داش قاپی
دوشوندوک‌لریمین پارچالارینی هردن ایسته‌دیـییم کیمی یازیرام
داش قاپی
دوشوندوک‌لریمین پارچالارینی هردن ایسته‌دیـییم کیمی یازیرام
آزینلیق‌لار
آزینلیق(اقلیت، ethnic) سؤزجویو، ایلک گؤرونوشده دونیا ایله اؤلکه‌لرده اولان توپلوم آزینلیق‌لارینی (دین، دین، کولتور، سوی، درینین رنگی...) گؤسته‌رگه‌سی دیر. بو سؤزجوک فرقلی دوروم‌لاردا فرقله‌نیر. بیرلری بیر یئرده چوخونلوقدا، باشقا یئرده آزینلیقدا اولا بیلرلر. یا بیر زامان اولدوغو یئرلرده آزینلیقدا اولوب، باشقا واقت‌لار عئینی یئرده آزینلیقدان قورتولا بیلرلر.
آزینلیق سؤزجویونون گیزلی آنلامی، دئییلدی‌یی توپلومون، تاپدالاندیغینین بلیرگه‌سی دیر. اؤلکه‌لرین بوتونلویونده (اؤزلرینین هر نه جور دئموکورات تانیت‌دیرماق‌لارینا باخمایاراق)، آزینلیق گؤروشو ایله باخیب، حاق‌لاری تاپدالایان‌لار اولور. دونیانین بیر چوخ یئرلرینده بو باخیش چیلخا دئییلیب، یاسالارا یئرله‌شیر. بیر ایکی اؤلکه‌ده ده دئییلمه‌سه گیزلی بیر آزینلیق گؤروشو گئدیر. بیر سیرا کیمسه‌لر توپلومدا یاشایان باشقالارینین یییه‌له‌نه بیله‌جک‌لرینی یییه‌لنمه‌دیک‌لری دیر.
البت بیرسیرا اؤلکه‌لر ده وار آزینلیق‌لاری، آزینلیق کیمی گؤرستمه‌یه ده یول وئرمیرلر. هر دن ده اولور، چوخونلوقدا اولان‌لار آزینلیق دونونو گیریرلر. دونیادا لاپ چوخ دارتیشیلان آزینلیق دینی آزینلیق‌لار دیر. سکولار دئولت‌لر بئله دونیا ایله ایلگی‌ده دینه باغلی گؤروش‌لری اولور. اونلار بو گؤروش‌لرینی آغیزلارینا گتیرمه‌سه‌لر ده، داورانیش‌لاریندا گؤسته‌ریرلر. جوهودلر کئچن یوز ایلین یاریسینا دک آزینلیقدا گؤرسه‌دیلیردیلر. آنجاق ایندی‌لیک سای‌لاری ده‌ییشیلمه‌دن آزینلیقدا گؤسته‌ریلمیرلر. آزینلیق‌لارین دین‌لرینه باغلی اولاراق دستک‌لر ده فرقلی اولورلار. باغیمسیز‌لیغا ساواش‌لاری اون ایله چاتمایان گونئی سودان، آچه کیمی یئرلر آزینلیقدان قورتولا بیلیرلر. 60 ایل‌لیک ساواشان فیلیسطین‌لی‌لر چوخونلوق‌لارینا باخمایاراق آزینلیقدان قورتولانمیرلار. چچن‌لر ایسه روس‌لارین قارشی‌سیندا بوتونلوک‌له آزینلیقدان دوشورلر.
