داش قاپی

دوشوندوک‌لریمین پارچالارینی هردن ایسته‌دیـییم کیمی یازیرام

داش قاپی

دوشوندوک‌لریمین پارچالارینی هردن ایسته‌دیـییم کیمی یازیرام

قاپی دالیندان سس گلیر

    قولاغیمیز سسده دیر،  یوخسا دوغرودان قاپی دالیندان سس گلیر. قدیمکی ائولرده تکجه سس گله بیلن یئر، قاپی دالی اولاردی. قاپی‌دان قووان باجادان گله بیلسه‌یدی‌ده، باجالارین دامین اوستونده اولدوغو اوچون، یئریدیکده دامی تیتره‌ده بیلردیلر. قاپی‌دالینین سس‌لرینین یییه‌لری ائوده‌کی قیزلار اولوردولار. بیر ائوده سئویب-سئویلن یاشینا چاتا بیلن قیز اولسایدی، بو سس‌لرین صاحابی اولمالی‌ایدی. ائوین کیشی‌لری ده بئله بیر سسدن واز کئچمزدیلر. آییق یاتاردیلار. ائوده‌کی‌لرین قورخوسوندان دا، هر کس یاتان واقت‌لاری اونلار گیزلین، قارانلیق‌ یئرده گؤروشمه‌لی‌ایدی‌لر. بئله بیر گیزلین‌لیک چوخ سورمزدی. سس چیخمامیش، قیز-اوغلان بیر اورتاما گلیب، ائلچی‌لی‌یه گله بیلسه‌یدی‌لر، هر کس اوچون یاخشی اولاردی. اوغلان به‌یه‌نیلمه‌دیکده ده، دبده قاچماق، قاچیرتماق دئیه بیر گله‌نک وارایدی. قیز قاچا بیلسه‌یدی، دویون آچیلمیش اولوردو. 

 

  کئچمیش‌لردن ائشیدنده اؤزوموزه سیخیشدیرا بیلمیریک. نئجه یانی بیری باشقاسینین ائولی‌لی‌یینه سون سؤزو دئیه بیلر. کئچمیشدن ایندی‌یه خئیلک ده‌ییشیک‌لیک‌لر اولوب. ائولردن باجالار ییغیشیلیب، پنجه‌ره‌لر چوخالیب. تئلفون یارانیب، هردن ده سس‌سیز، یئرسیز سس‌له‌نیر. قاپی-باجانی کیپله‌مک‌له ایلگی‌لر کسیلمیر. تئلفوندان دا یاخشی‌سی چیخیب، اینتئرنئت، ایلگی‌لنمه‌یی سینیرسیزلاندیریر. آمما دونیا دا ده‌ییشیب، سؤزده هر کس ائولی‌لی‌یینه اؤزو سؤز وئریر. قیز قاچیرتمالار دا چوخ آزالیب. ایندی بیز گؤرنلردیر. قاپی دؤیولنده، هر کس بیلیر کیمین اوچون دؤیولور، منیم دیر دئیه قاپی‌یا گئدیر. ائولی‌لیک یاش‌لاری دا ماشا‌لله جاوانلیقدان سورایا اوزانیب. آمما هر نه ده‌ییشسه ده، یییه‌لنمک حیس‌سی ده‌ییشمیر. آدام نئجه قاپی دالینین سس‌لرینه باخا-باخا قالا بیلر آخی!!! یادیمدان چیخماسین دئییم، خلوت یئر آزالیب، آنجاق ایسته‌دیـییمیز قدر یاد یئرلر چوخالیب. بیرینی تانیمایان یئرلر!!! 

