داش قاپی
دوشوندوک‌لریمین پارچالارینی هردن ایسته‌دیـییم کیمی یازیرام
داش قاپی
دوشوندوک‌لریمین پارچالارینی هردن ایسته‌دیـییم کیمی یازیرام
دانیشیق‌لار
آذربایجانین اؤزللی‌یی، شفاهی خالق ادبیاتی دیر. آذربایجانین دانیشیق میراثی، آذربایجانین وارلیغینی قورویوب-ساخلادیغی قدر گوجلو دیر. بو سؤزو هر کس بیلیر. آذربایجان اوچون یازان، دانیشیقلا بیزه چاتان وارلیغیندان یازمالی دیر. یئنی‌لی‌یی سؤزلو وارلیق دیر. ایندیکی دونیادا هر بیر سؤزه قانیت اولمادان، آلینمیر. قانیت‌لار ایسه، ایندی‌یه دک یازیلان‌لاردان قانیت‌لانیر. بو اوزدن آذربایجاندان دانیشان‌لاری(آذربایجان کیمی دانیشان‌لاری دئییرم) باجاردیق‌لاری قدر دیشلاییرلار.
بئله یازانلار اللرینه داغ قویورلار بیر داها یازمی‌یالار.
آمما بیز بیر آز قولاقلانساق، آذربایجانین سسینی، آذربایجانین هر یئریندن ائشیده بیله‌ریک. آذربایجانین دانیشیق‌لاری، سؤزلری سینه‌دن-سینه‌یه، داغدان داغا، چایدان چایا، گؤلدن-دنیزه، آغاجدان آغاجا، تورپاقدان تورپاغا یاییلیب قالیب. آذربایجانی یازانلار، تکجه قولاقلانمالی‌دیرلار. دانیشمالی‌دیرلار. دانیشیق‌لاری یئر-گؤی ییغیب-ساخلاییب، یازانلار تکجه دفتره کئچمه‌لی‌دیرلر.
جیددی یازیلار
بئلنچی بیر دوشرگه نین یازیلاری, گونلوک یازیلار آدلانا بیلر. گونلوک یازیلارین تلانینمیش تعریفی, گونده دوشن اولایلاری یازماق آنلامیندا دیر. باشقا باخیشلا دئسک گونده بیزه ماراقلی اولان قونولارا یازماق دیر. گونده کی قونولارا یازماق او قدر ده راحات دئییل. هئچ اولماسا منیم اوچون راحات دئییل. هر بیر گؤروشو یازماق اوچون, خئیلک آراشدیرمالیییق. بو ایمکان منیم اوچون یوخ دیر. بو اوزدن بو دوشرگه ده کی یازیلار, بئینیمدن گلیب کئچن قونولاردیرلار. بیر باشلیق کیمی بوردا یازیلیر. گلیب-کئچن قونولار اولا بیلسین, عؤمرومده بیر یول گلسینلر, اونلاری ساخلاماغا بیر دفترده یازمالی یام. بو دوشرگه ائله او دفتری یانسیدا بیلیر.
یازیلار بلکه بیرلرینه جیددی نظره گلمه یه, آنجاق توخوندوغوم قونولار هئچ اولماسا اؤزومه جیددی دیرلر. عئینی حالدا خام گؤورش دیرلر. اونلارین اوستونده ایشلنسه, جیددی گؤرونه بیلینرلر. آنجاق ایندیلیکده خام-خام اوخومالی سینیز, البت اوخوماق ایسته سز. ایسته مه سز ده اؤزونوز بیلرسیز. زور ائله ین یوخ دیر!!!
اؤرت-باسیر
قدیم زامان‌لار قاتیق، قاتیق اولسون دئیه اوستونو اؤرتوب باسیراردیلار. اؤرتوب-باسیرماق قاتیغین(یوغورتون) توتماغیندان اؤترو ایدی. قاتیق یاخشی توتماسایدی سو سالاردی. قاتیغین اؤرتو-باسیرینا تای ائوده قیزلاری دا اؤرت-باسیر ائله‌ردیلر(قویلاماق دئمیرم ها، گیزلتمک دئییرم، قوناق قاباغینا گتیرمه‌یی دئییرم.). ائوین نئچه قیزی اولدوغونو قادین‌لار بیلردی. قادین‌لار بیلسه‌یدی گؤرردی، آخی ائلچی‌لی‌یی ده قادین‌لار ائله‌ردیلر. هر هالدا او دووران کئچیب، قیزلارین سرگی‌لنمک گونلری گلدی. چوخدان دیر قاتیق چالمامیشام، بیلمیرم قاتیغین اؤرت-باسیری قالیر یوخسا ییغیشیلیب. چوخدان دیر قاتیغی توکان‌لاردان آلیریق، اؤزوموز چالمیریق!
