داش قاپی
دوشوندوک‌لریمین پارچالارینی هردن ایسته‌دیـییم کیمی یازیرام
داش قاپی
دوشوندوک‌لریمین پارچالارینی هردن ایسته‌دیـییم کیمی یازیرام
دب‌لری یاشاماق یئرینه دانیشیریق!
"ده‌ب (dəb)" سؤزجویونون اؤزونه، منیم یوخ، ناصیر منظوری‌نین سؤزو واردیر. بو سؤزجویون مظلوم دوشدویونو دئییر. ناصیر منظوری‌نین دئدیک‌لرینه دیققت ائله‌‌ییرم، آغلیم آلان دوزدو. ده‌بین یئرینه عادت-عنعنه ایشله‌نیلیر. سؤزجوک‌لرین ایشله‌نمه‌یی‌له سورونوم یوخ‌دیر. آنجاق "دب" سؤزجویونو یئرلی بیلیب(local)، گؤرمزلیک‌دن گلمه‌یه سؤز واردیر(بو ایش دیلچی اؤزل‌لیک‌له ائتیمولوگ‌لارین ایشی دیر!).
کئچمیشدن قالان دب‌لر، فولکولور، عرف(عورف)، عادت-عنعنه، رسم-روسوم و بونا تای سؤزلر باشلیغیندا آراشدیرمالارین قونوسو اولور. دب‌لریمیزین چوخ، کؤکلو عاییله‌لرین چوخوندا یاشاییر. عاییله‌لر، عادت اولاراق بو دب‌لری توتورلار. بیز اونلارین توتماق‌لاری‌لا ماراق‌لانیریق. دب‌لر بیزه ماراقلی گلیرلر. گؤرمه‌دیک‌لریمیزی فانتئزی اولارق، گؤروروک. نه ده خوش گلیر! گؤرمه‌ییمیز یئتمیر، گلیب-گئده‌نه ده دئییریک. دئیه‌سن یاندی-قیندی وئریریک. دوغروسو یاندی-قیندی وئرمه‌لی‌دیر. بو گون بلکه آتامیزین-آنامیزین گوجوله دب‌لرده سینیق-سالخاق اولاق ( حاضیرلانمیش سوفرانین باشیندا اوتوروروق!)، یاخین گله‌جک‌ده بو سینیق-سالخاق اولماقدا اولمایاجاق.
بو گونوموز، سانال دونیا گونو اولدوغو اوچون، یاشامادیغیمیز دب‌لر، سانال دونیادا دانیشماق سؤزوموز(!!!!) اولا بیلیرلر. دب‌لری بؤیوک‌لرین یانیندا گؤروب، ائشیدیب، ماراقلی بیلیب، دانیشیریق. بیری بیزدن ایسته‌سه دب‌لردب‌لرین بیرینی یئرینه یئتیره‌ک، گؤره بیلمه‌دیـییمیز قدر چتینلشدیرمه‌لی‌ییک!(بیلیرسیز نی‌یه!!!).
بایاغی‌لاشدیرماق
"بایاغی‌لاشماق" سؤزجویونو یادیرقامیشدیم، یوخسا ائشیتمه‌میشدیم، بیلمیرم (آخی منیم بئینیمده سؤزجوک‌لر آیاق دؤیورلر). آنجاق هر نه ایدی، بو سؤز به‌تر کئشیمه یاتدی. "بایاغی‌لاشماق" آیاغا دوشمک آنلامیندادیر.
هر قونو، سؤز، اولای ایلک باخیلدیقدا، ماراقلی نظره گلر. اولای‌لار، سؤزلر، قونو‌لار، اینسان‌لار ماراقلی اولدوق‌لارینی تاپیلماز، یا بول اولمادیق‌لاری سوره‌جده ساخلایارلار. بول‌لاشان‌لارا بیردن ماراق آرتیب، زیروه‌یه قووزانیب، سورادا یئنر.
