داش قاپی
دوشوندوک‌لریمین پارچالارینی هردن ایسته‌دیـییم کیمی یازیرام
داش قاپی
دوشوندوک‌لریمین پارچالارینی هردن ایسته‌دیـییم کیمی یازیرام
دیل‌سیزلی‌یه یازیلیر
دیلسیز، ایلک آنلامدا دیلی دانیشا بیلمه‌ین‌لره دئییلیر. آنادان دوغما کار اولان‌لار، دیلی سس‌لرینی ائشیتمه‌دیک‌لری اوچون دیلی دانیشا بیلمیرلر. دیلسیز، یان آنلامدا، حاق‌لارینی ایسته‌یه بیلمه‌ین‌لره دئییلیر. بئلنچی آدام‌لارا دیلسیز، آغیزسیز دئییلیر. هر کس اونلارین باشیندان چالیب حاق‌لارینی آلیر.
بیزیم اوچون دیل‌سیزلیک بیر باشقا آنلامدا تاپیب. دیلیمیز اولا-اولا اونو ایشله‌ده بیلمیریک. دیلیمیز اولا-اولا اونو یازیب-پوزوب اوخویا بیلمیریک. دیلیمیز اولا-اولا اوخویوب، یازیب، پوزوب، سسلندیرمه‌یینه ایمکانیمیز اولمور. بو دیل‌سیزلیک دیلین یاساق اولدوغوندان آسیلی اولوب‌دیر. تورکجه بوردا(آذربایجاندا) یاساقلاناندان سونرا، یاساق دیلده یازیب-پوزوب-اوخوماق‌دان دانیشماق، یازماق، اوخوماق دا یاساق اولوب. اللی ایل یاساق اولوناندان سونرا یاسالی یاساق قالدیریلسا دا، گیزلی بیر یاساقدا یاشاییب و یاشاییر. هئچ کیم هئچ یئرده آچیقجاسینا سوروملو اولاراق دئمیر بو دیلده یازیب-پوزوب اوخومایین. آنجاق هئچ کیم ده دئمیر بو دیلده یازیب-پوزون-اوخویون.
دیلسیز اولماق ایسته‌می‌ین‌لر یاساق قویولان ایلک گونلردن بو یاساغی قالدیرماغا چالیشیب‌لار. آنجاق نه قدر چالیشسالار دا یاساق‌لیق، بئیین‌لره ایشله‌ییب. یاساغا قارشی اولان‌لار بئله یاساغا بویون گلیب یاشاییب‌لار. آنجاق هر زامان دا دیل‌لرین یاساق اولدوغونو وورغولاییب‌لار. دیل‌لری نوستالژی‌یه چئوریلیب. تکجه بیر نوستالژی. رضا براهینی اونلو یازارین دئدی‌یی کیمی، یاساقلانماقدان اؤج آلماق اوچون یاساق‌لایان‌لارین دیلینی اؤیره‌نیب، دئو اثرلر یارادیب. یاساق‌لاندیغی دیلینی تکجه دانیشیقدا ساخلادی. بیلمیرم یاساقلانمیش دیلینده اوخودو یا یوخ. یاساق‌لاندیغی دیل دئدی‌ییمده آذربایجان تورکجه‌سی دیر. بوردا تورکجه یاساق‌لانیب، بوردا اولان تورکجه ایسه آذربایجان تورکجه‌سی دیر. هئچ اولماسا بیر-ایکی بیلیم‌یوردوندا تورکیه تورکجه‌سی اوخونولور. براهینی آذربایجانلی فارسجا یازانلارین ایچینده تورکجه‌یه ماراغینی چیلخا بیلدیریب، اونون یاساق‌لانماسی‌نا قارشی اولماغینی دیله گتیریب‌دیر. یوخسا باشقا یازیچی‌لار دا وار ایدی دیله گتیرمه‌دی‌لر. اؤرنک اوچون ساعیدی،
دونیا ده‌ییشدیک‌ده دوروم‌لار ده‌ییشیلدی. یاساقلانمیش هر بیر وارلیق تام یاساقلانانمازدی. هر کس ایسته‌دی‌یینه یئتیشیردی. یاساق‌لار قالدیریلسا دا بئیین‌لره یئرلشمیشدی. نسیل‌لر ده‌ییشمیشدی، یاساق‌لار آلیشقانلیغا چئوریلمیشدی. یاساق‌لارین دالیندا تکجه دئولت یوخ بلکه میللتین ایچینده اولوشان یئنی کیملیک دورموشدو. بو اوزدن یاساق‌لار یازی-پوزودان دانیشیغا ایره‌لی‌له‌میشدی. هله ده وار ایره‌لی‌له‌ییر. یاساغا بوردا یاشایان هر کس دستک وئریردی.
