دؤرد ساعات تیلیم¬خانلی¬لارین مجلیسینده

    اندیشه نو یایین ائوینده، سی­متری جئیده ساوالیلارین ییغینجاغی اولاجاغینی ائشیتدیم. ییغینجاق پاییزدان اون یئتدی گون گئدن ایدی، یانی ائشیتدیگیم گونون صاباحی(بو گونون دونه­نی). ائشیدندن اورا گئده­جه­ییمی بیلیردیم. چرشمبه گونو، ساعات 4-ده اورا یئتیشدیگیمده، کولتورسارایین(فرهنگ­سرا) قاپیسیندا، برنامه­نی دولاندیرانلاردان بیری اولسایدی دا من تانیمادیم. اونون اوچون، بیر-ایکی کیمسه­دن سوروشدوم بیلن اولمادی. پیلله­لر ایله بیرینجی قاتا چیخیب، آچیق قاپی اوتاقلارین بیرینده بیر خانیم، فیرلاندیغیمی گؤره­رک، برنامه­نین اوچونجو قاتدا گئچیریلدیگینی دئدی. لیفت ایله اوچونجو قاتا چیخدیم، سالونون قاپیسیندا ایکی-اوچ اورتا یاشلی آقا دورموشدولار. گَلنلری قارشیلاییردیلار. سالونا گیریب اوچونجو ردیف­ده اوتوردوم. برنامه هله باشلانمامیشدی. من تانیدیقلاریمدان، احمدزاده قارداشلاری اوردایدی­لار. نئچه دَیقه اوتوراندان سونرا، موهندیس صرافی، ده گلدی. ساوا بؤلگه­سیندن اولان موهندیس امیری ده مجلیسده وارایدی.

  برنامه، قوران ایله باشلادی، قاری معرفت­ا... حاتمی ایدی. موهندیس امیری ساوا آغیزی ایله دانیشیق­لاری آپاریردی. امیری­نین دئدیگینه گؤره، او گونکو مجلیسی قورماقدا، حاجی سیفی­نین پایی هر کسدن چوخ ایدی. آپاریجی، آشیق مسیح­ا... رضایی­نی، سازی ایله سسینی دیللندیرمک اوچون صحنه­یه چاغیردی.

    آشیق مسیح­ا... نین آدی ایله سسینی قاباقجادان ائشیتمیشدیم. آشیق مسیح­اللاهی، بالاباندا محمد رضایی، دایره­ده ایسه محمد افتخاری یول­بیرلیک ائله­ییردیلر. ساز کؤهلنه­نه، سس سیستیمی دوزَلنه، آشیق مسیح­ا... خوش گلدین ائله­ییب دانیشیردی. دئدیگینه گؤره 50 ایل ایدی، سازی ایله، ساوا بؤلگه­سی­ ایله قونشو بؤلگه­لرده تؤرنلری یولا سالیردی. دئییردی: "آشیق ایستر توی اولسون دویون اولسون، گئتسین تویا دویونه". دانیشاندا دا سسینین نه قدر گوجلو اولدوغو اوزه چیخیردی. رحمتلیک آشیق آسلاندا(تانینمیش خویلو آشیق) او سسی ائشیتمیشدیم. سازی سسلندیردیکده ساز اوستاسی اولدوغو دا بللی ایدی. آشیق مسیح هم ساز اوستاسی دیر، هم سؤز اوستاسی. شئعرلری تیلیم­خاندان سئچمیشدی. 12 ایمام حاققیندا اوخودو. آشیغین سسینده بیر یانیقلیق وار ایدی. سانکی آشییق هاواسیندان موغاما آخیب، نوحه هاواسینا دَییشیردی. بالابانین، بو دَییشمه­ده پایی چوخ ایدی. قاوال، بوتونلوکله نوحه هاواسینا دؤنوشمه­یین قاباغین آلیردی.

