دیل، ایلگینی ساغلایان آراجدیر. اینساندا دیلین یارانیب، گلیشمهسینین هاچاندان باشلاندیغینی دقیقجهسینه بلیرلهده بیلمهییبلر. اینسانین دیلینین کئچمیشینی آراشدیرماق اوچون، اسکیدن قالان یازیلی(شکیل، خط، جیزیق، سیمبول و ...) آبیدهلردن یارارلانیرلار.
یازیلان آبیدهلردن نئچهسی زامانین هجمهسیندن قورتولوب قالماغینی هئچ کس بلیرلهیهنمز. زامانین کئچمهسی اونلاری گیزلهدیب.
آبیده دئییلن تاپینتیلارین نهقدرینه اینانا بیلدیییمیزی ایندیلیکده بیر کس دئیه بیلمیر. آنجاق ایندیکی دونیادا کئچمیشدن قالان آبیدهلره، یوکسک دهیر وئریرلر. یازیلی لوحهلرین قوندارما اولوب-اولمادیغینین ایندیلیکده بلیرلنسه ده، هر کسه قانیتلانمیر. میللتلرین دیل، تاریخ، کیملیکلرینین بیلیندیرنلرین سیاسال گؤروشلری اولدوقلارینی نظره آلساق، اونلارین الده ائتدیکلری هر نهیه شوبههلی یاناشمالیییق.
اونلارین سونوجلارینی ائتگیلندیرنلر دیللرین ایندیکی دوروملاری اولا بیلر. دیللرین سون ایکی یوزایلده تئکنولوژی گلیشمهسینه یاناشماغی نظره آلماساق(تئکنولوژی گلیشمهسینده دیللره یئرلهشن سؤزلر قوندارما سؤزلر اولوب.) دیللرین قورولوشونون اوزاق-یاخین کئچمیشینی بلیرلهیه بیلهلریک.
دیلین کولتور داشیما رولونو نظره آلساق، بیر دیلین او کولتوره عایید اؤزللیکلرینی گؤرمهلیییک. بو اؤزللیک دونیا گؤروش، اینانج، دوغایا یاناشماق، کوتلهوی یارادیجیلق و دبلرینی اؤزونده داشیمالیدیر. اؤزللیکلر زامان سورهسینده باشقا کولتورلردن ائتگیلنمهسی ده اؤزونو دیلده یانسیدیر.
دیلین اؤنمی دونیادا، آدینی بیر میللته وئرهبیلهجک قدر واردیر. بیر چوخ اؤلکهلهرین آدلاری، اونلاردا یاشان اینسانلارین دیللریله آدلانیر. دونیادا 3000-6000-ه یاخین دیلین اولدوغونو بیلدیریرلر. لاپ چوخ دیل بیلنلر، 10-ییرمی دیلدن آرتیق بیلنمزلر. بو دیللرین ایچینده بارماقسایی دیللر اورتاق دیل اولا بیلیرلر. زامان سورهسینده هر بیر آنا دیلین ایچینده اولان آغیزلاردان یئنی دیللر یارانیرلار.
دیللرین ایچینده اؤلنلری ده اولور. کئچمیشدهکی دیللرین ایچینده سومئر، ایلام دیللری اؤلوبلر. سومئر دیلینین اؤزللیکلرینی بیز منطقه ده اولان دیللرده گؤره بیلیریک. آنجاق بو دیللرده دانیشانلار اولمادیقلارینا گؤره اؤلو دیل ساییلیرلار.
بیر سیرا دیللرین اؤلمهییله بیرلیکده، باشقا دیللرده دوغولورلار. بو دیللر نئچه دیلین اورتاقلیغیلا یارانیرلار. هر دیلدن ده بیر سیرا اؤزللیکلری قازانیرلار. بئله دیللر، آنا دیلینه چئوریلدیکده، یئنی دیل یارانیر. بو دیل یئنی اولدوغو اوچون، اؤزونه اؤزل دونیا گؤروشو ده اولمور. باشقالارین دونیا گؤروشلرینی منیمسهمهیه باشلاییرلار. بئله دیللر، دئولتی دیل اولدوغوندا، یاشاماق ایمکانی تاپیرلار. آنجاق بئله بیر دیلده، هر نه قوندارما اولور.
آنا دیللرین کئچمیشی دیللرین ایچینده دیر. دیللر یازیلیب، یازیلمادیغینا باخمایاراق، خالقین ایچینده ایشلهنیلن دیل، دیلین کئچمیشیندن خبر وئریر. دیللرین بیربیرلریندن ائتگیلنمهیین نظره آلساق، گوجلو دیللرین ایچینده اؤزلشمیش باشقا دیللره عایید اؤزللیکلری ده گؤره بیلهریک. بئله بیر دیللر گلنلره دونلارینی گئییندیریرلر.
آذربایجاندا اولان تورک دیلی، آنا دیللردن اولدوغو اوچون، کئچمیشینی دیلین اؤزونده ساخلایا بیلیب. باشقا دیللری ائتگیلهییب. باشقالاریندان ائتگیلنیب. بو دیلده یازیلان بلگهلر ایندیلیکده گؤزلردن ایتیریلسه ده، بو دیل اؤز ایچینده، میللتینین کئچمیشینی ساخلاییب. بو دیلله دوروشانلار بونو باشا دوشنمهییبلر.
تورکجهمیز باسقیلارا باخمایاراق، بؤلگهیه یانسییان کولتور وارلیقلارینی(بایرام، چرشمبهلر، برکتلرین سوفراسی، قیش، چیلله، چیللهگئجهسی، سونای، سورگونو و ...) سون یوز ایللره کیمی ساخلاییب. نه قدر دونیادا باشقالاری زور گتیرسهلرده، هله ده دیل کیملییین بوتون یوکونو تکلیکده داشیییر. بو دیل تکجه آذربایجان یوخ، بؤلگهده اولان باشقا خالقلارین معنوی میراثی ساییلیر.
بو دیلی قوروماق، هر میللتدن چوخ، آذربایجانلیلارین گؤرهویدیر. آنجاق باشقا میللتلر ده، کیملیکلرین بیر پارچالارینی بو دیلدن آلدیقلاری اوچون، بو دیلی قورومالیدیرلار.