بیرلرینی آزینلیقدا گؤرستمک، اونلارین بیر یئرده حاق‌لارینین تاپدالانماغی دئمک دیر. آزینلیق‌لاری دیله گتیرمک بیر یاندان حاق‌لاری تانیماق اولسا دا، باشقا یؤندن حاق‌لارین وئریلمه‌مه‌سی دئمک دیر. هر بیر یئرده آزینلیق سؤزو اسیر، اسدیرن آزینلیقدا اولان یوخ، آزینلیقدا گؤسته‌ریب، یا دا دونیادا دئولت‌لرین وئردیک‌لری سای‌لارا دایانیب، آزینلیق آدلانان‌لاری قورویان اولوسلار آراسی قوروم‌لار دیر. آزینلیقدان قورتولماغا تکجه حاکیم اولان‌لار یوخ، بلکه حاکیم‌لره اینانان اولوسلار آراسی قوروم‌لاری آزینلیقدا اولمادیغیوا ایناندیرماق دیر.
یازماق‌لاردا، آذربایجانلی‌لارین پایی
"یازیلان سؤز یادیگار دیر"، بایرام درگی‌سیندن یادیمدا قالیب. یازی‌نین کئچمیشینه باخدیقدا، دووارلاردا جیزماق‌لاردان توتوب، بیلگی‌سایاردا یازماغا تک اوزانیب. یازی الیفبالاری دیل‌لرین ساییندان چوخ آز اولوب. بیزه گلدیک‌ده بو الیفبالاردان بیر چوخونو قول‌لانمیشیق. هئچ اولماسا سون یوز ایلده اوچ الیفبادا یازمیشیق. اوچ الیفبادا یازماغیمیزا باخمایاراق، کئچمیشدن الده اولان یازلاریمیز چوخ آز اولوب، داها دوغروسو بیزه گؤسته‌ریلن‌لر آز اولوب دیر. ماراقلی‌سی ال‌یازمالاریمیزین اؤزوموزده اولماییب، باتی اؤلکه‌لرینده اولدوغودور.
دیلچی‌لریمیزین بیر چوخونون فیلولوژی اوزمان‌لاری اولدوق‌لاریندان آسیلی اولاراق، فیلولوژینین ده باتی‌دا ساخلانان یازی‌لارینا دایاندیغینی نظره آلاراق، بوتون دیل وارلیغیمیزی باتی‌لی‌لارین چیزدیک‌لرینده آختارمالی‌ییق. فیلولوژی‌یه دایانان دیلچی‌لی‌ییمیزین ایره‌لی‌له‌یه بیلمه‌دی‌یی، یازیلاریمیزن آز اولدوغوندان آسیلی اولا بیلر. داها دوغروسو کئچمیشدن یادیگار قالان سؤزلریمیز چوخ آز اولوب دیر.
یازیلارین هاردا یازیلدیغینا دایاناراق یازیلاری دؤرد یئره بؤلمه‌لی‌یم؛
1- کیتاب‌لار: دفترلرده یازیلیب، سونرالار کیتاب اولان‌لار. تاریخ‌چی‌لرین یازدیق‌لارینا گؤره اسگی زامان‌لار چوخ سایی‌دا کیتاب‌لاری اولان کیتاب‌خانالار اولوب. دفترلر پالچیق،دری، هیروگیلیف‌دن اولوب‌لار. سونرالار کاغیذدان دفترلر یارانیب‌لار. تاریخدن قورتولوب قالان دفترلر کیتابا چئوریلیب‌لر. کئچمیش‌لرده باسینین نئجه اولدوغونا باخدیقدا بیر کیتاب‌دان نئچه نوسخه یازیلدیغی ماراقلی دیر. یازیلان نوسخه‌لرین هر کسده اولمادیغینی گؤز اؤنونه آلدیق‌دا، باتی‌لی‌لارین بو نوسخه‌لرین ییغماسینا نه قدر امک قویدوق‌لاری اورتایا چیخیر. نی‌یه امک قویدوق‌لارینی سون آیلارین اولایلاریندان گؤره بیله‌ریک.