      آشیق مسیح­ا..دان سونرا تانینمیش خلج آراشدیریجی­سی "علی­اصغر جمراسی" دانیشیق اوچونو سئنه چیخدی. جمراسی، مجلیسده اوتورانلار، خلج تورکجه­سی ایله تانیش اولسونلار دئیه، مولوینین بیر شئعرینی خلج تورکجه­سینه چئویرمیشدی. جمراسی، خلج تورکجه­سی حاققیندا آچیقلاما وئردی.

    دؤحدور خسرو امیرحسینی، سونراکی دانیشان ایدی. فارسجا دانیشیردی، ندنی­نی ده اوردا اوتوران­لارین چوخونون خرقان، نوبران، قاراغان، زرند، ساوالی اولدوقلارینا گؤره، تورکونو یاخشی بیلمه­دیک­لری ایدی. آنجاق نظره گلیردی، ایکینجی نسل ایله اوچونجو نسلی هدف آلاراق ائله دانیشیردی. فارسلار ایله  بیرگه یاشایان بؤلگه­لرین اورتاق سورونلاری ایدی، سایین امیر حسینی ­نین دئدیک­لری. کیتاب ایله کیتاب اوخوماق حاققیندا اؤزو یازدیغی بیر مقاله­نی اوخودو. مقاله­ده، ساوا بؤلگه­سینین سینیرلارینا ایشاره ائدیریدی، رسمی بؤلمه­لره باخمایاراق، آجی­چایدان(رودخانه شور) یانی تئهرانین گونئیی روباط­کریمدن باشلانیب، سلفچقانا قدر، جعفرآباددان آوه­یه قدر، قاراغاندان نوورانا قدر ساوا بؤلگه­سینین ایچینده یئرله­شیر. او بؤلگه­ده شیعه­نین بیرینجی یئری آوه، فاطیمی­لرین بؤلگه­لری، مزدکین بؤلگه­سی، 400 اسگی آبیده(باستان اثری)، ساوا گؤلو، یئرلَشیر. بیر چوخ تانینمیش آدام او جومله­دن سلمان ساووجی، تیلیم­خان، عندلیب، پیرحیدر، پیرمراد، قدسی، چمران بو بؤلگه­­دن اولدوقلارینی بیلدیردی. امیر حسینی نئچه کیتابین یازاری ایدی.

    سونراکی سئنه چیخان، بوئین­زهرادان قوجامان شاعیر، درویش بهروان ایدی.  ایلک شئعری ایکی نفری خاطیرلاماق اوچون ایدی( شهریار ایله آذرشهر یا آتش تخلصو ایله تانینمیش بیر شاعیر حاققیندا). اصلی شعری ده، قوربان حاققندا، اسماعیل ایله ایسحاق، سارا ایله هجر حاققیندایدی.

   محمد زرگر، باشقا بیر شاعیر ایدی. تورکجه شعری یانیندا اولمادیغینا گؤره، فارسجا شعر اوخودو. تورکونو چوخ گؤزل دانیشیردی.

   معرفت­ا... حاتمی، باشقا شاعیر ایدی. دانیشغی ایله شعری ایکی­سی ده فارسجا ایدی. شعری، مذهبی بیر شعر ایدی.

    باباخانی، سونراکی دانیشان ایدی. بیر نوتون اوزوندن فارسجا دانیشیردی. بؤلگه­نین گلیشمه­یی اوچون، بوتون بؤلگه­ده اولانلارین بیرلشمه­ییندن سؤز آپاریردی. دئدیگینه گؤره بو مراسیم تیلیم­خانین قبرینین اوستونده اولمالی ایدی. اونا گؤره ده اؤزو دئمیشکن "به زبان محلی"تیلیم­خانین حاققیندا بیر شعر اوخودو. شعرینده خسته­قاسیمدان دا آد چکدی. باباخانی موسَللَوا (müsəlləva) کندیندن ایدی. امیری بَیین دئدیگینه گؤره، تیلیم­خان نئچه واقت او کندده یاشامیش­دیر.

