قار اولان یئرده قیش اولارمیش. قار اولمادیق‌دا قیشدان خبر اولمازمیش. یول‌لار قاردان قیشدا باغلانارمیش. گل-گئت‌دن خبر اولمازمیش. قار اوستونه قار یاغیب، یئرده قار قالانارمیش، قار قالارمیش، قار هر یئری آلارمیش. قار سویق‌لا گلرمیش، سویوق‌لایاندا قار یاغارمیش. سویوقدا قالان یئرلر، قارالارمیش. بوزلویوب، سویوقدان یانارمیش. چوخ چتین، بیری قارین، قیشین، قارقیشیندان قورتولوب قاری‌یارمیش. قاری اولارمیش. قوردلا بیرگه قاری اولارمیش. قاری قارقی‌یارمیش. یوللاری قار آلیب، یئر-گؤی قوردا قالارمیش. قورد هر یئره باسارمیش. قاپیدا قالان‌لار قوردا پای اولارمیش. قوردلار اولاشارمیش. ائولرده اودون تندیرده یانارمیش، او زامان نه نفت وارایمیش، نه ده گاز. اودون تین‌ایله توستوسو ائوی باسارمیش. ائو قارالارمیش. ائوده‌کی‌لر قیزیب، قاردان-قیشدان قورونارمیش.
یول‌لار قارالاندان، اودونون یئرین نفت آلاندان، ماشین‌لار یاراناندان، نه قار قالیر، نه قیش اولور. قار قالمایان یئرده، قیش اولمایان یئرده، کیمسه یولدا دایانمیر. قار هر یئری آلمیر، قورد آجالمیر، قورد آزا‌لدیق‌دا قاری قالمیر، قارقیشدان اوتانمیر. ائوده اودون داها یانمیر. قارلا قیشا هئچ کس اینانمیر. قورد اولایان‌میر. قاپی‌لار قیشدا قاپانمیر. سویوق جانلانیب، جان آلانمیر. ساچ‌لار داها آغ بویانمیر. ائولر قارالانمیر. ناغیل‌لار یارانمیر!!
دیل، بیر میللتین وارلیق‌لارینین باشیندا دوران وارلیق دیر دئسک یانیلمامیشیق. دیل، تکجه بیر دانیشیق آراجی یوخ، بلکه کولتور، کئچمیش، گله‌جک و کیملیک داغارجیغی‌دیر. بیر میللتین دیلینده، یاشام سوره‌جینی گؤرمک اولار. دونیادا اولان بوتون دیل‌لر، یاراندیق‌لاری اوچون، یاشاماق حاققینی اؤزلرینه قازانیب‌لار. دیلین دیری‌لی‌یی بیر دیلین دانیشانلاریلا منیمسه‌ین‌لرینده اولسا دا، دیلین گلیشمه‌سی منیسمه‌ین‌لرین دیل‌لرینی دوغرو-دوزگون اؤیره‌نیب، یارادیجیلیق‌لارینا باغلی دیر.
تورکو دیلی دونیانین چوخ یئرینده دانیشیلیر. بیر چوخ دوولت‌لرین رسمی دیلینه چئوریلیب، بو دیلده یارادیجیلیق‌‌لار یارانیر. هر بیر جوغرافیادا یاران بیر دیل، او جوغرافی‌یانین اؤزل‌لیک‌لرینی ایچینه آلیر. بو اوزدن بیر دیل، چئشیت‌لی جوغرافی‌یالارلا دوروم‌لارا باغلی اولاراق، نئچه قولا آیریلیر. قول‌لار، زامان سوره‌سینده بیر دیلین اؤزل‌لیک‌لرینی ده‌ییشیب، ساخلاییر. بو اوزدن بیر دیلین چئشیت‌لی واریانتلاری اورتایا چیخیر. هر واریانت اؤزونو یاشاییب، دیلی بارلاندیریر. بوردا دیل آییرمیریق، دیلین قول-بوداق آتماغیندان دانیشیریق. آذربایجاندا یارانیب، یاشانان تورکو، آذربایجان اؤزل‌لیک‌لرینی داشی‌ییب. باخیش‌لاریمیزی آذربایجانا تیتیزلندیرسک، آذربایجان کئچمیشینی چوخ یاخشی دیلینده یانسیدا بیلیب. تورکلویون ایزلرینی بیز آذربایجاندا هر یئردن چوخ گؤروروک(اولا بیلسین منیم باخیشیم آذربایجاندان یانا اولسون!). بونا گؤره سونرالار یازاجایام.
