بیری مندن سوروشاندا فیلان یازیدان نه وار ایدی، یا دا فیلان فیلمده نه ایستیردی دئیه، بئینیمه گلن ایلک سؤز بوروشوق بیر مسئله‌نین اورتادا اولدوغو دیر. من گؤره بیلمه‌دیـ‌ییم قدر بوروشوق، اونا گؤره بوروشوق بیر جاواب آختارارام، بوروشوق تاپانمایاندا دئیه‌رم یوخ. من یوخ هر کس هر بیر سؤزون، دئیشین، یازینین، فیلمین دالیندا گیزلی، بوروشوق شئی‌لر آختاریر.
بیر ساده بیر شئی ده گؤروب خوشو گلسه، یئنه ده بوروشوق، یا دا دالیندا یاتان بیر گیزلین کؤک آختاریر. بوروشوقلوغا بئیین‌لریمیز سالین یوخسا اؤزوموز دوشموشوک بیر آز چتین‌دیر دئمه‌یی. بوروشوق گؤرن‌لر، بؤروشوقلو دانیشیرلار. بوروشوق دانیشیق‌لارا دوز یاناشان‌لار، بوروشوقلوق‌لاری لوت ائله‌دیک‌ده دوز یاناشمانین دوزلویون اورتا چیخاردیرلار.
بوروشوقلوق تکجه بیزده یوخ، دونیادا یایقین دیر. بوروشوقلوقدان قورتولانلاری گؤرن یوخ بیزه بیر خبر وئرسین. بوروشوقلوق هر ندن چوخ، دیلده قالیر. دیلده دئدیک‌ده دیل بیر کود اولاراق دونیادا اولان بوتون وارلیق‌لاری بیزه چاتدیرارن دیر. دیلین یارانماسی دا بوروشوق بیر سوره‌ج کئچیردیب. آما بو قدر بوروشوق سوره‌ج سووشدارماغینا باخمایاراق، یئنه بوروشوق باخماق ایسته‌مه‌سک، دیلی دوز ده گؤره بیله‌ریک. دیلین دوزلویونه اینان‌لار دیل ایله راحات ایلگی‌له‌نیرلر. دیل اولان وارلیق‌لارین گؤسترگه‌سی اولاراق، بوتون وارلیق‌لارلا راحاتجاسینا ایلگی‌له‌نیرلر.
دیلده ایز آختاراندا گؤرونن ایزلری بوراخیب، گؤرونمه‌ین ایزلری یارادیریق، یئنی یارانان هر بیر ایز، ایزله‌ره آرتیریر. دیلده ایزله‌نیب سونوج‌لانمادیغی قدر ایز یارانیب. ایزلرین سونوندا ایسه، ایلک گؤردویوموز ایز یئر آلیر. سونوج‌لاندیرماق ایسته‌ین سونوجون راحات اولدوغونو گؤردوکده سونوجلاندیرماقدان واز کئچیب، بوروشوق بیر ایزدن دانیشیب، سونوج‌لاندیرماغی باشقالارینا بوراخیرلار.
دیلسیز، ایلک آنلامدا دیلی دانیشا بیلمه‌ین‌لره دئییلیر. آنادان دوغما کار اولان‌لار، دیلی سس‌لرینی ائشیتمه‌دیک‌لری اوچون دیلی دانیشا بیلمیرلر. دیلسیز، یان آنلامدا، حاق‌لارینی ایسته‌یه بیلمه‌ین‌لره دئییلیر. بئلنچی آدام‌لارا دیلسیز، آغیزسیز دئییلیر. هر کس اونلارین باشیندان چالیب حاق‌لارینی آلیر.
بیزیم اوچون دیل‌سیزلیک بیر باشقا آنلامدا تاپیب. دیلیمیز اولا-اولا اونو ایشله‌ده بیلمیریک. دیلیمیز اولا-اولا اونو یازیب-پوزوب اوخویا بیلمیریک. دیلیمیز اولا-اولا اوخویوب، یازیب، پوزوب، سسلندیرمه‌یینه ایمکانیمیز اولمور. بو دیل‌سیزلیک دیلین یاساق اولدوغوندان آسیلی اولوب‌دیر. تورکجه بوردا(آذربایجاندا) یاساقلاناندان سونرا، یاساق دیلده یازیب-پوزوب-اوخوماق‌دان دانیشماق، یازماق، اوخوماق دا یاساق اولوب. اللی ایل یاساق اولوناندان سونرا یاسالی یاساق قالدیریلسا دا، گیزلی بیر یاساقدا یاشاییب و یاشاییر. هئچ کیم هئچ یئرده آچیقجاسینا سوروملو اولاراق دئمیر بو دیلده یازیب-پوزوب اوخومایین. آنجاق هئچ کیم ده دئمیر بو دیلده یازیب-پوزون-اوخویون.
