"هئچ کیم اؤز قاتیغینا تورش دئمز" بو دئییم آتالار سؤزو اولاراق، ایندیکی توپلومون بیر گؤسترگه‌سی دیر. نئجه اولوب بو دئییم یارانیب، دئییم‌لری آراشدیرانلارین بوینونا دیر. بوردا بو سؤزون نه قدر گئچرلی‌یینه باخاجاییق.
هر بیر اوشاق آناسی اوچون بیر ده‌نه دیر تایی دا یوخ دیر. بو سؤز ایلک باخیشدا تام دوغرودیر. آنجاق اوشاغینی تک گؤرن آنالارلا آتالار اوشاق‌لارینین نئجه اولدوق‌لارینی گؤرمه‌سه‌لر، هم اؤزلرینین هم اوشاغین، هم ده یاشادیق‌لاری توپلومون گله‌جه‌یینی خطره سالا بیلرلر. کئچمیش نسل‌ده ائولرده اوشاق‌لار چوخ اولدوق‌لاری چاغلار، اوشاق‌لارین اویناماق یئرلری ائولر یوخ بلکه ائشیک-باجا ایدی. ائشیک-باجادا یاشیت‌تایلاریلا اوینایاردیلار. بیر-بیرلریندن اؤرگه‌شردیلر. هر نه یئرینده اولسایدی هئچ بیر سؤز اولمازدی، آمما بیر یئترسیزلیک اولسایدی بوتون آتالار- آنالار گوناهی باشقالارینین بوینونا ییخاردیلار. آمما اونلاردان بعضی‌لری ائوه دؤندوکده اوشاقلارینی دا سوچلو بیلیب، دانلاییب قورخوداردیلار. اوشاقلارینی گوناهکار بیلمه‌ین‌لر، اوشاق‌لارینا آیاق یئری یاراداردیلار. او زامان اؤزلرینه گلردیلر کی ایش ایشدن کئچمیش‌ایدی.
یوخاریداکی باخیش تکجه اوشاق یاشالاردا یوخ بلکه بؤیودوکده ده دالیسی توتولور. بو اوزدن اوجور بؤیوین اوشاق‌لار اؤزلرینه ائور قوردوقدا، توپلوما گیردیکده چتینلیک‌لرله اوزله‌شیرلر. بئله بیر باخیش تکجه بیرئی‌لرین ایچینده یوخ بلکه، توپلوم‌لارین ایچینده ده اولور. توپلوملارا گلدیک‌ده، اؤزلرینی به‌یه‌نیب، یئترسیزلیک‌لرینی گؤرمه‌مک، یا دا بیرلرینین قارشی‌سیندا اؤزلرینی آشاغیدا گؤروب، باشقالارینین قارشی‌سیندا یوخاریدا گؤرمک، داها دوغروسو یئرلری یئرینده گؤرمه‌مک هر گون چتینلیک‌لرینی چوخالدیر.
اؤزلرینین یئترسیزلی‌یینین ندنینی ایلک باخیشدا اؤزلرینده یوخ بلکه یاراتدیق‌لاری اؤزگه‌لرده گؤرورلر. بئله بیر داورانیش، گوندن-گونه دالی‌یا قالمیش بیر توپلوما دالی‌یا سالیر. باشقالارینین دا اونلاردان یارالانماق‌لارینا یئر وئریر. آیاق‌لاری یئر آلان اوشاق‌لار، بؤیودوکده توپلوملارینا سوروملو اولمادیق‌لاری اوچون،آلدیق‌لاری آیاق یئرلرینی اؤزگه توپلوملارا تاپشیریب، اؤزگه‌لشمیش آیاق‌یئرلریندن اؤزلرینه آیاق‌یئری آختاریب، توپلوملاریندا اولان سوروملولارا، سوروملولوق‌لارینا گؤره ایسته‌دیک‌لری خوبو بیچیرلر!
الهشدیرمک، هر کسین باجاریغی ساییلیر دئسک یانیلمامیشیق. الهشدیرمک دئدیک‌ده یان-یؤوره‌میزده اولان بوتون اله‌شدیریله‌ری دئییرم. گوندم قونولاریندا عاییله ایچیندن توتوب، توپلوم، اؤلکه، ایش‌سیز، ایش‌لی، ها بئله دونیا، بؤلگه‌له‌رین اله‌شدیریله‌رینه دک. موللا نصرالدین آدینا بیر ناغیل دا وار، موللا ایله اوغولونون و ائششه‌یینین ناغیلینی دئییرم. گؤردویوموز کیمی الهشدیرمک کئچمیشدن قالان بیر دب دیر.