بیزیم مودئرنیته ایله پوست‌مودئرنیته‌

   نه واقت مودئرن اولدوم، اولدوق بیلمیرم. بیردن گؤردوک اون‌بئش ایل قاباقکیمیزدان خبر یوخدور. خبر اولسایدی دا اؤزوموزو ووردوق خبرسیزلی‌یه. دونیا مودئرنیته قاپی‌لارین بیزه آچمیشدی، مودئرنیته‌نین قاپی‌لاری آچیق ایدی. آمما بیز نه‌ییمیزی مودئرنله‌شدیره‌جک ایدیک بیلمیردیک. باغیشلایین بیز دئدیم، من دئمه‌لی‌ایدیم. گئییم طرزیمی، دانیشیق طرزیمی، داورانیشیمی، نه‌یی‌می بیلمیرم. آمما بیلدیـییم مودئرن اولماق ایدی. مودئرن اولماغین ایزلریندن بیری کئچمیشده‌کی‌لردن قورتولماق ایدی. من ده باشلامیشدیم پالتارلاریمی، یون جورابیمی، باشماق‌لاریمی، کئچمیشدن قالان بئله بیغ‌لاریمی قیراغا قویماغا. اونلاردان قورتولماغا هر ایش گؤرمه‌لی‌ایدیم. گؤردوم ده. گؤرونوش‌ده موئرن اولموشدوم. بتر قورتولموشدوم. هر کس منه تای اولوردو. هامی مودئرن‌له‌شیردی.  

   

   مودئرنلیک‌ده یئرینه دوشمه‌میشدیک، بیردن پوست مودئرنی قاپی‌لاریمیزدا گؤردوک. اوهو! گل بویو بیر ده پوست مودئرنلش. گئییم‌لری یئنی‌دن ده‌ییشمه‌لی‌ایدیک. تیلویزیون، کامپیوتئر ده گلمیشدی. مودئرن دونیا ایله پوست مودئرن دونیانی گؤروردوک. بیز ده کی مودئرنین-پوست مودئرنین سیمگه‌سی اولموشدوق. یاواش-یاواش مودئرن پوست-مودئرنین دانیشیغین دا اؤیرنمیشدیک. بتر دانیشیردیق. دانیشیغا نه وارایدی کی، مایاسی بیر نئچه اؤزوموزدن مودئرن پوست مودئرن آدام‌لاریلا ایلگی‌له‌نیب، سؤزلرینی ازبرله‌مک ایدی. بو داکی بیزیم الیمیزده بیر شئی دگیل‌ایدی.  

 

   مودئرنلیک‌له پوست مودئرنلیک، بیزیم آیاغیمیزا دا چاتا بیلمیردی. بیز هر نه‌یی سووشوب گئتمیشدیک. امما بو مودئرن‌لیک‌له پوست‌مودئرنلی‌یین بیر چوخ پیس شئی‌لری وارایدی. آدام اؤزو آلماغینی به‌یه‌ندیـیی دورومو، اؤزوندن آلماغا به‌یه‌نمیردی، داها دوغروسو به‌یه‌ننمیردی!. بو دا بیزیم پوست مودئرنیته‌نی آشماغیمزی گؤرسه‌دیر!!!

اؤزگه بیزلر

   بیز بیرینجی شخص جمعین گؤرسه‌دیر. بیز؛ من‌لر ییغیشیب "بیر" اولان واقت یارانیر. بیرلردن یارانان بیز، بیر تکجه من‌لرین توپلامین یوخ، بلکه توپلو من‌لردن یارانان بیری گؤرسه‌دیر. توپلو من‌لردن یارانان بیزده بوتون بیرلرین اؤزل‌لیک‌لریندن بیر شئی‌لر واردیر. عئینی واقت‌دا بو بیز، تکجه بیر منین اؤزل‌لی‌یین داشیمیر. تکجه بیر منین اؤزل‌لی‌یینی داشی‌یان بیز، بیز یوخ بلکه من دیر. من ایله بیزین ده‌یه‌رین اؤلچه بیلسک گؤره‌ریک کی، بیزین ده‌یه‌ری من‌لرین تک-تک اؤلچولرینین توپلو‌سونون ده‌یه‌ریندن چوخ اولور. داها دوغروسو من‌لری آیری-آیری اؤلچوب، توپلامینین ده‌یه‌ری، من‌له‌رین توپلوسون بیر یئرده اؤلچولن ده‌یه‌ریندن آز اولور. البت یوخاریدا دئدی‌ییمیز، من‌لرین اؤزل‌لیک‌لرینین ده‌ییشیلمه‌دیـیی واقت اولور. ها بئله، بیزین ده بیز اولدوغو واقت اولور.   