دیلسیز اولماق ایسته‌می‌ین‌لر یاساق قویولان ایلک گونلردن بو یاساغی قالدیرماغا چالیشیب‌لار. آنجاق نه قدر چالیشسالار دا یاساق‌لیق، بئیین‌لره ایشله‌ییب. یاساغا قارشی اولان‌لار بئله یاساغا بویون گلیب یاشاییب‌لار. آنجاق هر زامان دا دیل‌لرین یاساق اولدوغونو وورغولاییب‌لار. دیل‌لری نوستالژی‌یه چئوریلیب. تکجه بیر نوستالژی. رضا براهینی اونلو یازارین دئدی‌یی کیمی، یاساقلانماقدان اؤج آلماق اوچون یاساق‌لایان‌لارین دیلینی اؤیره‌نیب، دئو اثرلر یارادیب. یاساق‌لاندیغی دیلینی تکجه دانیشیقدا ساخلادی. بیلمیرم یاساقلانمیش دیلینده اوخودو یا یوخ. یاساق‌لاندیغی دیل دئدی‌ییمده آذربایجان تورکجه‌سی دیر. بوردا تورکجه یاساق‌لانیب، بوردا اولان تورکجه ایسه آذربایجان تورکجه‌سی دیر. هئچ اولماسا بیر-ایکی بیلیم‌یوردوندا تورکیه تورکجه‌سی اوخونولور. براهینی آذربایجانلی فارسجا یازانلارین ایچینده تورکجه‌یه ماراغینی چیلخا بیلدیریب، اونون یاساق‌لانماسی‌نا قارشی اولماغینی دیله گتیریب‌دیر. یوخسا باشقا یازیچی‌لار دا وار ایدی دیله گتیرمه‌دی‌لر. اؤرنک اوچون ساعیدی،
دونیا ده‌ییشدیک‌ده دوروم‌لار ده‌ییشیلدی. یاساقلانمیش هر بیر وارلیق تام یاساقلانانمازدی. هر کس ایسته‌دی‌یینه یئتیشیردی. یاساق‌لار قالدیریلسا دا بئیین‌لره یئرلشمیشدی. نسیل‌لر ده‌ییشمیشدی، یاساق‌لار آلیشقانلیغا چئوریلمیشدی. یاساق‌لارین دالیندا تکجه دئولت یوخ بلکه میللتین ایچینده اولوشان یئنی کیملیک دورموشدو. بو اوزدن یاساق‌لار یازی-پوزودان دانیشیغا ایره‌لی‌له‌میشدی. هله ده وار ایره‌لی‌له‌ییر. یاساغا بوردا یاشایان هر کس دستک وئریردی.
یاساغا قارشی دورمالار، زامان گئتدیکجه چوخالدی. گئنل بیر ایسته‌یه چئوریلدی. آچیقجاسینا اؤزونو شوونیست تانیتدیرمایان بیر دئولت سیستئمینین ده ایش باشیندا اولمادیغینا گؤره، تورکو دانیشماق کراهه‌تین الدن وئریب، سوچ اولماقدان چیخمیشدی. چیخماغینا باخمایاراق، توپلومسال یاساق‌لانما سورور. دیلینی دوشونن بیر کس‌لر اورتایا گلدیلر. کیملیک‌لرینین اؤلومونو گؤرن‌لر دیلی دوشونمه‌یی سسله‌مه‌لی ایدی‌لر. آمما بئیین‌لرده یارانان یاساق دیله ساواش‌لان‌لاردا دا یاشاییردی. هله ده یاشاییر. البت گئنل‌لیک‌ده بئله دیر.
دوشونمه‌لی‌سی بو دور:
اومودوم وار، دیلیمیزی بئیین‌لریمیزده یارانان یاساق‌دان قورتارا بیلک! دیلیمیزی اؤز دیلیمیزله یازاق، پوزوب، اوخویوب، دوشونک.
