‌ده، ال‌لریندن گله‌نی اسیرگه‌مه‌یه‌جک‌لر.
اینسان‌لار نه قدر دموکورات اولورلار اولسون‌لار، قودرت قایناغینا چئوریلن زامان، گؤروش‌لرینی تام بیلیب، فرقلی سئچیم‌لری انگل‌له‌مه‌یه چالیشاجاق‌لار. اوندا دیر کی آرا قاریشیب، مسسب ایته‌جک. سؤز-سؤزون دالیسیجا گله‌جک، او بونا بو اونا. بیز اونلارا، اونلار بیزه. سونوندا دا یاخشی‌لیغیمیزی ایسته‌ین‌لر، بیزی ایسته‌مه‌یه‌نه چئوریله‌جک‌لر.
یاخشی‌لیغیمیزی ایسته‌ین‌لرین یادینا بیزه ائله‌دیک‌لری یاخشی‌لیق‌لار دوشه‌جک، دونیانین وافاسی اولمادیغینی تئز-تئز دئییب، دئییب دوراجاق‌لار. اَمک‌دن دانیشیب، بیزی آدام ائله‌دیک‌لرینی دوشونه‌جک‌لر، بیزیم ده "نابئه به حرام"(مام بیلمز، حق سای بیلمز) اولدوغوموزو هر کسه دئیه‌جک‌لر.
یاخشی‌لیغا اوغرایان‌لار ایسه، زیندگانلیق‌لارینداکی پولچوک‌لری یادلارینا سالاجاق‌لار، هر بیر اؤزلری گؤرمه‌دیک‌لری ایشی، یاخشی‌لیغی ایسته‌ین‌لرین بویونلارینا ییخاجاق‌لار. اوتوروب-دوروب اونلارین یوخاری یئرلرده اولمادیق‌لارینین ندنینی یاخشی‌لیق‌لارینی ایسته‌ین‌لری بیله‌جک‌لر.
یاخشی‌سی بودور، یاخشی‌لیغی ایسته‌ین‌لر بو باشدا، یاخشی‌لیغی بوش توتسون‌لار. برکی‌ینده، قوپماز اولورلار.
منه تای ایکی طرفده اولان‌لار، گؤرون نئجه اولارلار!.