هر گون بیر بوللو، مسئله‌لر بئینیمیزده یارانیر. هر مسئله اؤنملی اولوب- اولمادیغینا باغلی اولاراق، بیر سوره بئینیمیزی دولدورور. مسئله‌یه اولداق‌لانیب(هدف‌له‌نیب)، اوداق‌لانماماغیمیز، مسئله‌نین سوره‌سینی بللندیریر. بئینیمزه گیرن‌لر او قدر چوخ اولور کی لاپ چوخ قالان مسئله، حل اولمادان گلیب گئچیر گئدیر. اؤنملی مسئله‌لرین بیرینی توتوب سونا چاتدیرساق، سانیرام یاشاییشیمیزین ان بؤیوک ایشین گؤرموش اولا بیله‌ریک. هر بیر سورون، یارادیجیلیغی ندن اولا بیلر. بونا اینانیرام. آمما سورون‌لار چؤزولمه‌دن گلیب، کئچیرلر. یوخاری باشی، بئینیمیزه بیر ایکی-گون قوناق اولورلار.
سورون‌لار چئوردن بیزه قوناق گلیرلر. بیز هر زامان فیکیرلرین، سورون‌لارین قوناقچی‌سی اولوروق. گوندم‌ده اولان هر سورون، اولای، فیکیردن خبریمیزین اولماسی قاچیلماز دیر. دونیا ایله ایلگی‌له‌نیریک‌سه، خبرلرینی، سورونلارینی، ایره‌لی‌له‌مه‌لرینی گؤرمه‌لی‌ییک. تکجه گؤرمک یئتمه‌ییب، کیمسه‌لره الیمیز چاتماسا بئله چؤزوم‌له‌مه‌لی اولوروق.
چؤزوم‌لریمیزین آلینماماسی‌نی الشدیرنده، اؤزوموز چؤزومسوز سورون‌لو یاشایانا تک، باشقالاری بیزیم چؤزوموموز سایماز. سورون‌لاریمیزین بیر قیسمینی چؤزومله‌یه بیلسک، باشقالاری بلکه بیزی سایا بیله‌لر!
دوغرودان یادیمدان چیخمامیش دئییم، هر زامان سورون گؤرورسم، اؤزوموزونکو یوخ ها باشقالارینکی،اؤز ایچیمده یاخشی چؤزومله‌رم. اؤزوموزونکونه حوصه‌لم چاتماز!!!
یولداش‌لارین بیرینین، یازیلاریما بیر یاخشی اینتیقادی واردیر. البت بو اینتیقادینی بیر یئرده یازمیر، ایلدن ایله، اوچ ایلدن ایله، منی گؤرن زامان‌لار دئییر. منی گؤرموین زامان‌لار، بیرلر ایله ساو گؤنده‌ریر. بیر آز منه تای قیرمیزی دیر، سؤزو اولدوغو زامان دئییر.
اینتیقادی چوخ اولا بیلر، منی قولاغیما چاتان، "دا" ایله "ده"-نین چوخ یازیلماسی دیر. یازیلاریما بیر داها گؤز دولاندیریرام، دئدیک‌لرینی بؤللو گؤرورم. یازیلاری بیر داها "دا، ده"-سیز یازیرام، هئچ فرق ائله‌میر.
یازماق ندنیمه باخیرام، نظریمه بونلار گلیر؛
1- بیرینجی‌سی تأکید اوچون دیر. هر نه‌یی وورغولاماغا بیر "ده" یا "دا" آرتیریرام. بئله یازماق ایلک یازیلاریمدا "دا" ایله "ده"-نین نئجه‌یازماغی گؤسترمک اوچون ایدی. "دا" ایله "ده" ایکی فرقلی آنلامدا ایشلهنیلیر. اونون اوچون یازیلماق فورم‌لاری بیربیری ایله فرقلی اولمالی دیر.
بیری یئرلیک آنلامی‌لا ایچه‌ریک آنلامیندا دیر. بو آنلامدا اولان، کلمه‌یه یاپیشیق یازیلیر. باشقاسی، وورغولاماق(تأکید) آنلامیندا ایشلهنیلیر. وورغولانان "دا" ایله "ده" آیری یازیلیر. منیم یازیلاریمدا وورغولانان "دا" ایله "ده" چوخ اولور.
2- ایکینجی ندن، منیم خویلو اولدوغومدان آسیلی اولا بیلر. بیز خویلولارین، "دا" ایله "ده" آغیز ازبریمیز دیر. بونو خویدا اولاندا بیلمیردیم. چوخ تانیش‌لیق(over famility) گؤرمه‌یین قاباغین آلیردی. باشقا شهرلی‌لری ایله دوشدویوم زامان‌لار بیلدیم. بیز "یوخ ده"، "هن ده"، "هه دا" و بونلارا تای دانیشیغیمیزدا چوخ ایشله‌دیریک. ایشلنمک ندنی‌نی من بیلمیرم. باشقا شهرلرین ده(بو "ده"-یی یازماسایدیم پاتلاردیم ها!) بئله دانیشیق عادت‌لری واردیر.