   آشیق نصرت­ا... زرگر، سونراکی صحنه­یه چیخان ایدی. او سازی، یئرده اوتوراراق دیزینین اوستونده چالیردی. دئدیگینه گؤره ازبرلَدیگی شعرلرین چوخو، تیلیم­خاندان ایدی. ائلیاتی هاواسیندا، تیلیم خاندان بیر پارچا اوخودو. او رحتلیک علی کمالی ایله پروفسور ذهتابی-دن ده آد آپاردی. دئدیگینه گؤره اونلارین ساوا منطقه­سینین فرهنگینین گلیشمه­سینده پایلاری چوخ ایدی. او زرگر اولدوغو اوچون زرگری دیلی حاققیندا دا بیر آچیقلاما وئردی. او نون دئدییینه گؤره، زرگری دیلینده مصدر، 6 زامان حالتی، مذکر ایله مؤنثین اکلری واردیر. زرگر دیلینه آچیقلاما گتیردیکدن سونرا، بیر پارچا زرگر دیلیندن سازی ایله اوخودو. سونرا اونو تورکجه­یه چئویردی. زرگر دیلیندن بیر شئی باش تاپمادیم. تات ایله، کوردو، لوری، گیلکی دانیشدیقدا یاخشی باشا دوشرم، آنجاق زرگر دیلیندن هئچ نه باشا دوشمه-دیم. او آشیق بالاخان، شاعیر زین­العابدین جعفری­نین دونیاسین دَییشمه­یینه ایشاره ائله­دی.

   تیلیم­خانلی تخلصو ایله تانینان احمدزاده، هئشته­رینین تیلیم­خان کندیندن اولدوغونو وورغولادی. دئدیگینه گؤره تیلیم­خان آذربایجانین بیر نئچه یئرینده کند آدی دیر. احمدزاده دئدی، تیلیم­خان ساوا بؤلگه­سینده تانینسایدی دا آذربایجانین باشقا بؤلگه­لریندن تانینمیردی. رحمتلیک علی کمالی­نین اونون تانینماغیندا بؤیوک نقش اولدوغونو بیلدیردی. سونوندا تیلیم­خاندان بیر شعر ایله سؤزونو بیتیردی.

    "شهاب کیهان" آدلی فارسجا اوخویان بیری، ساوانین فارسلاریندان صحنه­یه چیخیب.، ساوایا قوشدوغو موزیکدن موزیکسیز بیر پارچا اوخودو.  اونون آفیشلریندن بیر نئچه­سینی سالونون ایچینه یاپیشدیرمیشدلار.

     موهندیس امیری، آشیق مسیح­اللاهین اوزاق یولدان گلدیگینه توخوناراق، او مجلیسه گلمک اوچون قوروه­ده بیر تویا گئتمه­ییب، تیلیم­خان عئشقینه اورا گلدییینی وورغولادی.  آشیق مسیح­ا... رضایی، ایکینجی چیخیشیندا مرحوم زین­العابدین جعفریدن سازا گؤره یازدیغی شعری سازلا اوخودو. آشیق مسیح­ا...، سازین حؤرمتلی اولدوغونون نیشانه­سینی، سینه­یه آلینماغی بیله­رک چالماغا باشلادی. ایکینجی چیخیشیندا موغاما آخماسی بیرینجی­یه گؤره چوخ آز ایدی. آشیق مسیح­اللاهین سسی، بویودوجو (سحر ائله-ین) سس دیر.

   محمد سعادتی، سونراکی شاعیر ایدی، دئدیگینه گؤره تصمیم توتموشدو تورکو شعر اوخویا، آنجاق ایمام زامانی یاد ائله­مک اوچون یازدیغی فارسجا شعری اوخودو.

  سونرا موهندس امیری(آپاریجی)، قاراغین بؤیوک شاعیری رحمتلیک حاج اکبر خان رزاقی­دن آد چَکَرک، اونون طنز شاعیری ایله مذهبی شاعیر اولدوغونو وورغولادی. او علی کمالی­دن بو ریوایتی ائله­دی: " او آذربایجانین کند طنز شعرینده نظیرسیز  شاعیردیر". حاج اکبر خان یاخشی خطاط ایمیش. موهندیس امیری رحمتلیک اکبرخانین اوغلانلاریندان بیرینی آتاسیندان بیر شعر اوخوماق اوچون چاغیردی. او دا آتاسی­نین ایمام حوسئین حاققیندا دئدیگی بیر فارسجا شعری اوخودو.

