که‌بی‌مک(kəbimək)

  که‌بین(kəbin)، سؤزجویونو هر کس بیر جور یوزور. هر کسین بئینینه نه گلیر، دیلینه گتیریب، نوقطالاندیریر. هر کس بئینینده‌کین دئیه بیلر، آنجاق بئینینده‌کینی کسین‌لشدیریب، دوندوروب، اوناتای گؤرموین‌له‌ره دیشینین دیبیندن قورتولانی دئمک، ادب‌لی اولسا دئییلن‌لری اؤز ایچینه سالیب، اؤزونده دئمه‌یه حاق‌قی یوخ دیر. کسین‌له‌شن‌له‌رین اوستونده دایانیلسایدی دونیا، اولدوغو کیمی قالاردی، ایره‌لی‌له‌مزدی.  

   "که‌بینی"، "کابین"(بو کلمه‌نین نه زاماندان ایشله‌نیلمه‌یین نظره آلین!) گؤرن‌لر چوخ اولوب‌ دیر. بیری گلیب بیر سؤز یازیب، باشقالاری اونا دایاناراق دئدیک‌لرینی قانیت‌لاییب‌لار. "که‌بین" سؤزجویو او قدر ده ماراق‌لاندیرمامیش‌دی منی، آنجاق که‌بیمه‌ک سؤزجویونو ائشیده‌دنده هر نه ده‌ییشیلدی.   

   گئرمی‌لی‌لرین بیری که‌بیمه‌یی دانیشیغیندا ایشله‌تدی، نه آنلامدا اولدوغونو سوروشاندا "قوروماق" آنلامیندا اولدوغونو دئدی. بئله بیر آنلام داشیماغی، کئچیلمزایدی. "که‌بین" آد اولاراق بیزده وارایدی. "که‌بین" قورولوشوندا "گلین" سؤزجویو واریمیزدیر. بو آدین فئعلی ده ایشله‌نیرمیش. کیمسه نی‌یه گؤرمه‌میشدی بیلمیرم!. بو گؤزل‌لیک‌ده آنلام داشی‌یا بیلن سؤزجویو، باشقالارینا پای وئرمک یاخشی دوشمور.  

  تورک‌لر یاشایان یئرلرین، سؤزجوک‌لرینی توپلاماق  هر بیر دیل‌سئوه‌نین گؤره‌وی دیر. باشاردیقجا گله‌جه‌یه سؤزداغارجیغیمیزی دولدورمالی‌ییق. سؤزلر دیلین، وارلیغین، دوشونجه‌نین آچاری‌دیرلار. آچارلارلا آچانماساق دا، آچارلاری که‌بی‌ییب ساخلامالی‌ییق. 

نی‌یه یازیرام؟!!

  سیز فیکیر ائلیرسیز "نی‌یه یازیرسان؟" سورغوسو تکجه حاکیم‌لر طرفیندن دئییلیر. بئله بیر فیکر ائله‌سز یانیلیب‌سیز. نی‌یه بئله ایش گؤرورسن، نی‌یه بوجور یازیرسان، نی‌یه بئله باخیرسان، نی‌یه اصلن یازیرسان، دانیشیرسان، گولورسن، اولورسان اؤزوموزونکولرین طرفیندن حاکیم‌لره گؤره دئییلیر. یازمایاندا هر دن دئین نی‌یه یازمیرسان‌لار، یازاندا هر گون دئییر نی‌یه یازیرسان. قرار اولسایدی بیز هر دئییله‌نه قولاق آساق، هئچ زامان دانیشیب، دئییب، گولوب، یازمامالی‌دیق. دئمک‌لر دایاندیرماسالار دا، یاواش‌لاندیریرلار. گؤرورسن هردن کیمین اوشاغی اولوب-اولمادیغینا دا قرار وئریرلر(اؤزوم سیزدن قالان ده‌ییلم ها!). 