مهرین بیرینه یاخین‌لاشیریق. مدرسه‌لرین آچیلین واقتی دیر. آذربایجاندا اکین یئرلرینین اکین‌لری ییغیلیب، قیشا چیخان واقتی دیر. کئچمیشده‌کی میللت‌لر مکتب‌لری خالقین ایچینده یاشادیردیلار. اونلارین ایچینده خالقین چوخو اؤیرندیک‌لرینین یاشادیق‌لاری سوره‌جده اؤیره‌نیردیلر. او اؤیره‌تیم‌ده اؤزل قوروم‌لار عوموم میللتی یئتیشدیرمک اوچون یوخ ایدی. ائولر، عاییله‌لر، چئوره‌ده‌کی یاش‌بیرلر، شخصی ده‌نه‌ییم‌لر(تجروبه‌لر) گنج‌لری گله‌جه یئتیشدیریردیلر. اؤزل قونولاردا اؤزل ائییتیم‌لر اولوردو. آنجاق اؤزل قونولار هر کس اوچون یوخ، اؤزل کیمسه‌لر اوچون اولوردو. بیرلری تورکه‌داوانی اؤیره‌نیردیلر، بیرلری ساز چالماغی، آشیق اولماغی، بیرلری دؤیوشچولویو، بیرلری ده شاه اولماق اوچون اؤزل ائییتیم آلیردیلار. آنجاق میللت اولماق اوچون هئچ بیر اؤزل ائییتیم اولموردو، یاشام میللتی یارادیردی. دیله اؤزل ائییتیم اولموردو، هر کس دیلی اؤیره‌نیردی، دبی اؤیره‌نیردی، قیزلار آنالاردان، اوغلان‌لار آتالاردان. سؤزون قیساسی، اؤزلری کیمی یاشاماغا بیرلریندن ائتگی‌لنمک زوروندا ده‌ییل ایدی‌لر.
زامان کئچدیکجه، ائییتیم‌لر فرق‌له‌نیردیلر. بو فرقلی‌یی دویان میللت‌لر اؤزلرینی اویغونلاشدیرمالی ایدی‌لار. بیرسیرا میللت‌لر ده‌ییشیک‌لیک‌لرین قارشی‌سیندا دایانسایدی‌لار، بیر سیرالاری اؤنجول اولوردولار. آذربایجان فرقلی‌یی گؤروب دویان یئر اولدو. ده‌ییشمه‌یه باشلامیشدی. هر نه‌یین اوولی آذربایجاندان، تبریزدن باشلانیردی. بئله باشلانماغی دا طبیعی نظره گلیردی. بیرینجی مکتب تبریزده ایشه باشلادی، تبریزده ایشه باشلایاندا کیمسه سوروشمادی دیلی نه اولسون. تورکو اومالی ایدی. تبریزده آذربایجاندا کیمسه بونون ترسینه دوشونه بیلمزدی. آخی باشقا بیر سئچه‌نه‌یه ایمکان یوخ ایدی. او زامان‌لار بیری سوروشسایدی تورکو اولسون یا باشقا دیلده، یقین هر کس گولردی. آمما آذربایجان اؤزو بیلمه‌دن(اؤزونو موطلق حاکیم گؤروب، سینیرلاردا ایره‌لی‌له‌مه‌یی اؤزونکو بیلیردیلر. ائله او جور ایدی دا. آمما دونیا آذربایجانلی ایسته‌ین کیمی ده‌ییل ایدی.) اوچوروما سوروکله‌نیردی. سورگون‌لر یولا دوشموشدو. سویا(نژادا) دایانان دوشونجه باتی‌دان یولا دوشموشدو، دوغودا سئله چئوریلیردی. آذربایجان اؤزونو داغین زیروه‌سینده گؤردویو اوچون، سئله یؤنتم آلماغی دوشونموردو. سئل آذریایجانی باساندا اؤزونه گلنمه‌دی ده. سئل زیروه‌نی باسمیشدی بوغوردو. ال-آیاق چالمالار باشلانمیشدی.
