داش قاپی

داش قاپی

دوشوندوک‌لریمین پارچالارینی هردن ایسته‌دیـییم کیمی یازیرام
داش قاپی

داش قاپی

دوشوندوک‌لریمین پارچالارینی هردن ایسته‌دیـییم کیمی یازیرام

دؤرد بای، دؤرد فصل( ناصیر منظوری‌نین یئنی کیتابی‌نین تانیتیمی)

   آغیز لؤوحه‎لری سیرا کیتابلارینین ۸-جی کیتابی، “۴ بای، ۴ فصیل” آدیلا ۱۸۱ صفحه‌ده، بو ایل (۱۳۹۳ گونش ایلی) پاییز تهراندا یاییملاندی. ناصیر منظوری‌نین باشقا کیتابلارینا تای بو کیتاب، دیل-دوشونج قاورامین بیربیرینه باغلی اولان بیر قاورام اولدوغونا ایناناراق یازیلیب‌دیر. بو کیتابدا یازار، گوجلو فولکولور بیلگیسینی تمل توتاراق، بؤلگه‎نین آنا کولتورونه دؤنوشن بایرامی آچیقلاماق ایله بایلاری آچیقلاییر. یازار؛ فولکولور، آیین دوشونجه، دیلچی‎لیک، آسترونومی، آسترولوژی، آنلاییش عئلمی (Cognitive Science) کیمی عئلمی دال‌لار ایله تانیش اولدوغونو سرگی‎له‌ییر. بو تانیشلیق‌دان فایدالاراناراق، فیکیرلرینی ایثبات ائله‎مه‌یه چالیشیر. یونان، لاتین، ایتالیا، فرانسا، اینگیلیلس، ائرمنی، پهلوی، فارس، عرب، عیبری، تورک دیل‎لرینده اولان تئرمین‎لری، گؤروشلرینی یئرینه قویماق اوچون ایشله‌دیر.
    بو کیتابی یازماغا، یاخشی گؤروب، اینجه‎له‌ییب، قیراغا قویانلاری قیراغا قویوب، گؤرولمه‌یه‌نلری گؤرسه‌دیب، آچیقلاییب، دوشونوب دوشوندورمک گرکیر. کیتاب، دیلین راست گله یاراندیغینا اینانانلاری درین دوشونمه‌یه چاغیریر. طبیعتین اینسانا ایلهام قایناغی اولدوغونو گؤرستمه‌یه چالیشیر. دوشونجه‌لرین دونیانین بوتون یئرینده بیربیرینه یاخین اولدوغونو اوزه چیخاریر. سانکی دیل‎لرده توپلانان دوشونجه‌لرین هر بؤلومو، بیربیر باشقا بیر میللتین کولتورو ایله دیلینه پای وئریلیب. دوشونجه‎لرین بوتونلویونو گؤرمه‌یه، اونلاری آختاریب تاپیب، پارچالاری بیرلشدیریب، گیزلی قالمیش قاوراملاری اورتایا چیخارماق گرکیر. بئله بیر یاناشمانی، کیتابین باشاباشیندا گؤرمک اولور. بو کیتاب، ساده گؤرمک ایله بیرگه یاخشی گؤرمه‌یی اؤنه‌ریر.
کیتابین هر یئرینده اوخوجوسونو شاشیرتماغا مطلب واردیر. بیر سیرا قونولار، اؤنجه‌دن دیلماج درگی‌سینین اؤزل ساییندا یاییملانمیشدی.  یئنی قونولار، سانکی بیتمک بیلمیر، بیر ایپ کیمی اوزانیر گئدیر. هر قونودا یازار، بیله-بیله ایپین اوزانماسین دایاندیریر. بایرام، بایقورد-جَنَوار، بایات-بوسات، بایقوش کلمه‎لری ترتیب‎له أن چوخ آچیقلانان کلمه‌لردیرلر. بایرام کلمه‌سی ایله جَنَوار کلمه‌سی یئرینه دوشموش کلمه‌لر اولاراق، سانکی کیتابی یئیه‌له‌نیرلر.
      آرتیرمالار؛ آسترونومو تئرمین‌لری، فاعیل‌یارادان شکیلچی‌لری (آر-ار، مان-من، ری)، آذربایجان، چیلله، اسگی روم تانریلاری، یلدا  قونولاریندان اولوشور. بو کیتابی اوخویان، بیلگی‌لرین چوخونلوغو ایله اوزله‌شدیگینه گؤره، کیتابین نه دئدیگینی یاخشی باشا دوشمک اوچون، دؤنه‎لرله اوخوماق زوروندا دیر. بو بیلگی‌لر، اوخوجونو یوران یوخ، بلکه تام ترسینه اوخوجونو ماراقلاندیران بیلگی‌لردیر. کومپلئکس دوشونجه ایله یازیلان یازیلار، سانکی اؤزلری، بو اؤزللیگه بورونورلر. کیتابین سونوندا، اوخوجولارین ذئهنلرینده بیر چوخ واراق آچیلیب، دئمه‌یه سؤزلر یارانیر.
     بایلاری آچیقلایارکن، فصیل‌لرده اولان قونولارا توخونولوب، آچیقلامالار اورتایا گلیر. بایرامی آچیقلایاندا؛ “خوی”، “کوسا”، “تکمچی”، “آذربایجان”، “قاراچوخا”، “قیرمیز”، “سفره‌ی هفت‌سین”، “کوله چرشمبه” کلمه‎لره راستلاشیلیب، آچیقلانما وئریلیر. بایقوردو آچیقلایاندا؛ “قاری”، “قیش”، “قیرماق-قیزماق”، “سارالماق-سازالماق”، “یلدا” کلمه‌لری آچیقلانیلیر. بایاتی آچیقلایاندا؛ “پاییز”، “بازی”، “مادیان-مایدان”، “اسب شاخدار” کلمه‌لره توخونولور. بایقوشو آچیقلایاندا، “بانلاماق” کلمه‌سینه توخونولور.
    کیتابین، هر ماراقدا اولان اینسانا دئمه‌یه سؤزو وار دئسم یالان دئمه‌میشم. اولا بیلسین، کیتابلاردا گئدن بیر سیرا آچیقلامالارلا راضیلاشمایا اوخوجو، آنجاق راضیلاشمادیقدا بئله، ماراغی یئرینده قالیر.                                                                                          تهران، ۱۵/۰۹/۱۳۹۳