یاساغا قارشی دورمالار، زامان گئتدیکجه چوخالدی. گئنل بیر ایسته‌یه چئوریلدی. آچیقجاسینا اؤزونو شوونیست تانیتدیرمایان بیر دئولت سیستئمینین ده ایش باشیندا اولمادیغینا گؤره، تورکو دانیشماق کراهه‌تین الدن وئریب، سوچ اولماقدان چیخمیشدی. چیخماغینا باخمایاراق، توپلومسال یاساق‌لانما سورور. دیلینی دوشونن بیر کس‌لر اورتایا گلدیلر. کیملیک‌لرینین اؤلومونو گؤرن‌لر دیلی دوشونمه‌یی سسله‌مه‌لی ایدی‌لر. آمما بئیین‌لرده یارانان یاساق دیله ساواش‌لان‌لاردا دا یاشاییردی. هله ده یاشاییر. البت گئنل‌لیک‌ده بئله دیر.
دوشونمه‌لی‌سی بو دور:
- دیلین یاساق‌لیغیندان یازیر، یاساقلانمیش دیلده یازمیر.
- دیلین تاپدالاندیغیندان یازیر، تاپدالانمیش دیلده یازمیر.
- دیل ساواشیندان یازیر، ساووندوغو دیلده یازمیر.
- تورک دیلینده مدرسه‌نین اولماغیندان یازیر، مدرسه‌سی اولمایان دیلده یازمیر.
- تورک دیلینه گؤره کیتاب یازیر، بو دیلده یازمیر.
- تورکو کیتابی تانیت‌دیریر، تورکجه تانیت‌دیرمیر.
- دیل‌داش‌لارینا یازیر، بیر دیل‌لری اولدق‌لاریندا یازمیر.
- تورکجه‌نی ساوونان‌لاردان یازیر، تورکجه یازمیر.
- تورکجه‌نی یازماق ایسته‌ینده، یاساقلانمیش تورکجه ده یازمیر. تورکیه تورکجه‌سینده یازیر.
- تورک دیلین رسمی اولدوغوندان یازیر، تورکو یازمیر.
اومودوم وار، دیلیمیزی بئیین‌لریمیزده یارانان یاساق‌دان قورتارا بیلک! دیلیمیزی اؤز دیلیمیزله یازاق، پوزوب، اوخویوب، دوشونک.