یئنی دونیا اوچون اؤزل اؤیره‌تیم‌لر قورولوردو. اؤیره‌تیمین دیلی اولمالی ایدی. دیل سئچنده، آذربایجانلی حاکیم‌لی‌یین الدن وئرمیشدی. اؤیره‌تیمین دیلی باشقا دیل اولوردو. اؤیره‌تیم ایسه هر یئری بوروین بیر اولایا چئوریلمیشدی. آذربایجانین دیلی دانیشیلسایدی دا یازیلیب، اوخونموردو. دیل یادیرقانیلیردی. دیلی یادیرقایان‌لار ایسه یئنی نسیل ایدی‌لر. یئنی چاغدا دا وار ایدیق، آنجاق بیر دیلی یاساق، اؤزو یادیرقانمیش کیمی. او ایل‌لردن یوز ایل کئچیر هله ده وار آذربایجان پاییزدا اؤز دیلینده کیلاس‌لاری قورانمیر. ایندی درس سهل دیر، ائوده کوچه‌بازاردا دانیشیق دیلی‌نین تورکو اولدوغونو گؤردوکده گؤزلری بؤیویور. بیز ده سئوینیریک گویا اوشاغیمیزی تورکو دیندیریریک، یا اوشاغیمیزن تورکو بیلدی‌یینه سئوینیریک!!!
تیکرارا دوشمه‌یین چتین‌لی‌یینی هر کس بیلیر. تیکرارین چتین‌لی‌یینه باخمایاراق، بیر سیرا شئی‌لر هر گون اولماسا دا هردن بیر تیکرارلانمالی‌دیرلار. بیرلیکده بونلارا باخاق:
1- بیرینجی‌سی؛ اینسان اولماغیمیز و بیر گون بو دونیادان کؤچمه‌ییمیزین کسین اولدوغو. بو اوزدن دونیادا اولان یئرسیز قورخو، گوج، گووندن، گوونسیزلیک‌دن چکینمه‌لی‌ییک. دونیادا هر کسین سونو بیر دیر.
2- هاردان گلدی‌ییمیز، هاردان اولدوغوموز، عئینی زامان یارادیلدیغیمیز. بونلاری نظرده آلساق اؤزوموزو ایتمکدن قورویا بیله‌ریک.
3- دونیادا اولدوغوموز سوره‌جده بیزی بلیرله‌ین وارلیق‌لاری یییه‌لنمه‌ییمیز
4- یارادیلساق دا یاراداندان پای آلیب، یارادا بیله‌جه‌ییمیزه اینانماغیمیز.
بئشینجی‌سی‌نی یازاندا گؤردوم اؤیوت وئرمه‌یه کئچمیشیم. هر کس تیکرارلانمایا گرکدی‌یینی گؤرن هر بیر وارلیغی تیکرالایاجاق!
تیکرار، هر کسی یورا بیله‌جک قدر بیر اولای دیر. گونده‌مده‌کی یاشام تیکرارا دوشنده اینجی‌مک داها چوخ اولور. بیر ایشی هر گون بیر زاماندا بیر جور گؤرسک، اینسانی اؤزوندن کوسدوره بیله‌جه‌یی قدر اینجی‌دیجی اولور. تیکرارلانان ایش‌لرله سؤزلر نه قدر ده اینجی‌دیجی اولسا، اینسانین بئینینده یئرله‌شیر. تیکرارلا بئیینده اوتوران‌لار، دونیانین گئرچه‌یینه دونوشورلر. تیکرار بئیینده آلیشقانلیق یارادیر. بو اوزدن تیکرارلانان بیر نسنه‌نین یئرینی بیره‌لی دولدورماق اوچون، تیکراری پوزا بیله‌جک قدر تیکرارلانمایان‌لار گره‌کیر. داها دوغروسو تیکراری باشقا تیکرارلارلا یئرینی دولدوروب، اؤنجه‌ده‌کی تیکرارلاری یادیرقاییب، یا یئنی اولای‌لار، نسنه‌لر، وارلیق‌لاری تیکرارلاییب، یئنی‌لی‌یه آلیشقانلیق یاراتمالی‌ییق.
تیکرار اینسانین هر بیر نه‌یینده اوز وئرر. اینسان‌لا بیرگه اینسانا عایید وارلیق‌لارین هامی‌سیندا دا یارانار. توپلوم‌لار دا تیکرارا دوشه بیلرلر. توپلوم‌لارین تیکرارا دوشمه آلیشقانلیغی، اینسان‌لارین تیکرارلانمالارین داها گوجلو اولور. گوج‌لر بیرله‌شیب تیکرارلاییرلار. تیکرارلار فیرفیرا کیمی فیریلدی‌ییرلار. فیریلداماق‌لار اورک بولاندیریجی اولوب تیکراری ایتیریرلر. تیکراردان فیریلدایان‌لار، یئنی‌لیک‌دن باشلاری گیجه‌لیر. دیل، تاریخ، ایقتیصاد، هونر، کولتور و.ب تیکراردان فیریلدادیق‌دا، فیریلداقچی‌لاری یارادیرلار.