آذربایجان ایکی‌یه بؤلولندن بری، هر بؤلومو باشقاسی‌نی دا دوشونسه، اؤزونه یاشاماق زوروندا اولوب. قوزئیده روسدان ائتگی‌لنمک، فارس‌لا عرب‌دن ائتگی‌لنمه‌یه آرتیریلیب. گونئی‌ده ایسه، دیل یاساق گونلرینی یاشاییب. یاساق‌لانماق ایلک گونلرینده چوخ آغیر اولوب. تورک دیلینه یاناشان هر کس باسقی آلتیندا قالیب. تورکو، رسمی دیل اولمادیغی ندنی‌ایله، ساوادلانان چاغدا، کوتله‌نین ایچینده اوخولوب-یازیلمادی. اوخولوب-یازیلمایان دیل، شیفاهی دیل دامغاسی‌نی اؤزونه آلیب، دیلی ساوونان‌لارلا، دیلی باسقی‌یا قویان‌لارین اورتاق سؤزلرینه چئوریلدی.
سون اوتوز ایلده، رسمی قاداغا گؤتورولدویوندن بو دیل‌له ماراق‌لانان‌لار، اؤزلرینی اوزه چیخارتدیلار. دیل‌له ماراق‌لانان‌لارین بیر چوخو، بو دیلین یازیب-پوزماغینی اؤیرتمن‌لری اولمادان اؤزلری اؤیرندیلر. قایناق‌لاری ایسه، الده اولان کیتاب‌لار اولدو. بو آرادا نئچه نفر ده ادبیات، فارس دیلی، اینگیلیس دیلی، گئنل دیلچی‌لیک اوخودوقدا دیلین اوزمان‌لارینا چئوریلدیلر. دیلین اوزمان‌لاری تکجه اونلار یوخ، بلکه بو دیل‌له ایلگی‌له‌نن هر کس اولدو. تورک دیلی اوخویان‌لاردان سونرا، دیل اوزمان‌لاریمیز، بیزیم تورکونو نه قدر اوخودوق‌لارینی سوروشساق، بلکه دئیه‌لر چوخ. آنجاق من دئییرم نه قدر ده چوخ اوخوساق، بو دیلین دیپلومون آلمامیشیق، هاردا قالسین دیپلومدان یوخاریسینی آلاق!!!.
رسمی اولان هر بیر دیل، اؤن‌ایکی ایل باشا-باش اوخونولور. رسمی دیل تکجه دیل کیتاب‌لاریندا یوخ، بلکه بوتون کیتاب‌لاردا اوخونولور. رسمی دیلی بیلمه‌ین سیناولاردان کئچه بیلمز. دوز باخا بیلسک ان آزی ایلده اوچ کیتاب دیلین اؤزونه گؤره اوخونولور. (بیری دیلین اؤزوندن دانیشیر، بیری یازیلیشیندان، بیری ده ادبیاتیندان).
اؤزومدن، سیزدن، هر کسدن سوروشورام، دوغروسو بیز اؤز دیلیمیزی نه قدر باشاریریق!
1325-جی گونش ایلیندن آلتمیش بئش ایل کئچیر. آلتمیش بئش ایلده دونیا اینانیلماز قدر ده‌ییشیب. آغالیق‌لار دا ده‌ییشیب. ایسلام دونیاسیندا دا ده‌ییشمه‌لر اولوب. ایسلام دونیاسی، دونیانین یئنی دوزه‌نینده اؤزونه یئر آختاریب. باتی اؤلکه‌له‌ری، دونیانین تانیماق گوجو ایله، بوتون یؤنلرده آرالارینی دونیانین باشقا اؤلکه‌لریله چوخالدیب‌لار. یارانان آرا، ندنی‌ایله باتی‌نین بوتون وارلیغی دونیالاشیب، دونیادان اولان باشقا وارلیق‌لار یئرلی دونو گئییب‌لر. دوغو اؤلکه‌لری آدلانان بیرلیک آرادان قالدیریلدی.
1325-جی ایلی آذربایجان ایلی آدلاندیرساق یانیلمامیشیق. آذربایجاندا ییرمی ایل‌لیک هر یؤنلو باسقیدان، ایستک‌لر یارانیب، بیر-بیرینین اوستونه قالانمیشدی. میللی بیرلیک آدیلا، باشقا میللت‌لری پوزماغا باشلامیشدیلار. آللاهین بیر اولدوغونا دایاناراق، بیر دیل، بیر میللت ایدعاسینی اورتایا قویموشدولار. بو ایدعا باتی‌لی‌لاردان بورج آلینسا دا، دوغودا یئرینه اوتوروتدورولوردو. نئجه کی سول دوشونجه‌سی باتی‌دان قایناقلانیب دوغودا جانلانیردی.