    الیاس امیر حسن، قاراغانین(حوسئین بی حیدری گیلین بؤلگه­لری، حوسئین بَیی ده نئچه ایلدن سونرا اوردا گؤردوم) رازاغان شهریندن، گنج بیر یازیچی، وبلاگچی، شاعیر، تورکو غزل اوخودو.

  خانم باباخانی، ژورنالیست(روزنامه­نگار) و ناشر صحنه­یه چاغریلدی. فارسجانی چوخ گؤزل و آخیجی دانیشیردی. او کیتابین نئجه یاییلماق حاققندا دانیشدی. کیتابی یازماق، چاپ ائله­مک، یایماغین بیر-بیرلرینه باغلی اولاراق هره-سینین باشقا ایش اولدوغونو وورغولادی. موهندیس امیری اوندان نئجه کیتابلارین چاپینا کؤمکچی اولا بیله­جه­ییندن سوروشدو، او دا بیر دیپلومات کیمی سؤز وئرمکدن قاچدی( او دانیشیب قورتولاندان سونرا، مئهدی بَی نعیمی، اونون نئجه آخیجی دانیشیغیندان سؤز آچدی. بیزیم دانیشانلارین ایچینده بو قونودا آخساقلیق اولدوغونو وورغولایاراق، اونلارین دوزَلمه-یینی بیلدیردی.).

    سورنا نجفی، اؤز ایسته­یی ایله سئنه چیخدی. "سرزمین گمشده مزدک" حاقدا بیر کیتاب یازدیغینی بیلدیردی. او ایکینجی کیتابی یازماق اوچون، اوردا اوتورانلاردان یاردیم ایسته­دی. اونون چیخیشی دا فارسجا ایدی.  

    نوروز احمدزاده، سئنه چیخدیقدا، برنامه­نین هاواسینی دَییشسین دئیه، آغزی ایله گؤزل بیر هاوا چالیب، اوخودو. اونون ایفاسی، هر کسی سس­سیز ائله­ییب دایانیب قولاق آسدیتدیردیغی قدر گوجلو ایدی. سایین عباد احمدزاده­نین صمیمتی­نی اونون چیخیشیندا گؤزه چارپیردی.

  حاج آقا سیفی، تؤرَنی قوران سون دانیشان ایدی. او بیر تورکجه شعر اوخودو. حاج آقا سیفی­دن سونرا، دوحدور امیر حسینی بیر داها چیخیب، او برنامه و اوندان سونراکی برنامه­لر حاققیندا دانیشدی. او برنامه­نین باشلانیشندان دئییلدیگی سؤزلردن نوت گؤتوره­رک، هر بیرینه بیر آچیقلاما وئردی. او فارسی دانیشیردی. آنجاق اورتادا "بیری تورکو دانیشساز یاخشی اولار" دئدیکده، دئدی منی ده قورتاردیز، سؤزونو تورکو دانیشیق ایله قورتاردی.

  سالونون ائشیگینده بیر کیتاب سرگی­سی وار ایدی. ساوا بؤلگه­سیندن اولان کیتابلار ساتیشا قویولموشدو. هر برنامه­نین سونونا تای اوردا دا فوتولار چکیلدی. 