آنلاشیلمایان بئیین‌لر
بئینیمیزده اولان‌لاری باشقالارینا چاتدیرماق، یا باشقالارینا آنلاتماق، چاتدیرا بیلمه‌دی‌ییمیز قدر چتین اولا بیلر. گونون آخینیندا اولمایان سؤزلر، آخینلاری گوندمده اولان بئیین‌لرده اوتورا بیلمه‌یه‌جک‌لر. گونده‌مه آلیشان‌لار گونده‌مدن اولمایان‌لاری آلماق اوچون زورلانیرلار. .
بئیین‌لرده اولمایان‌لار بایاغی‌لاشمادیق‌لاری زامانا دک، گئنه-بول یاییلمایاجاق‌لار. بایاغی‌لاشدیرما، سؤزلری قالیبه سالما‌قلا اولا بیلر. قالیبه دوشن بئیین‌لر، قالیب اؤلچوسونده اولان‌لاری گؤرمک زوروندا دیرلار. قالیب‌دن ائشیکده، کسین‌لیک‌له آلینماز اولورلار. آمما بو قالیبی سیندیرماغا، قالیبی سیندیران دوشونجه قایناق‌لاری گره‌کیر!!! دوشونجه قایناق‌لاریمیز، ایسته‌مه‌دن مئدیا اولوب‌دیر. مئدیا اولماسا دا مئدیا یؤنلندیریب.
چیلله
قارسیز، قاری‌سیز چیلله یولدادیر. چیلله، تکجه گئجه‌لرین چوخ اوزانلادیغی آنلامینی داشیمیر. چیلله قیشین، سویوغون، کوله‌یین، اؤلومون آنلامینی اؤز ایچینده داشی‌ییر. چیلله‌نی یئنمک اوچون، بو گئجه‌نی اویاق قالماق‌لا، آیاقدان سالارمیش‌لار. اوزانلایان گئجه‌لر قورتولماق بیلمزمیش‌لر. یانلیش دوشونمه‌یین گئجه‌لرین اوزونلوغوندان آزالماییب! اوزونلوق یئرینده دیر. چیلله گئجه، ائلین، قوهومون، طایفانین بؤیویونون ائوی، گنج‌لرین قوناق ائدرمیش‌لر.
ایندی گئجه‌نی اویاق قالماق چوخ دا چتین ده‌ییل! چوخ واقت‌لار آدام اویاق قالماغا واقت آز گتیریر. گئجه یاریلمامیش یاتیلمیر! بیزی اویاق ساخلایان، بیر بوللو باخمالی(!)، قولاق آسمالی(!)، اوخومالی(!)، دوشونمه‌لی(!!!!!) قونو واردیر. یئتر بیر تیلویزیون یا دا بیلگی‌سایار الیمیزده اولا. بیلمه‌یه‌جه‌ییک چیلله هاردان گلدی، هاردان گئتدی! نی‌یه گلدی، نی‌یه گئتدی!
یاشایانمادیغیمیزی یاشایان‌لار ( ایبراهیم جعفرزداه‌‌‌یه سونولور)
بیزلر بیر یاشاکیمی دونیادا اولا بیله‌جه‌ییک. هانسی یاشدا دونیادان آییریلماغی هئچ کیم بیلمه‌یه‌جک. بیزیم طالئعیمیزده اولان‌لارین چوخو، دونیانین یاشامادیق‌لاری یئرینی یاشاماغی دوشونورلر. اؤزلرینده اولمایان یئرلری. اونا گؤره ده، یئنی یئرلری تانیدیق‌لاری آن، یاشاماق مقصدلری چئوریلیر. آمما منه تای، یاشادیق‌لاری سوره‌ج، بیر یئری یاشاماق ایسته‌ین‌لر ده هردن تاپیلیرلار. چوخ یئرلرده یاشاماغیمیزا باخمایاراق، اونلاری یاشامامیش‌کیمی اولوروق. بیلمیرم بلکه ده بیر یئرده ایلیشیب قالمیشیق. کئش کیمی اوزانیب، اوتورولن‌ده یئریمیزه قاییدیریق.
