داش قاپی

دوشوندوک‌لریمین پارچالارینی هردن ایسته‌دیـییم کیمی یازیرام

داش قاپی

دوشوندوک‌لریمین پارچالارینی هردن ایسته‌دیـییم کیمی یازیرام

فیلیسطینین یونیسکودا تانینماغی

    فیلیسطین، دونیا یئنی دؤنمه آیاق قویدوغو واقت، اؤزونه باغیمسیز بیر دوولت ایدی. البت اوندان اؤنجه عوثمانلی ایمپیراطورلوغوندا اولوردو. بیر چوخ باشقا عرب اؤلکه‌رینه تای. بیرینجی دونیا ساواشی، بیر چوخ اسگی قودرت‌لرین او جومله‌دن عوثمانلی ایمپراتورلوغونون داغیلماغی ایلا باشا چاتدی. بیرینجی دونیا ساواشی ایلا، ایکینجی دونیا ساواشی‌ خیریستی‌یانلیغین آقالیغینی دونیادا ساغلادی. بیرینجی دونیا ساواشیندان سونرا عوثمانلی ایمپراتورلوغونو ساواشی قازانان‌لار اؤز آرالاریندا پایلاشدیلار. فیلسطین ایله شام دا اینگیلیسه پای دوشدو.  

 

  ایکینجی دونیا ساواشی، بیر چوخ یئنی دوولت‌لرله اؤلکه‌لرین یارانماغینا ندن اولدو. اورتادوغو آدلاندیردیق‌لاری یئرده اولدوقجا دوولت‌لر خیردا و گوجسوز اولمالی ایدی‌لار. ائله‌کی موسلمان اؤلکه‌لرین ایچینده بیر بؤیوک دوولت‌له اؤلکویه یئر اولمادی. اورتا دوغو ایلاهی دین‌لرین قایناغی ساییلیردی. اورتادوغونون اؤزونده ده، فیلیسطین اؤزل‌لیک‌له بیت‌المقدس، بو اوچ دینین تاریخی میراثی ساییلیردی.  

 

  فیلیسطین‌ده ایلک اولاراق فیلیسطین دوولتی عرب‌لرین چوخونلوغو ایله یاراندی. آنجاق هم خیریستی‌یان‌لارین هم ده یهودلرین گؤزلری او تورپاق‌لاردا ایدی. خیریستی‌یان‌لارین بؤیوک گوجلری اؤزلرینی دیندن اوزاق گؤروشلو گؤرست‌دیک‌لری اوچون بؤلگه‌نین دینی پایلاشماغینا آشکار گیریشمه‌دیلر. بو پایلاشمانین یهودلرین ال‌لری ایله گؤردوردولر. فیلیسطین، اؤزونو رسمی‌لشدیرسه ده، رسمی‌لی‌یینی ایسرائیل ایله پایلاشمالی اولدو. بئله بیر پایلاشمانی هئچ بیر موسلمان و موسلمان اؤلکه‌سی قبول ائله‌مه‌سه ده، دونیادا اولان موسلماندان باشقا اؤلکه‌لر بوتونلوک‌له اونایلادیلار. بو اونای‌لاما بیر رسمی‌لشمیشین یئرینه باشقا رسمی دوولتی قویماق دئمک ایدی. بئله بیر دورومو به‌یه‌نمه‌ین فیلیسطین‌لی‌لر، یئنی یارانمیش دوولتین اؤنونده دایانانماییب، بوتون تورپاق‌لارینی الدن وئریب، اؤزلرینی رسمی‌لیک‌دن سالدیلار. اونلار تورپاقلاریندان آتیلیب، بیر چوخو سورگون اولدولار. اللی ایله یاخین سورگون اولان‌لار، بیر نسیل اولاراق سورگون دوشدولر.    

  بیر میللت بوتونلوک‌له آرادان گئده بیلمزدی. اونا گؤره ده فیلیسطینین میللتی میللت اولاراق وارلیق‌لارینی قایتارماق اوچون بیر عؤمور ساواشدیلار و ساواشیرلار. اون ایلده الدن گئدن وارلیغی اللی ایللیک ساواشدا قایتارا بیلمه‌دیلر. رسمی‌لشمه‌لرینه، دونیادا اولان باشقا رسمی دوولت‌لرله قوروملارین اونای‌لاماغی گرکیردی. گولمه‌لی‌سی اونلاری رسمی‌لیک‌دن سالان یهودیلرین اونای‌لاماغی ایدی! 