اله‌شدیرینین دوز اولوب اولمادیغینا باخمایاراق، اؤزل قونولارینا گیرنده بیر بالا جاواب، هر نه‌یی یئرینه اوتورتدورور. "سنه‌نه"، یا "سیزه نه" جاواب‌لاری اؤزل ساحه‌له‌ره گیردیکده یاخشی جاواب اولا بیلر. آنجاق اؤزل قونوسوندان گئنل قونویا چئوریلدیک‌ده بو جاواب یئترلی دگیل کی هئچ، چوخ دا یئرسیز جاواب اولور. اینسان‌لار سوروملولوق‌لاریندان آسیلی اولاراق، چئشیت‌لی کیمسه‌لره جاواب وئرمه‌لی دیرلر. اله‌شدیرینین دوز اولوب-اولمادیغینا باخمایاراق، اله‌شدیریلن‌لرده، اله‌شدیرن‌لره گؤره زامان سوره‌سینده اورک چیرکین‌لی‌یی یارانیر. اوره‌ک چیرکین‌لی‌یی اوزانلادیقدا دوشمانچی‌لیغا چئوریلیر.
بو اوزدن بیزیم توپلومدا اله‌شدیری آیاق توتمور. هر کس باشقاسی‌نین دوشمانچیلیغین قازانماغین گؤردوکده اله‌شدیرمک‌دن چکینیر. گؤرورسن دالدادا بول-بول اله‌شدیرن، اوزله‌شنده بول-بول تعریف‌له‌ییر. اوزده اله‌شدیرن‌لرین پایی‌نا باشقالارینین دوشمانچی‌لیغی دوشور. آمما بیر توپلومدا اله‌شدیری آیاق توتماسا، توپلومون ایره‌لی‌له‌مه‌یی آیاق توتمایاجاق. اله‌شدیرینین آیاق توتماسینا تکجه بیر یول قالیر. اؤزوموز اؤزموزو اله‌شدیرمه‌ییمیز دیر. بئله بیر اله‌شدیرمه، باشقالارینین اله‌شدیرمه‌یینه ایمکان یارادا بیلر. ایندی اوغول آختاریرام اؤزو اؤزونو اله‌شدیره بیلسین!!!!!
اوزاقدا اولاندا، آدامین اوره‌یی قالیر یاخین‌لارداکی‌لارین یانیندا. یاخین‌لار دئدیک‌ده مسافه یاخین‌لیغی یوخ، ایلگی یاخین‌لیغی دیر. یاخین‌لارین یاشلاری کؤرپه‌لیک‌دن قوجالیغا اوزانیر. آدام ایستیر، قاییداندا قویدوغو کیمی گؤره. یئرلی یئرینده اولا. بو اوزدن اوره‌ییمیزده بیر قورخو وار، اولمویا من قاییدالی یئرلرینده گؤرمویک یاخین‌لاریمیزی. یاخین‌لارین ایچینده ده قوجالارین یئرلرینده اولمادیق‌لارینی ایحتیمالی چوخ اولور. البت اؤز ایچیمیزده بئله اولور. یوخسا سیرا دیشی یئرلرینی ده‌ییشن‌لرین سایی، سیرادا اولان‌لاردان چوخ اولور.
بؤیوک آنا-آتالاری بیز سیرادا اولان‌لار دوشوندویوموز اوچون، خبرله‌شن چاغلار دا، ائله اونلاردان خبر آلیریق. بؤیوک آنا آتالار بیر اصالتدن خبر وئریرلر. یاخیندا اولان‌لاری بیلمیرم، آمما آدام اوزاقدا اولاندا، دئییر بو دؤنه گئتدیک‌ده دویونجا اوتوروب، کئچمیش‌لردن ائشیده‌جه‌یم. دئییرسن، ائشیتمک واقتی قویوب گئدیرسن. آمما هردن ائشیدنده، تاریخ‌لرده گلن‌لرین دیری بیر ریوایتچی‌سی ایله اوزله‌شیرسن. قوجالار آییق قوجا اولدوقدا، او زامان‌لارین ریوایت‌لرین، او زامان‌لارین دئییشی ایله ائشیدیرسن. بیر جانلی تاریخی ائشیدیرسن. اولایلاردا اولان‌لار، اولدوق‌لاری آچیدان، اولایلاردا اولمایان‌لار، گؤروب-ائشیتدیک‌لری آچیدان ریوایت ائله‌ییرلر.
یئرلری بوش گؤرمک، یاخین-اوزاق ایلگی‌له‌ره گؤره فرقله‌نیر. آمما بوش‌گؤرولن یئرلر، خاطیره‌لرین یئرلری اولور. یئرلر نئچه ایل‌لر گؤروب، ایندی گؤرمه‌دیک‌لریمیزی گؤرسه‌دیرلر. گؤرونتولر گلیب-گئدیرلر. سس‌لر، قولاق‌لاری، گولوش‌لر دوداق‌لاری، گؤرونتولر گؤزلری ترپه‌دیرلر. یاخین‌لاردان بیری ده گئدیر. هئچ بیر گئده‌نین یئری دولمور. گلن‌لرین اؤز یئرلری اولور، آمما گئدن‌لرین یئرینی هئج نه دولدورمور. اوزاقدان سوراقلاشاندا بیر داها نه خبر دئمیرسن گئتمه‌یینی گؤزله‌دیـییوه!