کیتاب اولان‌لار تکجه دفترلرده یوخ، بلکه دووارلار، داش‌لار، تاختالار دا اولوب. دوورادا یازیلان‌لاری اوزمان‌لار تاپیب ساخلاییب، سونرا دیل‌لرینی اؤیره‌نیب کیتاب ائله‌ییب‌لر، هله اونلارین اوزوندن تاریخ بئله یارادیب‌لار. کیتاب‌دا یازیلان‌لار بیر قانیت اولاراق، اؤزونو ابدی‌لشدیریر. اونا گؤره بیر کیتابا دؤنه‌لرله باخیلا بیلر. باخیلیب بیتیب آتیلمازلار.
بیزیم کیتاب پاییمیز دونیادا، بؤلگه‌ده چوخ آز اولوب.
2- گونده‌لیک؛ قازئته: گونده‌لیک‌لرین یارانماسی چوخ اوزاق‌لارا قاییتمیر. توپلوم‌لارین توپلاشدیق یئرلرده سای‌لارینین چوخالیب، بیربیرلریندن ها بئله اؤلکه‌دن خبر آلا بیلمه‌دیک‌لری، یئتیک‌لری گونده‌لیک بیر نسنه‌نین یاراتماغینا ماراق‌لاندیریب، سونوندا یئرینه اوتوتدوروب‌لار. گونده‌لیک گونده‌کی خبرلری چاتدیرماق اوچون یاراندیق‌لارینا گؤره، اوخونوب قیراغا قویولور. اوستونده چوخ زامان کئچدی‌یی واقت‌لار یئنی‌دن باخیلدیق‌دا تاریخ اولا بیلیرلر.
درگی باخیمیندان درگی‌لریمیز اولوب، درگی‌لرین یئنی یئرینه دوشن واقت‌لار درگی‌لردن پاییمیز چوخ اولوب، گئتدیکجه آزالیب، کسیلیب. سونرا یئنی‌دن اولوب، آنجاق ایلک گونلرینین ساییندا اولمویوب. ایندی‌لیک‌ده ده درگی‌میز آز دیر. درگی‌میز آز اولدوغوندا درگی‌ده یازانیمیز دا آز اولوب. بو اوزدن بیزدن یازیلان‌لار دا آز اولوب.
3- اینتئرنئت گلندن یازمالارین چوخو اوردا اولوب. اینتئرنئتین گئنیش آلانی اولدوغونا گؤره، چئشتلی یازیلارین یئری اولوب دیر. اینتئرنئت بیزه گلیب چاتانا باشقالاری ایسته‌دیک‌لرینی اوردا یازدیلار. هر یئره گئدیریک، باشقالارینین یازیلارینی گؤروروک. اؤزوموزدن آختاران‌دا تاپانمیریق، تاپدیق‌دا دا یاریمچیق اولور. اینتئرنئت باتی‌لارین یاراتدیق‌لاری اولدوغو اوچون، بیزده چوخ قاباق اولدولار. اینتئرنئت‌ده بیزه وئریلن یئر اونلارین پایی اولور. بیز ده بیر بوجاغیندا اؤزوموز اوچون یازیریق. ماراقلی‌سی اؤزوموز اوچون یازیلان‌لارین باشقا دیل‌لرده اولدوغو دیر.
4- پایلاشیم سیته‌لرینده یازیلیب، یاییلان‌لار دیر. بئلنچی بیر یئرلرده یازیلارین نئجه‌لی‌یینه باخیلمیر. هر کس الیندن گله‌نی یازیر. ماراقلی یئری بیزیم آدام‌لاریمیزین باشقالارین یازیلارینین پایلاشماسی دیر. ائله‌بیل پایلاشیم سیته‌سینده یازیلا بیله‌جک یازیلاریمیز یوخ دیر. بو کئیفیت‌ده یازارلاریمیز دا آز دیر. یازار دئدیک‌ده، فرقلی دوشونمه‌یین. اوشاق‌لارین ال‌لری قلم توتان چاغ‌لاری دام-دوواری یازارلار. تورپاق اوستونده، توز اوستونده، قاردا، سولو قوملوق‌دا یازیلان یازیلاری دئییرم.