 

  فیلیسطین‌لی‌لر رسمی اولاراق اؤز ایستک‌لرینی بیرلشمیش میللت‌لر تشکیلاتینا چاتدیرسا دا، دونیادا اولان رسمی گوجلر اونو قارشی‌سیندا دوروب‌لار. قارشی دورماق‌لارینی ندنی هر نه اولور اولسون، گؤرونن و اولان اللی ایل بوندان اؤنجه رسمی اولوب، رسمی‌لی‌یی زورولا پوزولان بیر رسمی دوولتین، یئنی‌دن رسمی اولماغینا اؤزلرینی طرفسیز گؤرسه‌دیب، دینسل گؤروش‌لری اولمایان خیریستی‌یان دوولت‌لری اولوب‌دور.  

 

  آمما هر نه ایدی، فیلیسطین‌لی‌لر اؤزله‌رینی بیرلشمیش‌ میللت‌لر تشکیلاتی‌نا باغلی اولان کولتورل قوروم  "یونیسکو"-یا اویه ائله‌دیلر. آمریکانین هده‌له‌مه‌یینه باخمایاراق باشقا رسمی دوولت‌لر، فیلیسطینین رسمی‌لی‌یین قایتارماغینا هه دئدی‌لر. بونو دا نظرده آلاق سون ایل‌لر بیر چوخلو اؤلکه‌لر(گونئی سودان،  اؤزلرینه رسمی‌لیک قازاندیلار. فیلیسطین‌لی‌لر باشقالارینین اونلاری رسمی تانیـییب تانیمادیق‌لارینا باخمایاراق هر زامان اؤزلرینی رسمی تانیدیلار.  

نه‌لر رسمی‌له‌شیب‌لر

   کئچن یازیدا، بیزلرله رسمی‌لشمیش‌لردن دانیشدیق. رسمی‌لشمیش‌لر نه‌لردیر بو یازیدا گله‌جک. رسمی‌لشمیش‌ نسنه‌لر بیر شئی‌لردن باشلانیب، ایره‌لیله‌دیک‌ده گرک‌لیک‌لری دویولان‌لار رسمی‌له‌شیر‌لر. رسمی‌لشمک آخینی یولا دوشندن سونرا، رسمی‌لشدیرمه‌لر او قدر ده چتین نظره گلمیر. رسمی‌لشمیش‌لر هر کسین طرفیندن آلینیر.  رسمی‌له‌شن‌لرین گؤزوموزه گلنلریندن اؤنملی‌لرینه بیرلیکده باخاق:  