زامانی دایاندیرا بیلسه‌یدیک، نه وئجیمیزه ایدی. ایسته‌دیـییمیز آنلاری اوزالدیب تیکرالاییب، ایسته‌مه‌دیـییمیز آنلاری پوزوب، یئنی‌دن فرقلی آنلاری یاشاداردیق. بئله بیر دورومو مندن اؤنجه دوشونن‌لر چوخ اولوب. آمما آن من آن دوردورماغا، اؤزومه گرک‌لی اولان واقت یئتیشیرم. مئهرین بئشی من دایاندیرماق ایسته‌دیـییم گون دیر. نه اولاردی، او گونو آتلایا بیلسه‌یدیک! دونیادا بیر بئله گون، نه اولاردی او گون اولماسایدی! گؤرورسوز واقت گلیر چاتیر، آدام کاش، نه اولایدی، اولماسایدی، و بونلارا تای بیر چوخ "آیدی" ایشله‌دیر. دوغرولاری ایسته‌میر دوغرولویا!
دونیا ایسته‌سه‌یدی بیز آدام‌لارین سؤزونه باخا، دونیا بیزلردن اؤنجه یاشایان‌لارا قالاردی. گؤرونن دونیا اؤز ایشینده، هئچ کیمین ده سؤزونه باخمیر. دونیانی دولاندیرانلارین دا سؤزونه باخمایاجاق. اونلار اؤزلرینه دولاندیرمیش اولاجاق‌لار. بیزیم سؤزوموزه باخمایان دونیا، دونیانین آجیلیغین دادیزدیردی بیزه. گؤزموزو آجیلیغا آچدیق یومانمادیق،" یوموروق یوماق، یومموروق یوممویاق" زامان سورعتله کئچیب گئدیر.
ایبراهیم، مینا، آیلا هره‌سی قیرخ گون اولاردی بیزدن اوزاق‌لاشالی. بیز ده قیرخ‌لاریندا اولمالیدیق. بیلمیرم قیرخ، ایل دؤنومونو خاطیرلاماق اوچون قویوب‌لار، یا دا یاددان چیخارماق اوچون. آمما هر نه اوچون قویسالار بیزه زامانی خاطیرلادیر. زامانین کئچمه‌یین، آپ-آیدین اؤنوموزه سرگی‌له‌ییر. قیرخ گون کئچیر، هر دؤنه خویا گئتدیک‌ده کیمین کؤچمه‌سی قولاقلاریمیزا چالینیر. بیر بؤیوک بوشلوق دویولور. بوشلوغو دولدوران بیرینی آختارساق دا، بیر ائل‌له اوزله‌شیریک. تک-تک ده دولدورانمیرلار. دئمیرم ال-اله وئره‌لر.
"ارک" کلمه‌سینی ائشیدنده ایلک ذئهن‌لر تبریزین ارک قالاسینا گئدیر. بو کی نی‌یه تبریزین ارکی ذئهن‌لریمیزده قالیب، اؤزونه بؤیوک بیر قونو دیر. من بیله‌لی تبریزدن سونرا تئهراندا دا ارک واردیر. ارک اولماغی حوکومه‌تی گؤرسه‌دیر. ارکـده اؤلکه‌یه حوکومت ائله‌ییردیلر. بو بیر بالا آچیق‌لاما، آنجاق منیم قصدیم بوردا بئله بیر ارکدن یازماق دگیل ایدی.
" ارک" سؤزجویونون بیزیم آرامیزدا بیر باشقا ایشله‌وی ده واردیر. اوزوموز توتوب بیرینه سؤز دئدیـییمیز دوروما ارکیمیز چاتیر دئییرلر. ارک اولدوغوموز کس‌له‌ره ایسته‌دیـییمیز کیمی داوراناریق. البت ارکیمیز اولدوغوموز اوچون ده ارکیمیز چاتدیغیمیز آدام‌لاردان سرت تپگی‌له‌ری، گؤزله‌مه‌ریک. بیلمیرم بلکه ده ارکیمیز چاتماق، ائله یوخاریدا دئدیـییمیز ارکدن قالیب. ارک‌ده حوکوم سورن‌لر، قارالارا هر زامان ارک‌لری چاتاردی. داها دوغروسو ارک‌لرینین گوجو قارالارا دا یئری‌یردی دئمک.
"ارک" سؤزجویون نئجه یاراندیغینا باخمایاراق، ایندیلیک‌ده اولوملو آنلام داشی‌ییر. بو گون ارکیمیز چاتان‌لار چوخ یاخین چئوره‌میز اولدوغونو وورغولویور. اولا بیلر بیری بیزه ارک ائله‌یه یا دا بیز بیرینه ارک ائله‌یک. دده-بالا آراسیندا، بؤیوک قارداش-باجی ایله کیچیک قارداش-باجی‌لارین آراسیندا، موعلیم-شاییرد آراسیندا بئله بیر ارک‌لر اولار. ارک‌لرین هارالاردا کئچدیـیینه باخاراق، اولوملو آنلام داشیدیغینا باخمایاراق، ایچینده اولان ترس آنلامی دا ایشاریر. بو اوزدن گؤزله‌مه‌لی‌ییک، ارکیمیز چاتان‌لارا ارکیمیزی سینیرلاندیراق، یوخسا ارکیمیزه سو باغلایا بیلرلر!