عباس نعیمی، 1392/7/18 تهران

ایکی ایل اولور، ایبراهیم گیل دونیادان گئده-لی

پاییزین دؤردونجو گونو، جعفرزاده عاییله-سینین ایکینجی ایل دؤنومو دیر. ایبراهیم-گیلین یانیمیزدان آیریلماسینی اؤیرندیکده، هر قونودا دانیشا بیله-جه-ییمیز، هر چتینلیکده آرخالانا بیله-جه-ییمیز یولداشلارین آرامیزدا اولمادیقلاری، بیر ایل اولده چوخ قاباریق اولاراق، یاشامیما کؤلگه سالمیشدی. بو کؤلگه تکجه منه یوخ، بلکه اونلار ایله گل-گئت ائله-ییب یاخیندان ایلگی-له-نن هر کسه ایدی. ایلک گونلردن حرکتده بیر بؤیوک آخساقلیق دا یارانا بیله-جه-یینه اینانیردیم. ایبراهیم، اؤزو-اؤزونو گلیشدیریب، بوتون سیخینتیلارا باخمایاراق، یئریندن تئز داشلانمادان، گرکن آددیمی آتان بیری ایدی. بو اوزدن ده، اؤزونه اؤزل ایدی. هردن یولداشلار، بیر اولایا قارشیلیق، تله-سیک بیر ایش گؤرمک ایسته-ییب، ایبراهیمدان دا قاتیلماق ایسته-یه-نده، ایشین هر بؤیوتونو نظرده توتوب، قرار وئرَر ایدی. اونون دوشونجه-سینده قارشیلیق-لی ایشلره یئر یوخ ایدی. حرکتی بیر یؤنلو یوخ، بوتون یؤنلو دوشونوب، باشارا بیلدیگی قدر آتدیم آتاردی. حرکتده ایشله-نن هر حرکته قاتیلماسا دا، قینامازدی. حرکته گؤرولن هر بیر ایشی، ایشی گؤرنلرین اؤنمسه-دیکلرینی دوشونوب، خور باخماغا چالیشمازدی. چالیشمازدی هر کسی اؤزو ایسته-دیگی کیمی دَیَرلندیره، هر کسی اولدوغو کیمی دَیَرلندیریب، قبول ائلردی. بو اوزدن ده، بیزلر ایلگی قورا بیلمه-دییمیز کیمسه-لر ایله ایلگی قوروب، گره-کن ایش بیرلیگی ائله-ردی. کیمسه-نین هجمه-سینه قارشیلیق وئرمزدی. بیر زامانلار اولدو، حرکتین ایچینده گئچمیشده ایش-بیرلیک ائله-دیگی یولداشلارین هجمه-لرینه معروض قالدی. بیزلر، اونون یئرینه داشلانیردیق، آنجاق اونون تپگی-سی تکجه گولومسه-مه اولوردو. بو هجمه-لر تکجه شهرین ایچینده یوخ، بلکه آذربایجانین هر یئری ایله آذربایجاندان ائشیکده یاشایان( اؤرنک اوچون تورکیه) تورکچولرین آراسیندا دا اولوردو. بوتون ائشیتدیکلرینه تکجه گولومسه-دی. اونا قارا یاخانلارین یئری گلدیکده اللریندن توتوب، یئنی فیکیرداشلار ایله تانیشدیردی. بئله بیر داورانیش-لار ایله گون-گونه قارایاخمالارین قاباغینی اؤنله-ییب ایش-بیرلیگه یؤنلتدی. گئچمیشده-کیلری اونوتماغی باشاریب، گله-جه-یه یؤنه-لی آتدیملاری پلانلادی. آنجاق نه یازیق کی، عؤمورون پلانلاماسی اؤز الینده دئییل ایدی. اؤلومه گولومسه دیکده، اؤلوم اونو، اؤزو ایله آپاردی. ایبراهیمین یئری ایکی ایلدن سونرا داها چوخ بوش گؤرونور. اومودوموز وار ایدی، ایبراهیمی یاشاتماق اوچون، اونون آدینی سسلندیرمک ایله یوخ، بلکه دوشونجه-سی ایله داورانیشینی جانلاندیرماق ایله یولونو داواملاندیرماغا. آنجاق گئدن گئدیر، گئری-یه بیر ایز قالیر، یئرینی دولدورماغا اونون اوره-یینه تای گئنیش بیر اورک یئتیشه-نه قدر دؤزمه-لی اولوروق!