هر زامان اولان آذربایجانلی‌لار
مهرین بیرینه یاخین‌لاشیریق. مدرسه‌لرین آچیلین واقتی دیر. آذربایجاندا اکین یئرلرینین اکین‌لری ییغیلیب، قیشا چیخان واقتی دیر. کئچمیشده‌کی میللت‌لر مکتب‌لری خالقین ایچینده یاشادیردیلار. اونلارین ایچینده خالقین چوخو اؤیرندیک‌لرینین یاشادیق‌لاری سوره‌جده اؤیره‌نیردیلر. او اؤیره‌تیم‌ده اؤزل قوروم‌لار عوموم میللتی یئتیشدیرمک اوچون یوخ ایدی. ائولر، عاییله‌لر، چئوره‌ده‌کی یاش‌بیرلر، شخصی ده‌نه‌ییم‌لر(تجروبه‌لر) گنج‌لری گله‌جه یئتیشدیریردیلر. اؤزل قونولاردا اؤزل ائییتیم‌لر اولوردو. آنجاق اؤزل قونولار هر کس اوچون یوخ، اؤزل کیمسه‌لر اوچون اولوردو. بیرلری تورکه‌داوانی اؤیره‌نیردیلر، بیرلری ساز چالماغی، آشیق اولماغی، بیرلری دؤیوشچولویو، بیرلری ده شاه اولماق اوچون اؤزل ائییتیم آلیردیلار. آنجاق میللت اولماق اوچون هئچ بیر اؤزل ائییتیم اولموردو، یاشام میللتی یارادیردی. دیله اؤزل ائییتیم اولموردو، هر کس دیلی اؤیره‌نیردی، دبی اؤیره‌نیردی، قیزلار آنالاردان، اوغلان‌لار آتالاردان. سؤزون قیساسی، اؤزلری کیمی یاشاماغا بیرلریندن ائتگی‌لنمک زوروندا ده‌ییل ایدی‌لر.
زامان کئچدیکجه، ائییتیم‌لر فرق‌له‌نیردیلر. بو فرقلی‌یی دویان میللت‌لر اؤزلرینی اویغونلاشدیرمالی ایدی‌لار. بیرسیرا میللت‌لر ده‌ییشیک‌لیک‌لرین قارشی‌سیندا دایانسایدی‌لار، بیر سیرالاری اؤنجول اولوردولار. آذربایجان فرقلی‌یی گؤروب دویان یئر اولدو. ده‌ییشمه‌یه باشلامیشدی. هر نه‌یین اوولی آذربایجاندان، تبریزدن باشلانیردی. بئله باشلانماغی دا طبیعی نظره گلیردی. بیرینجی مکتب تبریزده ایشه باشلادی، تبریزده ایشه باشلایاندا کیمسه سوروشمادی دیلی نه اولسون. تورکو اومالی ایدی. تبریزده آذربایجاندا کیمسه بونون ترسینه دوشونه بیلمزدی. آخی باشقا بیر سئچه‌نه‌یه ایمکان یوخ ایدی. او زامان‌لار بیری سوروشسایدی تورکو اولسون یا باشقا دیلده، یقین هر کس گولردی. آمما آذربایجان اؤزو بیلمه‌دن(اؤزونو موطلق حاکیم گؤروب، سینیرلاردا ایره‌لی‌له‌مه‌یی اؤزونکو بیلیردیلر. ائله او جور ایدی دا. آمما دونیا آذربایجانلی ایسته‌ین کیمی ده‌ییل ایدی.) اوچوروما سوروکله‌نیردی. سورگون‌لر یولا دوشموشدو. سویا(نژادا) دایانان دوشونجه باتی‌دان یولا دوشموشدو، دوغودا سئله چئوریلیردی. آذربایجان اؤزونو داغین زیروه‌سینده گؤردویو اوچون، سئله یؤنتم آلماغی دوشونموردو. سئل آذریایجانی باساندا اؤزونه گلنمه‌دی ده. سئل زیروه‌نی باسمیشدی بوغوردو. ال-آیاق چالمالار باشلانمیشدی.
یئنی دونیا اوچون اؤزل اؤیره‌تیم‌لر قورولوردو. اؤیره‌تیمین دیلی اولمالی ایدی. دیل سئچنده، آذربایجانلی حاکیم‌لی‌یین الدن وئرمیشدی. اؤیره‌تیمین دیلی باشقا دیل اولوردو. اؤیره‌تیم ایسه هر یئری بوروین بیر اولایا چئوریلمیشدی. آذربایجانین دیلی دانیشیلسایدی دا یازیلیب، اوخونموردو. دیل یادیرقانیلیردی. دیلی یادیرقایان‌لار ایسه یئنی نسیل ایدی‌لر. یئنی چاغدا دا وار ایدیق، آنجاق بیر دیلی یاساق، اؤزو یادیرقانمیش کیمی. او ایل‌لردن یوز ایل کئچیر هله ده وار آذربایجان پاییزدا اؤز دیلینده کیلاس‌لاری قورانمیر. ایندی درس سهل دیر، ائوده کوچه‌بازاردا دانیشیق دیلینین تورکو اولدوغونو گؤردوک‌ده گؤزلری بؤیویور. بیز ده سئوینیریک گویا اوشاغیمیزی تورکو دیندیریریک، یا اوشاغیمیزن تورکو بیلدی‌یینه سئوینیریک!!!