   بیر کسه گؤره یازمایان‌لار، اؤزلرینه گؤره یازارلار. ایسته‌دیک‌لری اوچون یازارلار. یازدیق‌لاری سوره‌جده ده سؤزلری ائشیدرلر. گؤروب‌سوز ایلان بیر جانلی‌یا نفس سالاندا جانلی، دوردوغو یئرده ایلان گؤرنمز. ترپندیک‌ده ایلان گؤروب، چالار. یاشام‌ دا ائله بئله‌دیر. یازمایاندا کیمسه‌نین ایشی اولماز، یازاندا هر کسین ایشی اولار. هر کس‌له اوغراشماق چتین‌دیر، بئله بیر دورومدا یازماغین تکجه بیر ندنی واردیر. یازمادیغیمدا ایندیکی گؤروش‌لریمی هئچ زامان یازانمایاجاغام. آن‌لار تیکرارلانمیرلار، هاردا قالسین گونلر. گونلریمیزی بیز یازماساق(یاخشی یازا بیلسک، چوخ یاخشی دیر، یاخشی یازانماساق او قدر یازاق ایندیکیندن یاخشی‌لاشاق) باشقالاری یازمایاجاق‌دیر.

یازیلان‌لار‌لا یازیلمایان‌لار

  گونئی آذربایجانین سانال دونیاسیندا گئدن یازی‌لارا باخاندا بیر شئی قاباریق‌دیر. او دا اورژینال یازیلارین یوخسول‌لوغو دیر. اورژینال یازی‌لارین ایچینده ده، تورکو یازیلارین بوشلوغو سارسیدیجی دیر. پایلاشیلان‌لارین چوخو گوندمده اولان خبرلر‌دیرلر. بو خبرلرین ایچینده گونئی‌له ایلگی‌لی خبرلر تکجه دوستاقدا اولان‌لارین خبرلری‌دیرلر. خبرلره گلدیک‌ده، چوخو فارسجا یازیلیر، فارسجا یازیلان یازیلارا دا ایسناد اولونور.  

  هردن ده یازیلارین ایچینده موناسیبت‌له‌ره گؤره، یازیلار گئدیر. موناسیبت‌لره یازیلان یازیلارین دا چوخو فارسجا یازیلیر. نه یاخشی اولار، آز سایی‌دا یازیلان اورژینال یازیلاریمیز هئچ اولماسا تورکو یازیلیب، سونرا باشقا دیل‌لره چئوریله.  

  بئله بیر یازیلارین بوشلوغونو درگی‌لر دولدورا بیلیر. اؤیرنجی‌سل درگی‌لرده اورژینال یازیلار آز اولار. او دا قاچیلماز دیر.  آذربایجان گونشی(آفتاب آذربایجان، دئدیک‌لرینه گؤره کئچمیشده‌کی کیمی یاییملانمایاجاق) لا بایرام‌دا اورژینال یازیلار گئدیر. او درگی‌لرده چالیشا‌نلاردان سوروشساق، ایشین چتین‌لی‌یینی یاخشی آچیق‌لایا بیلرلر.    

   ادبیات قونوسوندا دوروم باشقا قونولارا گؤره یاخشی‌دیر. ادبیات‌دا چالیشان‌لار اؤزلرینه آخین یارادیب‌لار. بو آخین شئعر آلانیندا گئنیش دیر، نثر آلانیندا ایسه گئنیش‌لنمه‌ییب‌دیر. ادبیات‌دا چالیشان یولداش‌لار یاواش-یاواش چئویرمه‌یه ده گیریشیب‌لر. اومودوم وار بو آلاندا باشلانمیش یازیلمالار بوتون آلان‌لارا یانسی‌یار. هر قونودا چوخ یازیلیر، اؤز دیلیمیزه چاتیلیر.(دیلیمیز دئدیـییمده، دیلین گئنیش و یایقین سؤیله‌می‌نی نظرده توتمورام، دیلین ایچینده اولان آلت یاپی‌لی کیم‌لی‌یی نظرده توتورام). 

 باشقا قونولاردا آرا-سیرا اؤز دیلیمیزده یازیلار دا اولور، بو یازیلار گئنل اوخوجو طرفیندن چتین‌لیک‌له اوخونولور، هردن ده ترسه ائتگی‌سی اولور. آنجاق اؤزل اوخوجولار طرفیندن آلینا بیلینیر. بو یازیلاری ایکی فورمادا( گئنل اوخوجولار اوچون سادالاشدیریب، اؤزل اوخوجولار اوچون ایسه اؤز فورموندا یازیلسین) یازماغین فایدالی اولدوغونو دوشونورم.   