SMS-لر ده بو بؤلومده یئرله‌شیر. موناسیبت‌لرده پایلانان مئساژلارا باخساز دئدی‌ییمی گؤره بیلرسیز.
گؤزله‌نیلمه‌لر
اوشاق‌لیق‌دا اؤزوموزه بؤیودومده بیرلرینی یئرینه قویماق ایستردیک. بیر گون دوقتور، بیر گون اؤیرتمن، بیر گون موهندیس، سوروجو، تاجیر و بونا تای ایش آدام‌لارینین یئرینه قویاردیق. یئره قویماق‌لار اؤزوموز اوچون اولاردی. بؤیومک سوره‌جینده یاواش-یاواش باشقالارین دا بیزیم نه اولاجاغیمیزدا گؤروش‌لرینی اؤیره‌نیردیک. درس اوخویان‌لارین شانس‌لاری گتیرمیشدیک درس اوخوماق یئرینه دوشموشدو. درس اوخومویان‌لارین شانسی‌لی‌لاری صنعتچی‌لردن صنعت اؤیرنمه‌یه گئدیردیلر.
عسگرلی‌یه گئدیب، گلمز اؤزلرینه ایش قوروردولار. صنعت یانینا گئتمی‌ین‌لر عؤمولرینین سونونادک فهله‌لیک ائله‌مه‌لی ایدی‌لر. دئدیک‌لریم منه تای یوخسول عاییله‌لرده بؤیوین کیمسه‌لر اوچون دیر. یوخسا وارلی عاییله‌لرده بؤیویون اوشاق‌لار اؤزلرینین آقالاری اولماق‌لارینا بؤیودوکجه آلیشیرلار. اونا گؤره هر زامان ایش قورارلار. اینسانین آتاسی، آناسی گؤزلوین‌لرین باشیندا دورورلار. البت بو گؤزله‌نیلمه‌لر اوشاق‌لارینی دوشوندوک‌لری اوچون اولور.
قونودان اوزاق‌لاشمی‌یالیم، هر بیر کسدن دورومونا گؤره بیر شئی‌لر گؤزله‌نیلیر. گؤزله‌نیلمه‌لر بیر واقتا دک یولونا گیرمه‌سه یاواش-یاواش یاددان چیخیب، قاخینجا چئوریلیر. بؤیودوکجه یاشامدا یئنی آچی‌لار آچیلیر. توپلومون گرک‌لری توپلومدا بیرلرینین بوینونا دوشور. بویون‌لارینا دوشن کیمسه‌لر سوروملو‌لار اولورلار. سوروملولوق‌لاری بویون‌لارینا گؤتورن‌لر، هر گون آرتیق سوروملو اولورلار. هردن بو سوروملولوغا قاتلانماییب، یورولوب سینیرلار. هردن ده سوروملولوق‌لارینا دؤزن‌لرین دؤزوم‌لری باشقالارینین خوشونا گلمه‌ییب، سوروملولوغو اونلاردان آلماق ایسته‌ییرلر. بئله بیر دورومدا سوروملولوغو آلان‌لار گوجلو اولدوقدا، باسقی‌لاردا چوخالیر.
باسقی‌لارین دایانیلماز یئرینه یئتیردیگی چاغ‌لار، بیر چوخ سوروملو کیمسه‌لر یا قیراغا چکیلیب، یا دا باسقی‌لاردان قاچیب، باسقی اولمایان یئرلره گئدیرلر. قیراغا چکیلن‌لر، بیر داها سوروملولوغو بویون‌لارینا گؤتورمه‌یی دوشونمورلر، دوشونمه‌دیک‌لر اوچون، هئچ بیر شئی‌ده سوروملولوق‌دان گؤزله‌میرلر. قویوب گئدن‌لر، گئتدیک‌لری یئرلرده یئرلشدیک‌لری واقت، سوروملولوغو یئنی‌دن دوشونورلر. گؤره‌بیلمه‌دیک‌لرینی دینج‌لیک‌ده گؤرمک ایسته‌ییرلر.