قاییدیریق دئییرم، آمما قاییدیش‌دان خبر اولمور. ایستی‌ییریک قاییداق، قاییدانمیریق. نه بیلیم بلکه قاییتماقدان قورخوروق. قاییتدیقدا اوردا یاشامادیغیمیزدان قورخوروق. بئله‌لیک‌ده هئچ اولماسا سئودیـییمیز یئری، اوردا اولمادیغیمیزدا یاشاییریق. یاشاماقدا قالدیغیمیز یئر، اؤزو ساخلاییب، یوخسا یاشایان‌لاری بیلمیرم. قالماق هر کسه باشقا اولور. بیر چوخ‌لاری اوشاق‌لیق‌دا قالیب، عؤمورلرینین بوتون آنلارینی، اوشاق‌لارینی یاشاماق اوچون، یاشارلار!
اوشاقلیغی یاشاماق کئچمیشی یاشاماق اولور. آمما هردن آدام ایستیر، ایندی‌سین یاشایا. ایندیسی‌نی کئچمیش‌کیمی یوخ، ایندی کیمی یاشایا. بو اوزدن، اؤزونو یاشایا بیلن یئرده یاشامالی اولور. اؤزونو یاشایان یئرده یاشامادیغی سورج، اؤزونه چاتانمیر.
اینسان هردن اؤزونو باشقالاریندا یاشاییر. باشقالاریندا یاشاماق، باشقالاری کیمی اولماق آنلامینا گلمیر. اؤزو یاشامادیق‌لارینی بیرلری یاشاییر. بلکه ده او بیرلری‌ایله، یئرلرینین ده‌ییشمه‌سین ایسته‌سه‌لر ده‌ییشنمه‌یه! بلکه یوخ، کسین‌لیک‌له ده‌ییشن‌مز. ده‌ییشه بیلسه‌یدی چوخدان یاشامیش اولاردی. سئودیـییمیز کیمی یاشاماق،چوخ زامان‌لار یاشایانمادیغیمیز قدر چتین اولور! بو اوزدن بیرلرینی سئویرسن، سئویرسن یاشایانمادیغیمیزی یاشادیق‌لاری اوچون!
یاشایانمادیغیمیزی یاشایان‌لار، خاطیره‌لریمیزین اوچوش یئرینده یاشایاندا، هر نه اوست-اوسته دوشور. اؤزوموزدن چوخ، بیزی یاشایان‌لاری دوشونوروک. اؤز بودره‌مه‌ییمیزی چوخ اؤنملی گؤرموروک، اونلارین دوداق‌لارینین قاچیرتمالاری دا اؤنملی اولور. اؤزلرینی یاشایانماییب، یاشاماق آرزیسیندا اولان‌لار دا تکجه بیر-ایکی اولمورلار، بیر چوخ‌لاری اولور. بو اوزدن یاشایانمایان‌لاری، یاشایان‌لار، یاشاتدیق‌لاری کیمسه‌لرین هامیسینی گؤرمه‌لی اولورلار.
یاشایانمادیغینی تام یاشایان بیرینی تاپماق، هر کسین شانسینا چیخماز. شانس‌لارینا چیخان‌لار، یاشادیق‌لارینی گؤزله‌مه‌لی‌دیرلر. یاشایان‌لاری اولمادیقدا، اؤزلرینی یاشادان بیرلرینی تاپماق چوخ چتین اولاجاق. بلکه ده اولمایاجاق! یاشانمایان‌لار بیر یئره توپلاشدیق‌دا دا، یاشایانمادیق‌لارینی یاشایان بیرین یئرینی دولدورانماییب، یاشایانمایاجاق‌لار!!!