باتی اؤزونو سویچولوقدان، دونیا ساواشینین گوجوله قورتارمیشدی. باتی‌دان سونا چاتان دوشونجه، دوغو اؤلکه‌لرینده بوداقلانیردی. موسلمان اؤلکه‌لرینده، ایسلام دونیاگؤروشونون ترسینه اولان عیرقچی‌لیق دوشونجه‌سی، بوتون موسلمان اؤلکه‌لرینده یئنی یارانان دوولت‌لرین بینوو‌ره‌لرینه چئوریلمیشدی. هئچ بیر موسلمان، میللت باخیمیندان باشقا موسلمان میللت‌لری دؤزنمیردی. عرب، تورک، فارس، پاکیستانلی، کورد، هئچ بیری باشقا موسلمان میللت‌لری به‌یه‌نمیردیلر. هر کس اؤزونو دوشونوردو. آریانیزم تئوریسینی اورتا قویان کیمسه، سؤزوندن چکیلسه ده، اؤزلرینی آلمان‌لارلا بیر سویدان گؤرن آدام‌لار بو گؤروشو بوراخمادیلار.
آلتمیش بئش ایل او ایل‌لردن کئچیر. عیرقچی‌لیق بینؤوره‌سی ایله ایش اوستونه گلن حاکیم‌لر ییخیلماغینا باخمایاراق، آلتمیش بئش ایل بوندان اؤنجه هده‌له‌نن وارلیق‌لار، هله دا وار هده‌له‌نیرلر. باتی اؤلکه‌لری ایسه، اؤز وارلیق‌لارینی بو هده‌له‌مه سوره‌جینده، بوتون دونیاداکی‌لارا یئرلشدیریرلر!
اوشاقلیقدا اؤلوم نه‌دیر بیلمزدیک، واردیر یوخ‌دیر بیلمزدیک. توی-بایرام اوشاغینکی‌ایدی. بؤیوک‌لر بیر یئره ییغیشاندا اوشاقلار دا بیر یئره یئره ییغیشمالی‌ایدی‌لار. اوشاغینکی دا آتدانیب دوشمک دیر. بیری ایله اویناماق دیر. اوشاقلیغین قورخوسو بلکه، آتا-آنالارین هاچان هانسی ایش‌لریمیزدن خوشلاری گلمه‌ییب، حیرسله‌نمه‌له‌ری ایدی. حیرسلنمک‌دن ده کؤتک چیخاندا قورخو یئرینه اوتوراردی. بیزیم اوشاقلیغیمیزین باشقا بیر دادی دا وارایدی. ایسته‌دیـییمیز قدر اؤزوموزه تای هر یئرده وارایدی. بو دا کئفین دیزدن اولماغی دئمک ایدی.
بؤیودوکجه، یاشاییشین باشقا دادلارینی دا دادیردیق. سوروملو اولمادیغیمیز اوچون، یاشاییش چوخ دا چتین نظره گلمیردی. بیری بیزدن نه چؤرک ایستیردی نه پول. اؤز الیمیز اؤز باشیمیز ایدی. هله باشقالارین دا ال‌لری باشیمیزین یاردیمینا گلیردی. گنجلی‌یین ده اؤز دادی وارایدی. بیری بیزدن سوروملولوق ایسته‌سه‌یدی ده اؤزوموزه باغلی ایدی. سوبایلیق ایدی. سوبایلیق دا سولطانلیق دئمک دیر. سوبایلیق‌دا یان-یؤوره‌میزده آجی‌لار آز اولوردو. شن‌لیک‌لر چوخ اولوردو. توی‌لار، گزمک‌لر، گئجه‌لیک‌لر بول ایدی.
ائولندیک‌ده هر نه ده‌ییشمه‌لی اولور. سورومسوزلوق بیتیر. الیوی توولایا-توولایا هئچ یئره گئتمک اولمور. قورولان ده‌نگه‌لر پوزولور. اؤز باشینالیق سونا چاتیر. ائولندیـییمیز کیمسه‌نین اؤزو یوخ طایفاسینا واقت آییرمالی اولورسان. واقت اؤزوونکو اولمور. کئچمیشدن قالان ایلگی‌لرین بیر چوخو آزالیر. سن به‌یه‌ندیک‌لریوی، ائولندیـیین آدام به‌یه‌نمیر، اونونکون دا سن به‌یه‌نمیرسن. اورتادا بیر-ایکی ایلگی‌لنمک اوچون قالان کیمسه‌لره بئله واقت آییریلانمیر. ایندی‌یه کیمی ائولنمه‌ییمیزی ایسته‌ین‌لر، ایندی اوشاق ایستی‌ییرلر. اوشاق گلیر آغلایا-آغلایا، بیزه آغلاییر یوخسا اؤزونه، بیز بیلمیریک. هر کسین اوزو گولور. اوشاق گلندن هر نه ده‌ییشمه‌لی اولور. آغلایان آتا-آنا اولور. اوشاق یوخدو بیلمز. اوشاق اوچون هر نه اولمالی‌دیر!