اؤرت-باسیرین بیر جوره‌سی ده، عاییب‌لاری اؤرتمک اوچون دیر. بیر عاییب ایش اولسا، عاییب ایش گؤره‌نین آبیری گئتمه‌سین دئیه(اوزونون سویو تؤکولمک دیر ها، دیقت ائله‌یین!) عاییب ایشی اؤرت-باسیر ائله‌ردیلر. عاییب ایش گؤرن‌لرین چوخونون سون عاییب ایش‌لری اولاردی(اؤرت-باسیر) جاواب وئرردی. آنجاق او اؤرت-باسیرلار عاییله ایچینده اولاردی، یا دا یاخین چئوره‌ده اولاردی.
عاییب ایش گؤرن‌لرین ایش‌لری توپلومدا یاییلان واقت، توپلوم اونو اؤرتباسیر ائله‌مزدی، تکجه ایشی توپلومدان دیشلاماغی اولاردی. اونو دا توپلومون هامیسی‌نی بورومه‌سین دئیه. عاییب ایش گؤرن توپلوما قاییتماق اوچون، اؤزونو تمیزله‌مه‌لی ایدی.
اؤرت-باسیر دوشونجه‌یه یئتیردیک‌ده، بیر آز فرقلی اولوردو. بیری بیر دوشونجه‌نی تمثیل ائله‌ییر دئیه، کؤتو ایش‌لرینی اؤرت-باسیر ائله‌ییب، اونو ساوونماق، او دوشونجه‌نین زده‌له‌نمه‌یینه ندن اولا بیلر. توپلومدا اولان کیمسه‌لرین هامیسی بیر دوشونجه‌یه مالیک اولمادیق‌لاری اوچون، دوشونجه آدام‌لارینین آخساقلیقلارینی اؤرتمزلر، بلکه اونو باشاردیق‌جا سسلندیررلر. بئله بیر ایش ده قاچیلماز دیر. بئله اؤرت-باسیرلار سو سالدیت‌دیریب، تورشا چالدیرار.
بیر باشقا اؤرت-باسیر تزه‌لیک‌ده اوزه چیخیب، او دا بیر دوشونجه‌ده اولان کیمسه‌لرین، او دوشونجه‌ده اولماق‌لارینی اؤرت-باسیر ائله‌ییرلر. اینسان ایناندیغی بیر شئی‌یی نئجه اؤرت-باسیر ائله‌یه بیلر، من بیلمیرم. بئله بیر اؤرت-باسیرلیغا ایکی-اوزلولوک ده دئمک اولار. بلکه بیرلری آیاقدا قالماق اوچون، هانسی دوشونجه‌ده اولدوق‌لارینی بیلدیرمکدن چکیلمه‌یی بو ایشی ندنی بیله‌لر، آنجاق اینسانین اؤزونه بیر کیملیک تعریف‌له‌دی‌یی وار، اونو ساوونا بیلمه‌سه، اؤزونو نئجه ساوونا بیله‌جه‌یینی بیلمک اولمور.
دوشونجه دوستلوق گؤتورمز!
دوشونجه یییه‌لری(هر کس هر اؤلچوده دیرلندیریر ده‌یرلندیرسین، فرق ائله‌مز)، دوشونجه‌لریندن آسیلی اولاراق اؤزلرینه دوست-دوشمان قازانیرلار. دوست‌لاری دوشونجه‌لرینه گؤره آخساقلیقلارینی گؤرمویوب، دوشمان‌لاری ایسه اؤزلرینه خوش گلمه‌ین هر بیر داورانیشی آخساق‌لیق گؤرمکدن آشیب، دوزلمز بیر یارا گؤرورلر. گوندن-گونه آرالاری چوخالیب، بیر زامان بیر یئره سیغمایان دوشونجه‌له‌ره دؤنوشورلر.
یوخاریدا دئدی‌ییم دوروم، دوشونجه یییه‌له‌رینه دیر. اوچونجو دونیا اؤلکه‌له‌رینده دوشونجه یییه‌له‌رینین چئوره‌لرینده(البت دوشونجه یییه‌سی دئدیک‌ده غربده یئتیشن دوشونجه‌لرین شرقده‌کی تمثیل‌چی‌لرینی دئییرم) اولان کیمسه‌لر بیری تاپیلیب اونلار ائشیتمه‌ین سؤزلری دئدیک‌ده اونلاری دوشونجه‌نین آتاسی بیلیب، هر نه‌یی کی آتا دئییر اونا بویون اَییر. آتانین دوشونجه‌سی‌‌نی منیمسه‌دی‌یی آن، آتادان ساوونا بیله‌جک قدر، بیلگی‌یه یییه‌له‌نیب، هر کسی او یاریم بیلگی ایله دیرلندیریر. اوچونجو دونیادا دونیالاشمامیش دوشونجه‌له‌رین یارانماماسی‌نین ندنی، دوشونجه سَویه‌سی‌نین گئنل‌لیک‌ده آشاغی اولماسی اولور.
شرقده‌کی دوشونجه‌لرینین دونیالاشمالارینین قارشیسینی آلان ندن‌لردن بیری، غربده‌کی گؤروش‌لرین دونیالاشماسی و شرقلی‌لرین اؤزلریله اؤزگه‌له‌شمه‌لری دیر. شرقده یارانان هر بیر ده‌یر، ده‌یرسیزله‌نیر.