یولداش‌لارین وورغولادیق‌لارینی نظره آلمالی‌یام. "دا" ایله "ده" چوخ ایشلنن واقت‌لار، یازی دوز آنجاق قوندارما نظره گلیر.
ساغ اولسون قیرمیزی یولداشلار وورغولادیق‌لاری اوچون!
هاردا دوغولدوغوموز اؤز الیمیزده دَییل، دوغولان چاغلاریمیز بیر شئی‌یه قانساق دا(چوخ چتین نظره گلیر، آنجاق اولا بیلسین، بیلگین‌لر اینسانین قانماغیندان بیز بیلمه‌دیـییمیز بیر سؤزلر دئسین‌لر)، یئریمیز، عاییله‌میز، دیلیمیز، دینیمیزی اؤزوموز سئچمیریک. اوشاقلیق چاغلاریمیزی دا اؤزوموز پلانلایا بیلمیریک. اوشاقلیق چاغلاریمیز، تام چئوره‌میزده اولان قوروقچولاریمیزا باغلی‌ییق. آتا، آنا، باجی، قارداش، عمی، خالا، قوهوم، قونشو، دئولت، یئتیم‌خانا، لوتولار، آغ‌ساققال‌لار یا دا اؤزوموزو ده اؤزوموز سئچمیریک. بؤیودویوموز چئوره باغلی ائییتیمیمیز ده اؤز الیمیزده اولمور.
یئتیشگین چاغ‌لاریمیزا آیاق قویدوقدا، یاواش-یاواش اؤزوموز سئچه بیلیریک. بلکه بیر یئرلرده سئچمه‌یه ایمکانیمیز اولمور. هر حالدا عؤمروموزون یاخشی اؤیره‌نه بیله‌جک واقت‌لارینی باشقالاری بیزی یؤنلندیریر.
ایلگی‌لنمک‌لریمیزی ایسه اوشاقلیقدان بلیرله‌یه بیلیریک. چئوره‌میزده اولان‌لارین داورانیش‌لارینا گؤره بیرلریله چوخ ایلگی‌لنیب، بیرلریله آز ایلگی‌له‌نیریریک. یاواش-یاواش ایلگی‌لنمک‌لر بیربیرلرینه دویونله‌نیر، بیردن گؤروروک، اؤزوموز بیلمه‌دن، سئزمه‌دن چوخلارینان ایلگی‌لنمیشیک. هردن اولور، اؤزوموزه گیریریک، هر کسدن قاچیریق. بئله دوروم ایلگی‌لنمک‌دن کؤتک یئدی‌ییمیز اوچون دیر. ایلگی‌لرین نئجه گئتدی‌یینی تام اولاراق بیز بلیرله‌یه بیلمه‌یه‌جه‌ییک. آمما هانسی یؤن گؤتوردویونو ساغلایا بیله‌ریک.
ایلگی‌لریمیزی اؤزوموز ساغلاساق بئله، ایلگی‌لنمک‌لریمیز سینیرلی اولورلار. سینیرلاری پوزان‌لار، داها دوغروسو پوزا بیلن‌لر، یئنی آلان‌لاردا ایلگی یاراتدیق‌لاری اوچون، چوخ سئچه‌نک‌لری اولا بیلیر. هر بیر یئنی یارانان ایلگی هر زامان قازانج اولمور. اوچوروما گؤتورن ایلگی‌لر، یئنی ایلگی‌لرین ایچینده چوخ اولور. هر یئنی ایلگی یارادان هر نه‌یی گؤزونه آلمالی دیر. یا پارلایاجاق، یا اوچورومدان آتیلاجاق!
یازدا خویون "اورتا دؤردیولو(چهارراه مرکزی)"-ندا طبیعتین پایلاری، توکان‌لارین قارشی‌سینا سریلیب، ساتیلار. گؤبه‌لک، دونبالان، اوشقون، اَلَه‌گَز، قیزیل‌گول، کیریش و بونلارا تای بیر چوخ چؤلده بیتن اوتلارین اییی‌سی‌له، سسی شهرین اورتاسینا دولار. خویلولارین چوخو بو بیتگی‌لردن پیشمیش(خؤرک) پیشیرر‌لر. اؤز آرامیزدی چوخ دا دادلی اولار. یازین یئمک‌له‌رینین دادی، ایلین باشاباشی داماغیمیزدا قالار. یوخاریداکی بیتگی‌لردن ایکی‌سی‌نی اَکیرلر. قیزیل‌گولو چوخدان دیر خویدا اَکیرلر. گؤبه‌لک تَزه‌لیک‌ده اکیلیر. گولخانا‌لار چیخاندان بری اکیلیر.