  1.  دوولت‌لر: رسمی‌له‌شن هر بیر وارلیق بوردان باشانیر. رسمی‌لشمیش دوولت‌لر آراسی اورتاق‌لیق‌لار دا یارانیر. بیرلشمیش میللت‌لر، رسمی‌لشمیش دوولت‌لرین بیرلی‌ییندن یارانیب. دوولت‌لرین آراسیندا اولان ائلچی‌لیک‌لر رسمی‌لشمیش دوولت‌لرین بلیرگه‌سی دیر. دوولت‌لری رسمی‌لشدیرمه‌یه، رسمی‌لشمک‌دن یارارلانان دوولت‌لرین چیخارلاری ندن اولدو. دونیادا قالان گوجلو دوولت‌لره باخساق دئییلن سؤزو راحات دوشونمک اولار.  
  2. دین‌لر: رسمی‌لشمیش دین‌لر، دین‌له‌رینی خطرده گؤرن دوولت‌لرین طرفیندن یاراندی. گوجلو دوولت‌لر دین‌له‌رین رسمی‌لشدیرمه‌یینی آچیق‌جاسینا دئمک یئرینه، دین اؤزگورلویونه ال باسدی‌لار. آنجاق بللی اولمادان اؤز دین‌له‌رینده اولان موناسیبت‌لری دونیادا رسمی‌لشدیردیلر. 
  3. دیل‌لر: رسمی‌لشمیش دوولت‌لرین سئچدیک‌لری دیل‌لردن رسمی دیل‌لر یاراندی. دیل‌لر ایلک دونیادا رسمی‌لشدی. بیر بؤیوک دیل قوهوملوغونو اورتایا قویوب، اوردان یولا چیخاراق، دیل‌لرین رسمی‌لشمه‌یینه ایسته‌دیک‌لری کیمی یئر وئریلدی. اسکی دونیادان دا بیر نئچه دیلی سئچیب رسمی‌لشدیردیلر. 
  4. تاریخ‌‌لر: دوولت‌لرله دیل‌لر رسمی‌لشمه‌دن اؤنجه، تاریخ‌لری رسمی‌لشدیرمه‌یه چالیشدی‌لار. ال‌لریندن گله‌نی تاریخده ائله‌دیلر. بلکه هئچ قونو دونیادا تاریخ کیمی رسمی‌لشمه‌ییب. چیزدیـک‌لری تاریخ‌لر، دوولت‌لر یارانمادان، سینیرلارین یاراتدی‌لار. هله ده وار تاریخ‌لر یازیلیر. تاریخ‌لر تکجه یازیلمیر، تاریخی آبیده‌لر تاپیلیب، ایسته‌دیک‌لری کیمی یورولور. 
  5. کولتور: کولتور کلمه‌سی بئله اونلارین طرفیندن رسمی‌لشدی. کولتورون ایچینده کیملی‌یی بلیرله‌ین بیر چوخ فاکت‌لار واردیر. دبـلر، موسیقی‌لر، داورانیش‌لار، توپلوم‌لاشمالار، یاشام طرزلری و بیر چوخ باشقا‌لارینی کولتورلرین ایچینده یئرلشدیرمک اولار. یوخاریدا سایدیق‌لاریمین بیر چوخو دونیادا اولان لاپ رسمی کولتوردن ائتگی‌له‌نیب‌دیر.  
  6. اوسطوره‌لر، دونیا گؤروش‌لر: اوسطوره‌لری اوسطوره اولاراق گؤرمک، دونیادا رسمی‌لشمه‌یین بینؤوره‌سینی قویانلاردان باشلاندی. اونا گؤره ده ایلک اؤز اوسطوره‌لرینی رسمی‌لشدیریب، اوسطوره‌لرینده اولان دونیا گؤروش‌لرینی ده رسمی‌لشدیردی‌لر.  
  7. یئرلر، شخصیت‌لر،یازیچی‌لار: رسمی‌لشمیش‌لرین یئرلری، شخصیت‌لری، یازیچی‌لاری باشقالاریندان چوخ تانیتدیریلیب، رسمی دون گئیدیلدی. دونیادا اولان ایلک اونلاری تانیمالی‌دیرلار، سونرا باشقالارینا باش قویمالی‌دیرلار. تانینمالارین اؤزو رسمی‌لشدیرمه‌له‌ری گوجلندیریر. 
  8. ائییتیم، ائییتیم‌مرکزلری: رسمی‌لشمک‌لر باشلانمامیشدان اؤنجه، اؤز ائییتیم‌لری ایله، ائییتیم مرکزلرینی یئرلرینه اوتورتدولار. بوگونکو دونیا هر بیر ائییتیم، ائییتیم مرکزی رسمی‌لشدیک ایسته‌دی‌یینده اؤنجه‌دن رسمی‌لشمیش ائییتیم‌مرکزلریندن رسمی‌لیک‌لرینی قازانمالی‌دیرلار. 
  9. خبر آژانس‌لاری، خبرلر، درگی‌لر: رسمی‌لشمیش یئنی دونیانین لاپ گوجلو، ائتگی‌لی نسنه‌سی ساییلیر. دونیادا رسمی‌لشمیش خبر آژانس‌لاری، درگی‌لر، هر بیر دوز اولایی اونایلاماسالار، او اولای خبر اولاراق رسمی‌لشمه‌یه‌جک. خبر آژانس‌لارین دایاندیق‌لاری یئر، رسمی‌لشمیش دوولت‌لر اولور. رسمی‌لشمیش دوولت رسمی‌لیـیین ایتیرن واقت، باشقا‌لارینین دا اولایلاری رسمی‌لشمک شانسی تاپا بیلیرلر. 
  10. اینتئرنئت، اینتئرنئت‌ده‌کی رسمی قایناق‌لار: اینتئرنئت رسمی‌لشمک‌لردن سونرا یاراندی. اینتئرنئتین رسمی‌لشمه‌یینی، رسمی‌لشمیش‌لر اونایلامالی ایدی‌لار. اینتئرنئتین ایچینده رسمی اورگان‌لار دا یاراندی، او جومله‌دن آختاران سئرورلر(google ، yahoo, amazon, ...)، بلگه‌لنمیش یئرلر(wikipedia)، سوسیال پایلاشیم سیته‌لری  (facebook , twitter ,+google) . بو گون گلوبال‌لاشمیش دونیانین رسمی‌لشمه‌سی اینتئرنئت‌دن داوام‌لانیر.  
  11. بؤلگه‌سل، دونیالاشمیش بیرلشمه‌لر: بئله بیر بیرلشمه‌لر نئچه یؤنلو اولورلار. یر سیرالاری ایقتیصادی(آوروپا اؤلکه‌لرین آراسیندا یارانان بیرلشمه)، نیظامی(ناتو)، دینی(ایسلام ایسلام کونفورانسی )، کیملیک( اینگیلیس دیل‌لی‌لر، عرب دیل‌لی‌لر، فرانسیز دیل‌لی‌لر). بئله بؤلمه‌لر رسمی‌لشمیش‌لرین ایستک‌لرینی دوغروتماق اساسیندا یارانیر.