بونلاردا باشقا بیرلری ده وار، سوروملولوغو دوشونه بیلسه‌لرده سوروملولوق‌دان یارانان چتین‌لیک‌لردن قیراقدا قالسین‌لار دئیه، سوروملولوغو داشیمیرلار. تکجه سوروملولوغا گؤره دانیشیرلار، البت باشقالاریندان گؤزله‌نیلمه‌لری ده چوخ اولور. بئیین‌لرینده اولوشا بیلن هر بیر نه‌یی، ال‌لرینی سورتمه‌دن، سوروملولاردان گؤزلویورلر.
سوروملولوغو دوشونن هر بیر کس هر بیر شئ‌یی گؤزلویه بیلر، آنجاق سوروملولوغا قاتلانیب، گؤزله‌نیلمه‌لری یئرینه یئتیرن‌لر تاپیلسا. ها بئله گؤزله‌نیمله‌لرین اؤلچوسو قاتلانیلاجاق قدر اولمالی دیر. یادیمیزدان چیخماسین بئلنچی بیر گؤزله‌نیلمه‌لر توپلومون بوتونلویونون یاخشی‌لیغی اوچون اولور، بو اوزدن اولوشماسینا توپلومون بوتونلویوة هئچ اولماسا سوروملولوغو دوشونن کیمسه‌لرین یاردیمی‌لا اولونمالی‌دیر.
باشقالارین یئرینه دانیشان‌لار
بیز ایسته‌یک، ایسته‌مه‌یک دونیادا باشقالارین یئرینه دانیشان‌لار چوخ اولورلار. هر کس اؤز یئریندن سونرا باشقالارینین دا یئرینه دانیشیر. اؤز ایسته‌دیک‌لرینی باشقالارین ایسته‌یی اولاراق، باشقالارین آغیزلارینا باغلاییرلار. بیر دئییمیمیز وار؛ دیری آدام وکیل، وصی ایسته‌مز!
بیرلرین یئرینه دانیشماق ایسته‌ین‌لره نئچه یول واردیر. بیرینجی‌سی اویونچو اولماق دیر. بیرینین یئرینه اوینویوب، اوینادیغینا گؤره پول آلیب، نه قدر یاخشی اویناییب، اوینامادیغینا گؤره آلینار. بئله اویون اویناماق سون یوز ایلین اورونو دیر. ایکینجی‌سی بئینین‌ده ایسته‌دی‌یی آدام‌لاری اولوشدوروب، یئرلرینه اوتوروب، خوشو گلدی‌یی سؤزلری بیر ناغیل، رومان، قیسا حیکایه، منظومه فورموندا یازماق دیر. یازدیق‌لارینی اوجا سسله اوخودوقدا اونلارین یئرینه دانیش‌میش اولار.
گؤرورسن ناغیل یئرینه یازیلمیش ایستک‌لری دوغرو بیلیب، هر کسی ده اونلارا اینانماق زوروندا قویورلار. یالان‌لار، دوغرولاری اینانیلماز دورومانا سالدیغی یئرلرینه اوتورورلار. گؤرورسن هر کس یالانچی اولور. یالانچی‌لیق‌لار نسیل‌لردن نسیل‌له‌ره آشیب دوغرولارین یئرینه اوتورورلار. دوغرولانمیش یالانلارا پولچوک قوشولان زامان، بونلار ناغیل دیر دئیه، آلتیندان چیخیب، یالان‌لاردان قانیت‌لانان بیلگی‌لری قانیت وئریرلر.