شرقده‌کی دوشونجه‌لرین دونیالاشماسینین قارشیسینی آلان ایکینجی ندن ایسه، شرقده‌کی دوشونورلری چلیشگه‌یه چکمه‌مک‌لر اولور. چلیشگی چکیلن دوشونورلر، اونلاری چلیشگی‌یه چکن‌لری دوشمان تانیت‌دیریب، دوشونجه دوستلارینین الیله سیلمک ایسته‌ییرلر. بونلارا بالاجا بیر چیلتیک گرک‌لی‌دیر، آی بالام، چلیشگه‌یه چکیلمه‌ین دوشونجه، دونیالاشماق سهل دیر، دوشونجه اولا بیلمز. ها بئله دوشونجه دوستلوق گؤتورمز، یئری گلدی اینجه‌لنمه‌لی دیر.
اؤیرنجی اولماق
آمئریکالی پسیکی‌یاتریست(روانپزشک) ویلیام گراسیر دئییر؛
بیز اؤیره‌نیریک؛ اوخودوق‌لاریمیزدان یوزه اونونو، ائشیتدیکلریمیزدن یوزه ییرمیسینی، گؤردوک‌لریمیزدن یوزه اوتوزونو، گؤروب-ائشیتدیکلریمیزدن یاریسی‌نی، دارتیشدیق‌لاریمیزدان یوزه یئتمیشین، یاشادیق‌لاریمیزدان یوزه سکسانین، اؤیره‌تدیک‌لریمیزدن یوزه دوقسان‌بئشینی
یوخاریداکی‌لارا دیقت ائله‌سک، هامیسیندا اؤیرنمک‌دن سؤز گئدیر. هر بیر اؤیره‌ننه اؤیره‌نجی دئمک اولار. گئنل‌لیک‌ده اؤیرنجی کورسا گیریب، بیر قونونو اؤیره‌نن کیمسه‌له‌ره دئییلیر. اؤزل‌لیک‌جه بوردا، اؤیرنجی بیلیم‌یوردلاریندا ائییتیم‌آلان کیمسه‌له‌ره دئییلیر.
اؤیرنجی اولان کیمسه‌لر، نه قدر اؤیرنجی اولوب اولمادیق‌لارینا کسین بیر سؤز دئمک اولماز. هر کس اؤز آچی‌سیندان اؤیرنجی اولماغی ده‌یرلندیریر. یوخاریدا گتیردی‌ییمیز اولچونو نظرده آلساق، اؤیرنجی‌لر ائییتیم آلدیق‌لاری قونولاری، اوخویوب، ائشیدسه‌لر؛ اوست-اوسته یوزه اوتوزونو اؤیره‌نه‌جک‌لر، قالانی قالاجاق سونرالار اؤیره‌نه‌لر. آمما اؤزل قونودان سئوایی، اؤیرنجی‌لر باشقا قونولاری دا اؤیره‌نیرلر. باشقا قونولاری اوخوماسالار دا، ائشیدیب، دارتیشیرلار، هر دن ده یئری گلنده گؤرورلر. اوست-اوسته هردن یوزه ده قووزانیر.
ویلیام گراسیرین دئدیک‌لریندن سونرا، اؤیرنجی‌لرین اولوشدوردوق‌لاری قونولار دا اولور. یاتاقداکی دوروم اونلاری اولوشدورماغا یؤنلدیر. اولوشدوردوق‌لارینی یوزه ایکی یوز اؤزلری اؤیره‌نیرلر. باشقا‌لارینا دا اؤیره‌دیرلر(دوز یؤنلده بیلسه‌لر یارادیجیلیغین بینؤوره‌سین قویموش اولا بیلرلر!).
یاخشی اؤیرنجی اولماق اوچون، اؤیرتمن اولماق گره‌کیر. عئینی حالدا هر زامان اینسانین بیر شئی‌له‌ری اؤیره‌نمه‌یه گره‌یی واردیر. اوخویوب، ائشیدیب، گؤروب، دارتیشیب، اؤیرتمک بیر یئرده اولا بیلسه، اؤیرنجی اولماق بیتؤوله‌شیر. بلکه ده بو اوزدن دیر، بیر چوخ‌لاری اؤیرنجی دامغاسی‌نی بیر عؤمور آلین‌لارینا قازدیرماق ایسته‌ییرلر، بلکه ده اؤیرنجی اولماغی اؤیرتمک ایسته‌ییرلر.
آمما کیلاسیک سؤیلم‌لردن اؤزوموزو قورتارا بیلسک، اؤیره‌نمه‌دیک‌لرله پارچا اؤیرنمک‌لر هر کسین اؤیرنجی اولدوغونا یئتر!
بیر سؤزو بیر داها وورغولاماق گره‌کیر: اؤیرنمه‌یی یاخشی اؤیرنمک اوچون، اؤیرندیک‌لریمیزی اؤیرتمه‌لی‌ییک، بلکه اؤیرندیک‌لریمیزده آخساماق‌لاریمیز آزالسین.