 

بیز و رسمی‌لشمیش‌لر

  دونیادا رسمی‌لشمه‌لر باشلاندیغی چاغ، بیز رسمی‌لشمه‌دیک. رسمی‌لشمه‌ییمیزه ایکی ندن اولا بیلردی.  

  • بیرینجی‌سی بیزایدیک،اوندا رسمی اولماغی دوشونموردوک یا دا دوشونسه‌یدیک ده اؤنمسه‌میردیک. بلکه ایناندیغیمیز بو ایدی؛ "کاغیذدا یازیلانلارا هئچ نه وئرمزلر، هر کس بیلیر کیم واردیر و کیم نئجه‌دیر. گئرچک اولان بیر شئی‌لری نئجه دانماق اولار. یئته‌رینجه اؤزوموزه گؤره واریق، اؤزوموز سهل ایک، اؤزگه‌له‌ره ده اولاجاق قدر واریق!!!!"   

  • ایکینجی‌سی اؤزگه‌لر ایدی. بیزی گؤره-گؤره رسمی‌لشدیرمیردیلر. اونلار دا دوشونوردو، بیز یئته‌رینجه اولموش. کاغیذدا اولماساق دا اولمامیشیق. آنجاق اؤزلری ایسته‌دیک‌لری کیمین یوخ ایدی‌لار. کاغیذدا ایسته‌دیک‌لری کیمی اولمالی ایدی‌لار. اونلار ایسته‌دیک‌لرینی ایلک اولاراق اؤزلری اوچون کاغاذا گتیریب ساخلامیشدی‌لار. اونلار دوشونوردولر اوندا اوجور اولماسالار دا، هئچ اولماسا نئجه اولدوق‌لارینی ایسته‌دیک‌لری کیمی کاغیذا چیزیب، باشقالارینا سرگی‌له‌یه بیلرلر. او زامان بیری یوخ ایدی گلیب اینجه‌له‌ین باخان. هر کس هر نه دئییردی او دا اولورودو. دئدیک‌لر یازیلیب، یازیلار سندله‌نیب، سندلر رسمی‌لشدیریلیب، رسمی‌لر قاضی اولوب، قاضی‌لر ده قودرته مینیردیلر. باشقالاری رسمی‌له‌شن زامان، بیز اؤزوموز اوچون یاشاییردیق. باشقالارین دئدیک‌لرینه ده باش قوشموردوق.  