 

   آمما هردن بیزی ائله تعریف‌له‌ییرلر کی، من‌لرین اؤزل‌لیک‌له‌رینی داشیمیر. داها دوغروسو بو بیز تعریف‌له‌نن بیز، بیزیم من‌لرین یوخ، بلکه باشقا من‌لرین بیزی اولور. باشقا من‌لرین بیزینی، بیز اولا بیلن من‌لرین بیزینین یئرینه قویاندا گؤروروک کی بیر بیزلرایله اوزله‌شیریک، هره‌سی آیری بیر بیز و بیزه، سیز دئین‌لرین بیزلرینی داشی‌یانی اولور. بو اؤزگه بیزلرین ایچیندن، اؤز بیزیمیزین ایزینی تاپماق، هردن چوخ چتین اولور!!!!

 

آشیق‌

   کئچن گون، 1390-جی گونش ایلینین پاییزینین 53-نجو گونو سوسیال پایلاشیم دوشرگه‌لرده آشیق‌لار گؤره، توخونمالی بیر قونو پایلاشیلدی. او دا آشیق موسیقی‌سی‌نین تورکو موسیقی اولمادیغی ایدی. بو قونولا ایلگی‌لی نئچه توخونمالی مسئله وار دیر. بیرلیک‌ده باخاق:  

 

  •    بیرینجی‌سی آشیق کلمه‌سی‌نین نئجه یازیلیشی دیر. آشیق سؤزجویونو آشیغا گؤره یازان یولداشلاریمیزین بیر چوخو "عاشق" یا "عاشیق" یازیرلار. بئله یازیلماغین ندنی ائله بو یولداش‌لارین آشیق سؤزجویونون تورکو اولدوغونا شوبهه‌لی باخماق‌لاریندان ایره‌لی گلیر. آشیغین ائله یازیلماسی، بو کلمه‌نین باشقالارینین واسیطه‌سیله یانیلتماغا یول آچیر!  

  • ایکینجی سورون، بو سؤزون آلتی آی بوندان اؤنجه دئییلیب ایندی گونده‌مه گلمه‌یی دیر. یانی بیر آدام بیر سؤزو دئییر، اوستوندن زامان کئچیر، نه دئدیـیی ده یادیندان چیخیر. خبر خبرلیک ده‌یه‌رینی چوخونو الدن وئرمیش اولور. 

  • اوچونجو مسئله، بو سؤزو دئیه‌نین آشیق اوزمانی اولمادیغی دیر. اؤز یازدیغینا گؤره تار ایشله‌ییب. اؤزو ده فارس تاری. فارس تاری ایشله‌ین بیری آشیق‌لارا گؤره دانیشیر. چوخ ماراقلی دیر! گئنه بیر بیلمه‌ین نظر وئریر.! 

  • دوردونجو سورون، هر زامانکی کیمی بیر آذربایجانلی، آذربایجانا بالتانی وورور. داریوش پیرنیاکان دئییلن کس، احمد کسروی‌یه تای، آذربایجانی تورک گؤرمویوب فارس سئور، (مرکزه باغلی آرتئشی بیر عاییله‌‌نین اوشاغی دیر) بوتون وارلیغینی فارسلارا باغلایان، آذربایجاندان اولان بیری دیر. رسمی‌لشدیریلمیش‌لری گؤرمک دوشونجه‌سی، اونون ایلیک‌لرینه‌دک یئریـییب. بئله بیر آدامدان بوندان آرتیق دا گؤزله‌مک اولماز. 

  • بئشینجی مسئله بئله بیر یاناشمالاری اولان دوشونجه‌نین، اینانمادیق‌لاری قونویا، باشقالاری گونده‌مه چکدیک‌لری واقت، یییه‌لنمک دویغولاری دیر. آشیق‌لار آذربایجان جومهوریتی آدینا یونئسکودا یازیلان واقت، یادلارینا آشیق‌لار دوشور.   