  دیل‌له ایلگی‌له‌نن دیلچی یا دیلچی‌لی‌یی سئون‌لر ایسه، دیله گؤره یازدیق‌لاری بیر اؤزل یؤن توتور. سؤزجوک بازلیق هر نه‌دن چوخ اورتادا اولور. دیلین قورولوشونا باخیلان یازیلارین سایی بارماق‌سایی‌سینا چاتمیر.   

اوشاغیم عزیزدیر تربیه‌سی اوندان دا عزیزدیر!

    توپلوما اؤزلرینی سوروملو بیلن آنالار لا آتالار اوشاق‌لارینین شیلتاق‌لیق‌لارینی گؤردوک‌لری آن، اؤزلری دوز دوشوندوک‌لری کیمی یؤنلدیرلر. اوشاق گؤردویو هر بیر نه‌یی اؤزو اوچون آلار. اوشاغین اوشاقلیق گرک‌لری اؤده‌نمه‌لی‌دیر. بیزیم توپلومداکی بوگونکو اوشاق‌لار، بؤیوک‌لری طرفیندن قورونورلار.   

   اوشاق هر عائیله‌نین دوروموندان آسیلی اولاراق، عائیله‌‌دن آلابیله‌جک‌لرینی آلیر. عائیله‌لرین دوروم‌لارینا باخمایاراق، هامیسی بازاردان آلماغی اوشاغا اؤیره‌دیرلر. اوشاق اؤیره‌نیر گرک‌دیـیی هر بیر شئی‌‌یی بازاردان آلا بیلر. تکجه چتین یئری پولونو آلماق دیر. پول دا آتا یا آنادان چیخدیـیی اوچون، چتین‌لیک قالمیر.    

    بیردن گؤروروک اوشاق بؤیویوب، اویونجاق‌لاری هر یئری بورویوب، گؤردویو ایش ده اویونجاق‌لارینی یئره تؤکوب اویناتماغی اولوب دیر. اوشاق‌لیق خاطیره‌لری تئلویزیون، قئیم‌لر، اویونجاق‌لار بیر ده شیلتاق‌لیق‌لاری اولوب. باجاریق‌لاردان خبر یوخ دیر. آنا-آتا اوشاغین بوتون ایش‌لرینی گؤرور. اوشاق ایسه نئجه خرج‌له‌مه‌یی اؤیره‌نیر. گؤزونو بازارا تیکیر. بازاری سئویر. بازاری آل-وئر یئری یوخ، بلکه آل یئری تانی‌ییر.  

   توپلوم، یارادیجیلیغی یوخ، آراجیلیغا ده‌یر وئریر. عزیز تربیه‌لی اوشاق‌لار، گوندن-گونه باغلانیرلار باشقالارینا.   

گؤرونن یوخام بو دونیادا

            گؤرونن یوخام بو دونیادا، پایلاشام بیریله پایلانمالی‌لاری. بو دونیا دئدیم، بو دونیا ائشیتدیـییم اوچون، بلکه بو دونیا "او دونیا"دیر من بیلمیرم. آدیمی یازیرام دفتره، آدیمدان خبر یوخ‌دور. اوزاق یولدان گلمیشم. چوخ اوزاق‌لاردان، یولومون باشلانیشی ساغدان ایدی یوخسا سولدان بیلمیرم. هردن سولدان گئدیرم، هردن ساغدان. یولوم ساغا دیر یوخسا سولا، بیلمیرم.  

             یول یولچو ایستر. یول یولچو سئور. یولچو اولماسا یول نه‌یه گرک‌دیر. یولدا آیاق ایزلری چوخدور. آیاق ایزلری، گاه سولا گئدیر، گاه ساغا. یولون دره‌لری بول-بول تپه‌لری تپه یوخ، آشیلماز قایالار، گاه سئل باسیر، گاه کؤرپولر آسیلیب. ساغدان گئدیرم-گئدیم، سولدان گئدیرم-گئدیم، گئدیلن یول‌لاری وورمامیشام. تکجه ایشیم یولچولوق‌دور. کؤرپو اولسا کؤرپودن کئچه‌رم، اولماسا قایایا دیرماشارام. قایالاری یازماغا، کؤهول‌لری قازیب، ایز قویماغا نه واقتیم وار، نه حالیم.  

             کئچدی‌ییم یول‌لارا باخیرام، مندن خبر یوخ، ایزیم یوخ، سؤزوم یوخ دیر. گؤرونن دونیادا یوخام، وارسام‌سا اؤزومه، اولدوغوم واقت وارام.