شیرین‌لیک‌له باشلانان یاشاییشا، اؤلوم‌لر له آیریلیق‌لار آجی‌لار قاتیر. آجی‌لارین تکجه آجیشدیرمیرلار، هردن بئزدیریرلر. اؤزوندن بئزیرسن، اؤزگه‌دن بئزیرسن. آجی‌لار تکجه ایتیرمک‌لر اولمور. هردن خیـیانت‌لر اولور، گووه‌نسیزلیک‌لر اولور. گووه‌نسیزلیک‌لر اورتایا گلدیک‌ده یاشاییش‌لا باریشانمیرسان. زامان سوووشدوقدا اؤیره‌نیرسن، یاشاییشین بیر بؤلومودور بوتون یاشادیق‌لاریمیز. آجی‌لار، اؤلوم‌لر، گووه‌نسیزلیک‌لر؛ شیرین‌لر، دوغوم‌لار، گووه‌نلیک‌لرله آنلام تاپیر.
دوشونمک؛ بوروشوق بیر گلیشمه دئسک یانیلمامیشیق. گلیشمه سؤزجویونون اؤزو بیر سوره‌جی گؤرسه‌دیر. گلیشمه سوره‌جینده اینسان‌لار چئشیت‌لی آچیلارلا تانیش اولا بیلرلر. بیر چوخ آچیلارلا تانیش اولوب، اونلارین ایچیندن بیرلرینی اؤنمسه‌ییب، اونا اوداق‌لانارلار. دوشونجه‌نین گلیشمه سوره‌جی دایانیلمایان بیر سورج دیر. هر زامان دوشوندویوموزون اوستونه بیر شئی‌لر آرتیریلیب، درین‌لشدیرر. درین‌لشمک دئدیکده دوشونجه‌نین بوتونلشمه‌یی‌نی نظره آلمیرام. بیر دوشونجه‌نین بیر یؤنوندن یاناشیب، او یؤندن سئوای باشقا یؤنلری گؤرمه‌مک، یاناشیلان یؤنده دونماق، دئمک دیر.
دوشونن‌لر دوشوندوک‌لری اوچون، دوشونمه‌ین‌لره گؤره بیر آددیم ایره‌لی‌دیر دئیه بیله‌ریک یوخسا یوخ، بو دا دوشونمک طرزیندن آسیلی اولا بیلر. دوشونن‌لر دوشوندوک‌لرینی تام گؤروب، دوشوندوک‌لرینین گلیشمه‌سینی دوشوندوک‌لری دوشونجه‌نین اؤنجول‌لرینده گؤروب، باشقالارینی گؤرمه‌سه‌لر، چاتدیق‌لاری یئر اؤنجول‌لریندن یوخاریدا اولمایاجاق. دوشونجه‌لر یاشاماق‌لاری اوچون دونمامالی‌دیرلار. آچی‌لاری گئنیش‌لندیریب، گئنیش آلان‌لاری گؤرمه‌لی‌دیرلر. گئنیش آلانی گؤرمه‌ین‌لرین آلان‌لاری هر زامان دار اولار. دار آلان‌لاردا یئرله‌شن‌لره هر زامان، داریسقال‌لیق واردیر. دار آلاندا بیری یئرله‌شمه‌یه باشقاسی‌نین او آلاندان دوشمه‌یی‌نه باغلی‌دیر. بیری چیخماسا باشقاسینا یئر اولماز.
دوشونولن آلان‌لارین چئشیت‌لی یؤنلرینی دوشونوب، بیر یؤنونو اؤنمسه‌دیک‌ده اؤنمسه‌نیلن یؤنو، فرقلی اورتایا گتیرمک اولار. اؤنمسه‌دیـییمیز باشقالاری دا اؤنمسه‌یه بیلرلر.تکجه اؤنمسه‌نیلن یؤن دوشونولسه، اؤنمسه‌ین اؤزونو گؤرمه‌لی‌دیر.