تیکرارلانمالی‌لار
تیکرارا دوشمه‌یین چتین‌لی‌یینی هر کس بیلیر. تیکرارین چتین‌لی‌یینه باخمایاراق، بیر سیرا شئی‌لر هر گون اولماسا دا هردن بیر تیکرارلانمالی‌دیرلار. بیرلیکده بونلارا باخاق:
1- بیرینجی‌سی؛ اینسان اولماغیمیز و بیر گون بو دونیادان کؤچمه‌ییمیزین کسین اولدوغو. بو اوزدن دونیادا اولان یئرسیز قورخو، گوج، گووندن، گوونسیزلیک‌دن چکینمه‌لی‌ییک. دونیادا هر کسین سونو بیر دیر.
2- هاردان گلدی‌ییمیز، هاردان اولدوغوموز، عئینی زامان یارادیلدیغیمیز. بونلاری نظرده آلساق اؤزوموزو ایتمکدن قورویا بیله‌ریک.
3- دونیادا اولدوغوموز سوره‌جده بیزی بلیرله‌ین وارلیق‌لاری یییه‌لنمه‌ییمیز
4- یارادیلساق دا یاراداندان پای آلیب، یارادا بیله‌جه‌ییمیزه اینانماغیمیز.
بئشینجی‌سی‌نی یازاندا گؤردوم اؤیوت وئرمه‌یه کئچمیشیم. هر کس تیکرارلانمایا گرکدی‌یینی گؤرن هر بیر وارلیغی تیکرالایاجاق!
تیکرارلار
تیکرار، هر کسی یورا بیله‌جک قدر بیر اولای دیر. گونده‌مده‌کی یاشام تیکرارا دوشنده اینجی‌مک داها چوخ اولور. بیر ایشی هر گون بیر زاماندا بیر جور گؤرسک، اینسانی اؤزوندن کوسدوره بیله‌جه‌یی قدر اینجی‌دیجی اولور. تیکرارلانان ایش‌لرله سؤزلر نه قدر ده اینجی‌دیجی اولسا، اینسانین بئینینده یئرله‌شیر. تیکرارلا بئیینده اوتوران‌لار، دونیانین گئرچه‌یینه دونوشورلر. تیکرار بئیینده آلیشقانلیق یارادیر. بو اوزدن تیکرارلانان بیر نسنه‌نین یئرینی بیره‌لی دولدورماق اوچون، تیکراری پوزا بیله‌جک قدر تیکرارلانمایان‌لار گره‌کیر. داها دوغروسو تیکراری باشقا تیکرارلارلا یئرینی دولدوروب، اؤنجه‌ده‌کی تیکرارلاری یادیرقاییب، یا یئنی اولای‌لار، نسنه‌لر، وارلیق‌لاری تیکرارلاییب، یئنی‌لی‌یه آلیشقانلیق یاراتمالی‌ییق.
تیکرار اینسانین هر بیر نه‌یینده اوز وئرر. اینسان‌لا بیرگه اینسانا عایید وارلیق‌لارین هامی‌سیندا دا یارانار. توپلوم‌لار دا تیکرارا دوشه بیلرلر. توپلوم‌لارین تیکرارا دوشمه آلیشقانلیغی، اینسان‌لارین تیکرارلانمالارین داها گوجلو اولور. گوج‌لر بیرله‌شیب تیکرارلاییرلار. تیکرارلار فیرفیرا کیمی فیریلدی‌ییرلار. فیریلداماق‌لار اورک بولاندیریجی اولوب تیکراری ایتیریرلر. تیکراردان فیریلدایان‌لار، یئنی‌لیک‌دن باشلاری گیجه‌لیر. دیل، تاریخ، ایقتیصاد، هونر، کولتور و.ب تیکراردان فیریلدادیق‌دا، فیریلداقچی‌لاری یارادیرلار.