 رسمی‌لشمه‌لر رسمی‌لشدیک‌دن سونرا، اؤزلرینده یاشایان‌لار اؤزلرینی یاشانمادیلار. یاشاماق اوچون رسمی‌لشدیرن‌لردن ایزن آلمالی ایدی‌لار دئیه‌سن. ائله ده اولوردو. رسمی‌لر دونیانین هر یئرینی بوروموشدو. رسمی اولمایان‌لار یاشاماق اوچون، رسمی اولموش‌لارین چیزدیک‌لری کیمی یاشامالی ایدی‌لار. بیر بیزدن، نئچه فرقلی بیزلر آیریلیردی. هر بیز بیر رسمی‌اولموش بیزه چئوریلیردی. بیرینجی بیز اولان‌لاری دا قیناییردیلار. بیز اولماغین تعریفی ده‌ییشیلمیشدی. بیز بیز اولماق اوچون رسمی‌لشمیش‌لردن بیرلرینین چرچیوه‌سینده دانیشمالی ایدیق. اونلارین چرچیوه‌سینده دانیشان‌لار  اونلارین بیزلری اولوب، چرچیوه‌ده دانیشمایان‌لار بیز گؤرونموردولر. دونیادا رسمی‌لشمه‌میش هئچ بیر بیزین وارلیغینا، داها ایمکان وئریلمیر.

 

   ا

وان زلزله‌سی

    هردن دونیانین بیر بؤلگه‌سینده، دوغا ترس اوزونو اوردا یاشایانلارا گؤرسه‌دیر. اسگی اینانج‌لارا گؤره تانریلار اینسانلاردان اینجی‌دیک‌لری واقت اونلاری دوغانین ترس اؤزو ایله اینجیدرمیش‌لر. سئل، زلزله، یئل، بوران و بیر چوخ بونلارا تایلارینی باشلارینا گتیررمیش‌لر. بئله اینانج‌لار دینی کیتاب‌لارا دا یول تاپیب‌لار. آمما هر نئجه باخیریق باخاق، بیر یئرده فلاکت یارانان واقت، اوردا اولان‌لاردان سئوای دونیادا باشقالارینی دا ائتگی‌له‌ییر.   

 

   بو دؤنه دوغا ترس اوزونو بیزیم قونشولوغوموزدا اولان وان بؤلگه‌سینه گؤرست‌دی. وانداکی زلزله خوی، قره‌عئینی، سالماس، مرند، قره‌ضیادین دا حیس اولونموشدو. وان، تورکیه‌‌نین دوغوسوندا سینیرا یاخین لاپ بؤیوک شهر دیر. سینیرین بوتاییندا خوی، قره‌عئینی واردیر. سینیرلار قراردادی یارانسالار دا زامان سوره‌سینده، سینیر آدلاندیرلدیق‌لاری اوچون، سینیرین او تای-بوتایینی بیر-بیرلریندن فرقلی دوروما سالیب‌لار. ایندی ده وار، خویون سینیرا ساری کندلرینده‌کی‌لرین قوهوم‌لاری سینیرین اوتاییندا واردیر. ایکی فرقلی اؤلکه کیملیک بلگه‌سی ایله. ماراقلی‌سی مذهی آییریم‌لاری دا اولوب. هردن ده سینیرلار ایکی دوولت آرالاریندا اولان ایلیشگی‌له‌ره گؤره امنیتی دون گئییرلر.  

    

  بئله بیر سینیرلانما تکجه بیزیم یئرلرده یوخ، بلکه دونیانین هر یئرینده اولور. وان بیزه یاخین شهر اولسا دا، هله وانی گؤرمه‌میشم. بیلمیرم ده نئجه شهر دیر. آنجاق واندان بیر بلگه‌سل فیلیمه باخیردیم.  فیلمه باخان واقت ائله بیلدیم خویو گؤرسه‌دیر. دوغانین بیچیمی، کندلری، خالقینین یاشام طرزی، اینانیلماز اوخشارلیغی وار ایدی. سونرا فیلمده ون بؤلگه‌سی اولدوغونو دئییردی. او فیلمی گؤرمه‌میشدن اؤنجه، بئینیمده یارانان ایماج، باشقالارینین یاراتدیق‌لاری ایماج ایدی. اونلارین دانیشیق‌لاری دا بیزیمکی تکین ایدی. ایستانبول‌ آغیزی ایله یوخ، آذربایجان آغیزی ایلا دانیشیردیلار. البت ایستانبول آغیزیندان ائتگی‌لندیک‌لری ده وار ایدی.     