هر کس هر نه دئییر بیرینه یئرینه دئسین، اؤنملی‌سی آدامین اؤزو دیر، اؤزونو نه تانی‌یا. بیزی باشقا جور تانیدان‌لار، بیزدن ایسته‌دیک‌لری اونلارین بئیین‌لرینده قونداریلمیش کیملیک‌لر اولور. قونداریلمیش کیملیک‌‌لرده آغالیق، بیلگین‌لیک، اؤیوتچولیق، دارقالیق، دانیشمان‌لیق اؤزلرینکی، کؤله‌لیک، بیمزلیک، دارقا شاییردلیق، قولاقچی‌لیق، قانمازلیق دانیشیلانلارینکی دیر. اونلارین یئرلرینه دانیشماق تکجه، اونلاری اؤیمک اوچون اولمالی دیر، یوخسا باشقالاری، اونلاری دانیشماق باجاریغیندا اولا بیلمزلر!
خوشبخت یاشاماق
دونیایا بیر یول گلمیشیک. بیر یول دا گئده‌جه‌ییک. بیر یوللوق دونیادا یاشاماغین دادین چیخارتمالی‌ییق. یاشاماغین دادی نه دردیمیزه ده‌یه‌جک، بیلمیرم. یاشاماق دادی نه داددا اولاجاغین دا بیلمیرم. دادلارین داماق‌لاردا فرقلی دادیزماق‌لارینا گؤره، دادلارین نه داددا اولدوق‌لارینی دا دئیه‌نمیرم. منیم آجیم، باشقاسینین شیرینی، شوروم تورشو اولور. بیری آجیدان داد آلیر، بیری شیریندن، بیری شوردان داد آلیر، بیری تورشدان.
دادلار یوخاریدا اوخودوق‌لاریمیزلا قورتارمیر. هر دن اینسان‌لار ویه(VİH) دادی وئریرلر. دیندیریرسن ویه‌لی‌ییرلار. گلیب، گئدنی ویه‌سیزقویمورلار. هردن ده یئرلرینده اوینویورلار. دونیانین دادینی چیخاردانلارین اؤزلرینین یئرلری وار(بئله‌لرین هله گؤرمه‌میشم، باشقالارینین آغیزیندان ائشتمیشم، اؤزلرینی اؤزگه‌لرین یئرنده گؤرمک ایسته‌ین‌لردن ائشیتمیشم.)
یاشاییشدان داد آلماق، ایسته‌دی‌ییمیز کیمی یاشاماقدان آلینا بیلر. هر بیر ایسته‌یین سینیرلاندیغینی نظره آلساق، هر کس ایسته‌دی‌یی کیمی یاشایا بیلمه‌یه‌جک. آما هردن سینیرلانان سینیرلاری آشیب، یاشایان کیمسه‌لر خوشبخت یاشایان‌لار اولورلار. اونلاری بیر شئی‌لر سینیرلاندیرماغینا باخمایاراق، سینیرلاری پوزوب یاشاییرلار. یا دا اؤزلری سینیرسیزلیق‌لارینی سینیرلاندیریرلار. داها دوغروسو بیچیلیب، آلیشقان دوروملاری ده‌ییشدیریرلر.
هردن گؤرورسن، قورخو اینسانی ائله سینیرلاندیریر کی چیغیرماغی، آغلاماغی گلن زامان، اؤزونه بئله چیغیرانمیر، آغلایانمیر. دال با دال اوتقونورلار، هردن چیغیریق اودورلار، هردن آغلاماق. چیغیریب، آغلایان دوروما دوشنده، گؤیول‌لاری گولمک ایسته‌ینده گولنمیرلر. بئله بیر دوروملاردان قورتولا بیلن‌لری من خوشبخت آدلاندیرا بیله‌رم. خوشبخت یاشاماق اؤزوموزه، یان-یؤوره‌میزه، چئوره‌میزه یاشاییب، سینیرلارلا، سینیرسیزلیق‌لاردان قورتولماق نظره گلیر.