زامان‌لارلا ساعات‌لار

   ساعات زامانی گؤرستمک اوچون ائله بیل چوخدان یارانیب‌دیر. هئچ اولماسا نئچه یوز ایل اولار کی یارانیب(باغیشلایین دا ایسته‌مه‌دیم، نه زامان یاراندیغینا باخام، بو یازی اوچون چوخ اؤنملی گؤرمه‌دیم!). ساعاتین یارانماغی زامانین گونده‌لیک کئچمه‌یینی بیلمک اوچون اولوب. الده اولان ساعات‌لار ائله گؤرسه‌دیرلر. کئچمیش‌لرده ساعاتین، زامانین نئجه اؤنملی اولدوغونو بیلمیرم. آمما هردن گونده‌کی ساعات‌لار اؤنملی اولوردولار. ائله او اؤنملی اولان واقت‌لار اوچون ساعات دا یارانمیشدی.   

   ساعاتین نه وقات یاراندیغینا باخمایاراق، گوندم یاشامدا یئر آچماغی(هئچ اولماسا من یاشادیغیم یئرده) چوخ اولمور. قدیم زامان‌لار گونون هانسی واقتی اولدوغو گون ایله اؤلچولوردو. اوندا عؤمورون کئچمه‌یی ساعات‌لارا باغلی ده‌ییل ایدی. عؤمور اؤز آخاریندا گلیب سووشوب گئدیردی. تقویم‌لردن ده خبر یوخ ایدی. اینسان‌لارین یاشا دولدوق‌لارینی سیجیل آدلانان بلگه‌لر یوخ، بلکه اوزون قیوریش‌لاری بللندیریردی.   

ساعاتدان اوزاق دوشمویک، ساعات اولمایان یئرلرده گونون نئجه گلیب کئچمه‌یی چوخ اؤنم داشیمیردی. آما ساعات بولوم-سولوم اولان واقتدان، زامانیمیز ساعات‌لار یوخ بلکه ده‌یقه‌لر له ثانیه‌له‌ره باغلی‌ییریق. هردن ثانیه‌لر ائله اؤنملی اولور کی اونلارین سووشماسی اوره‌یی دؤیونتویه سالا بیلیر.  

 

  قدیم بیر شهره بیر ساعات یئتردی. اونا گؤره ده شهرین اوجا بیناسینا بیر ساعات یئرلشدیرردیلر. او ساعات او شهر سهل ایدی، شهرین کندلرینه ده یئترلی ایدی. ساعاتین زنگینین چالینماغی هر یئرده ائشیدیلردی. اینانمیرسیز تبریزده یاشایان قدیم آدام‌لاردان سوروشون! قدیم قدیمدا قالدی. ایندی هر کسه بیر ساعات یئتمیر. قولونا ساعات باغلاییر، جیبینده جئب تئلفونونا، بیلگی‌سایارا، ماشینی اولسا ماشینا، ائوده ده هر دووارا، یئتمز کیمی یاتاندا باشلارینین اوستوله‌رینه، بیر ایکی ساعات دا زاپاس قویورلار ولچولوق‌لارینا ساعاتی باغلاییرلار. هله ساعات دؤیوشدورن‌لر کیمی ساعاتی دوزدیر دئیه، تئلفوندا جانلی ساعاتی دا آرادا توتورلار او دا دئییر: ایندی دونیانین هاراسی‌نین ساعاتی ایله نئچه‌دیر؟. ساعات‌لاردان دویمویوب هر دن یولدان کئچن‌لردن ده سوروشورلار!!!

 

  گؤزل‌لی‌یی بوردادیر بیر بئله ساعات ایله هر زامان گئجیکیرلر. هئچ واقت واقلی واقتیندا بیر یئرده اولمورلار. قدیم زامان یوخودان اویالتماق اوچون بیر خوروز یئترلی ایدی. آمما ایندی یوخودان اویالتماق اوچون بیر بئله ساعات‌لارین زینقروو‌لاری یئترلی اولمور. کئچمیشده گونه تاپشیریلان عؤمورلر ایندی قوندارما ساعات‌لارا تاپشیریلیر. ساعات‌لار دا زامانی گون ایله یوخ، ثانیه‌ایله اؤلچمه‌یه باشلاییب. ائله او هیزلادا گونلری دولاندیریر سونلاری سسلندیرمک اوچون!!!