گونئی‌ده دیلچیلیک دورومو
گونئی‌ده دیل‌له ماراق‌لانان‌لارین نئچه‌سی‌نین دیل اوزمانی اولدوغونو بیلمیرم. دیل اوزمانی قالسین قیراقدا، نئچه‌سی‌نین دیل‌له ایلگی‌لی بیلیم‌لرین آلت‌یاپی‌لار ایله تانیش اولدوق‌لارینی دا بیلمیرم. دیلچی‌لیک‌ده بیر سیرا قورال‌لار گئنل قورال آدلارنیرلار. بو قورال‌لاری قبول ائدیب‌ائتمه‌دی‌یینه باغلی اولمایاراق، بیلمک‌لری گرکیر. هر کس بیر قونودا عئلمی یاناشماق ایسته‌ییر، او بیلیمین قورولوش‌لاری ایله تانیش اولمالی‌دیر. تانیش اولاندان سونرا، او بیلگی آلانیندا نظرینی اورتایا قویمالی دیر.
البت یاددان چیخارمامالی‌ییق، دیلی اولوشدوران میللت سؤزجوک‌لری یاراتدیق‌لاری زامان ایندیکی دیل‌بیلیمی آدلانان گئنل بیلگی‌یه مالیک دگیل ایدی‌لر. اونلارا اؤز دیل‌لرینی باشقا دیل‌لرین ائتگی‌سی آلتیندا اولمادان اؤیرنمیش‌دیلر. گرکن یئرده، گرکن زامان، گرکن سؤزجویو یارادا بیلیردیلر. ایندیکی دونیادا نئچه دیل‌لی‌لیک اولدوغونا گؤره بیر دیل باشقا دیل‌لرین قورولوش، سؤزجوک، جومله‌قورولوشوندان ائتگی‌له‌نیب، عئینی زامان ظن‌لریجه ایره‌لی‌له‌ین دیل‌لردن فایدالانیرلار.
دونیادا بوتون دیل‌لری بیزیم دیلدن باشقا ایره‌لی‌له‌دیک‌لرینه گؤره دیلچی‌لریمیز، اونلاردان فایدالانیرلار. اؤزوموزده اولان دیلی ده او اؤلچولرله اؤ‌لچوب ده‌یرلندیریرلر. بیزیم یئرده یارانان دیل، دیلدن اولان سؤزلر بورانین آیین‌دوشوجه‌سی، تاریخی، کولتور، هاوا و.ب.. باغلی بیر دیل دیر. دیلچی‌لریمیزین بیر چوخو، دیلی اؤیرنمک ندنی‌ایله میللت‌دن آیری دوشدوک‌لری اوچون، میللتین آراسیندا گئدن دیله آز تانیش‌دیلار. تانیش‌لیق‌لاری تکجه، اوشاقلیق‌دان یاددلاریندا قالان سؤزلرله، دب‌لر و اونلارا یارانان سؤزلر اولور.
گونئی‌یین دیلچی‌لی‌یی دیلچیلیک اوزمانلیغی ایله بیرلیکده، میللتین ایچینده یاشاییب، دیلینی ایچه‌ری‌ین دیل اوزمان‌لارینین الی ایله گلیشمه‌لی اولاجاق. نظره گلیر بیر یانی توتوب بیر یئری بوراقماق، اولدوغو کیمی بوردا یارانان دیلی، سؤزلری گؤره بیلمه‌ییب، گونئی‌یین دیلینین نوماینده‌سی اولا بیلمه‌یه‌جک.