  بئله بیر چیزگی(وان، ارزرومون آذربایجانلی یاشایان یئرلری اولدوق‌لاری)، بیزیم آیین‌دوشونجه‌میزین تمل ناغیلی ساییلان اصلی-کرم داستانیندا واردیر. آمما بیزیم باخیشیمیزی اؤزوموزن آیین‌دوشونجه‌میزی اولوشدوران وارلیق‌لار یوخ، بلکه اؤزگه‌لرین الی ایله یازیلان بلگه‌لر اولوب‌دیر.   

 

   آمما هرندن چوخ، بو گون وانین زلزله وورموش خالقینا، یاردیم چاتدیرماق اؤنملی اولمالی‌دیر. زلزله‌دن سونرا هاوالار سویودو. دئدیک‌لر گؤره، هاوانین سویوقلوغو صیفریدن ده آشاغی‌یا یئنه‌جک. قونشولوق حاققیمیزی نئجه اودویه‌جه‌ییک، نئجه زلزله وورموش‌لارا یاردیمیز چاتاجاق بیلمیرم. بیر یاندان دا اؤلن‌لری عائیله‌له‌رینه نئجه توختاقلیق وئره‌جه‌ییک ده بیلمیرم. البت خبرلرده گؤردوم خویدان یاردیم گئدیب، آمما آدام ایستیر اؤزونه دوشن قونشولوق پایی‌نی دا اؤده‌میش اولا.  باش‌ساغلیغینی اؤز دیل ایله یاس یئیه‌له‌رینه یاخیندان دئیه.

حاقسیزلیق

  بیزیم یئرلرده حاقلاریندا دورانلار آز اولور. حاقلاریندا دورماق بو آنلامدا دیر؛ بیر بو کی باشقاسینین حاققینی آیاقلامی یاسان, ایکینجی سی اؤز حاققیوی کیمسه یه یئدیرتمه یه سن. بورالاردا اینسانلارین چوخو ایکی سینی ده گؤرورلر. هم حاق یئییرلر, هم ده حاقلارینی زورلاری چاتمایانلارا یئدیردیرلر. داها دوغروسو گوجلری اونلارین نئجه داوراندیقلارینی بللندیریر. بونو دئدیکده گئنلده بئله اولور. آنجاق واردیر بیرکس لر ده کی باشقالارینین حاقلارینا سایغی دوروب, اؤز حاقلاریندان کئچرلر. ایشلر یولا دوشسون دئیه اولسون دئییب کئچرلر. اولسون دئمک ایله ایش یولا دوشمور بلکه باشقا حاقسیزلیقلارا یول آچیلیر.  

 

    حاققیمیزدا دورماق, او قدر ده چتین دگیل. اؤزوموزون ایشیمیز یولا دوشسون دئیه باشقالارینین حاق اولدوقلاری آنجاق حاق بیلمه دیک لرینه ال اوزالتمامالی ییق. یییه لری ده بیلمه سه, بیز بیلیریک او بیزیمکی دگیل. عئینی حالدا, الیمیز ایله باشقالارینین حاقسیزلیغینا یول وئرمه مه لی ییک. ها بئله حاققیمیز اولان هر بیر نسنه نی, زوربالارا یئدیردمه مه لی ییک.  

   

  سؤزون سونو بونو دئمک ایستیرم؛ حاقسیزلیق ایکی باشلی دیر. هم حاققی یئین, هم حاققی یئییلن سوچلودور. حاقسیزلیق هم باشقالارینا دیر, هم اؤزوموزه! ایستیریک یاخشی بیری اولاق, حاق یئمه ییب, حاققیمیزدان کئچمه مه لی ییک. حاققیمیزدا دورمالی ییق.