نیفرته یاشایانلار، یاشامی دایاندیرانلار

  نئلسون ماندئلانین اؤزللیگی، حاقسیزلیغا اوغرادیغینا رغمن، گوجو یئیه‎لندیکده، اونا حاقسیزلیق ائده‎نلره، اونا قارا گون یاشادانلارا قارا گون یاشاتماق یئرینه، هر کسین حاقی قوروناراق نئجه یاشاماغی اؤیرتدی. ماندئللانین پایی اؤلکه‎سینه،  ساواشین دایاندیریلماغی، اؤلکه‎نی بوتون یان دورانلارین بیرلیگی ایله دوزلتمه‎له‎ری اولدو. نیفرتی ووجودلاردا آزالداراق، سؤندورمه‎یه چالیشدی.


  بوگون؛ اورتا دوغو آدلانان بؤلگه‎ده، حاق‎سیزلیغا اوغرایان طرفلر، اؤج آلماق آرزیسیلا یاشاییرلار. أللری بیر یئره یئتیشدیردیکده أللریندن گله‎نی أسیرگه‎میرلر. بو تکجه قوروپلار آراسیندا یوخ، بلکه تک-تک اینسانلارین آراسیندا دا یارانیر. حاقسیزلیغا اوغرایان‎لار گوجه یئتیردیک‎لری زامان، ایللر بؤیو ییغدیقلاری نیفرتی توپلومون اوستونه قوسورلار(بو کلمه‎نی ایشلتدیکده بوتون اوخوجولاردان عوذور ایسته ییرم، بون کلمه‎نی ایفاده ائله‎یه بیله‎جک باشقا کلمه تاپمادیم یازماغا). بؤلگه‎ده یاشانان‎لار، اؤز توپلوموموزون ایچینده یاشانان‏لار هر دن آدامی ائله قورخودورلار کی، گله‎جک نسیل‏لرین یوز ایل‎لر بویو بو نیفرتدن قورتولماغی دوشونمک اولمور. 


  گون گئتدیکجه، نیفرتلر داها چوخ آرتیر. ماراقلی‎سی بو دور کی، بو نیفرتی یاشادان‎لار هر دوشونجه‎نین آیدین‏لاری توپلوما داشی‎ییرلار. اؤزلرینی موطلق گؤرن آیدین اینسان‎لار، نیفرتی تکجه اؤزلرینده یوخ، بلکه توپلوملاریندان دا یایماغا چالیشیرلار. او اوزدن ده، ساغ سولو، سول ساغی، میللت‏لر بیربیرلرینی، شاعیر-شاعیری، مودور-مودورو، یازیچی-یازیچی‎نی، دوشمن اولاراق چئوره‎لرینه تانیتدیریرلار. هر دن دوشونورم، تاریخ بویو ایچ-ایچه یاشایان اینسانلار، نئجه بیر-ایکی ایلده قانلارینا یئریکله‎ییرلر. تکجه تاپا بیلدیگیم جاواب، قودرتی أله آلماق ایسته‎ین‎لرین اوزوندن اولور. قودرتی یاشاماق اوچون، نیفرتدن یارارلانیرلار. قودرتی أله آلماغا، یاشادیغی یئرلرین یئترسیزلیک‎لرینی رقیب‏لرین بویونلارینا ییخیرلار. بو دورومدان قورتولماغین تکجه یولونو، دوشمن تانیتدیردیقلاری رقیب‎لرین یوخ اولماغیندا گؤرورلر. 


  باتی اؤلکه‎لری، بو سورونو اؤز آرالاریندا، بئله چؤزوب‎لر: هئچ بیر گوج یئیه‎له‎نن ایسته‎ین گوجلری بیر یوللوق سیلمک اولماز. سیلمه‎یه چالیشماق، یاشادیقلاری یئرلرین ابدی اولاراق، چاتیشمالاردا یاشادار. اونلار، اؤز آرالاریندا گئرچک‎لری گؤروب، گئرچک‎لرین اوستونده اؤزلوک‎لرینی اولوشدوردولار. بو اولوشوم، باتی‎نین آیاغ اوسته قالماغینا ندن اولدو. دوغونو گوجلری آلتینا چکمه‎یه ندن اولدو. اؤزلرینی وارسایییب، اؤزگه‎لرین گئرچک‎لرینی بیله‎رک، وارساییب، اؤزگه‎لره اؤزلرینی یوخ سایدیرماغا ندن اولدو. 


  یالنیش دوشونمه‎یین، باتی‎نی هر نه‎یه سبب اولان گؤرستمه‎یه چالیشمیرام. اونلارین نئجه اؤزلرینین گئرچک‎لرینی گؤردوک‎لرینی وورغولاماغا چالیشیرام. بیزلرین اؤزوموزو اولدوغوموز کیمی گؤرمه‏‎یه سسله‎نیرم. بیری تاپیلیب دئیه بیلر، "قارداش سن اؤزون هر نه جور گؤرمک ایستیرسن گؤر، کیم دیر سنین قاباغیوی آلان". هر کسین اؤز گؤروشو اولاجاق، بیز ایسته‎سک ده ایسته‎مه‎سک ده! بیزیم بیزلیکده گؤروشوموزون اولوشماسینا، بوردا یاشایان هر کسیمین گؤروشو گرکلی دیر.