یوخاریداکی‌لارین آراسیندا قیزیل‌گول، کیتاب‌لاردا دا گلیب. خویا گؤره دانیشاندا(باشقالارینین دیلیندن کیتاب‌لاردا یازیلانلار)، قیزیل گولدن ده آد آپاریب‌لار. آد آپارماسالار دا قیزیل‌گولو ایله خویلولار یاشاییرلار. هم آراغین چکیرلر، هم گول‌‌قند(قیزیل گولو شکرده اوووب، گونون قاباغینا قویارلار، گون قاباغیندا اؤزون توتار) دوزلدیب هم ده گول‌موربا‌سین پیشیرلر. بیر سؤز ده دئسک، خویلولار قیزیل گول‌له یاشایارلار.
"خوی"دا اولان زامان‌لاریم، "خوی"ون "قیزیل‌گولو"نو هر کس بیلدی‌یینی دوشونوردوم. خویدان آیریلدیغیم زامان‌لار، خویدا قیزیل‌گولون بول اولدوغونو دئدیک‌ده چوخ آدام ائشیت‌مه‌میشدی‌لر. بیر آز خویدان چوخ اوزاق‌لاشدیق‌دا، باشقا بیر شهرین آدینی قیزیل‌گول شهری اولاراق ائشیتدیم(کاشان).
شانسا، ایکی اوچ ایل‌لیک یولوم "کاشان"ا دوشدو، کاشانین اؤزو یوخ "قمصر" قصبه‌سینده قیزیل‌گولو بول اکیردیلر. قمصردن سئوای "نیاسر" آدلی بیر قصبه ده ده قیزیل‌گولو اکیردیلر. هرندن ماراقلی‌سی، قیزیل‌گول هفته‌سی قورماق‌لاری ایدی. قیزیل‌گول هفته‌سینی هر یئرده سس‌لندیریرلر. اوزاق-یاخین شهرلردن قیزیل-گول هفته‌سینده اورا گلیرلر.
او گونلرده "کاشان"ا خئیلک آداما ییغیشیر، آراق‌لارین سرگی‌سی(نمایشگاه عرقیات)، گول سرگی‌سی، یئمک سرگی‌سی، هر نه‌یین سرگی‌سی قورولور. اوندا بیلدیم، نی‌یه کاشان قیزیل‌گول شهری اولاراق تانیت‌دیریلیب. قیزیل‌گول‌له باغلی بیر‌چوخ ایش یارادیرلار.
او گوندن بری داها "خوی" قیزیل‌گول شهری اولاراق دئینمیردیم. الیمده اولان فاکت‌لار(سند) بئینیمده اولان خویون قیزیل‌گول باغلاری‌لار، ساتیش یئرلری دیر. یئکه باشی قیزیل‌گولدن شکیل‌لر دیر. او شکیل‌لر هر یئردن چکیلمیش اولا بیلر.
عونوان‌لاری یییه‌لنمک اوچون، چوخ چالیشمالی‌ییق.
آدام‌لارین خویلارین بللتمک اوچون، نئت دئمکدن باشقا، حئیوان‌لارا اوخشادیرلار. بو اوخشاتمالار توپلومو ایچینده بیرئی‌لره ایشلهنیلیر. آد وئرمه‌لردن نئچه‌سینی بیرلیک‌ده گؤرک:
آسلان: قورخمویان، دایانان، قاچمایان، هر زامان مئیدان اولان آداما دئییلیر. بئله آدام‌دا سالدیرقان‌لیق اولماز، یئرینده دایانیب، سالدیریلارا قارشی ساواشار. هردن بـَبیرله قافلان دا بو آنلامدا ایشلهنیلیر. آنجاق قافلان‌لا بـَبیرین سالدیرقانلیغی اولور.
قورد: زیرنگ آداما دئییلیر. هر ایشی یئر به یئر ائله‌ین، آلدانمایانا دئییلیر. قورد اوره‌ک‌لی ده قورخمویان کیمسه‌لره دئییلر.
تولکو: حوققا‌بازا دئییلیر. تولکونون ایشی آلداتماق دیر. تولکونون قورخاق‌لیغی دا وار دیر.
چاققال: ذاتی خاراب کیمسه‌لر دئییلیر، باشقالارین امک‌لرینی یییه‌له‌نیر.
ایت: یئرسیز آداملاری یامان‌لایانلارا دئییلیر. یان-یؤوره‌سینه بیرینی قویمویان‌لارا دئییلیر. چیرکین‌لیک، سومسوک‌لوک، یالتاق‌لیق باشقا عادت‌لری دیر.
پیشیک: باشینی هر ایشه سوخان‌لارا دئییلیر. سوخولقانلیق‌لا بیرلیک‌ده بیر آز دا شیرین‌لیک‌لری اولان کیمسه‌لره دئییلیر.
سیچان: قورخاق آدام‌لارا دئییلیر.
مال: قانمازا دئییلیر. قانماز دئدیک‌ده یان-یؤوره‌سینه باخمادان، خالقین حاقینی نظره آلمادان ایشینی گؤرن کیمسه‌لره دئییلیر. هردن بو آنلامدا، مالین یئرینه، اؤکوزله ائششک ده ایشلهنیلیر.
اؤکوز: هم مال آنلامیندا هم ده گوجو چوخ آنلامیندا ایشلهنیلیر. بو آنلامدا آیی دا ایشلهنیلیر. آیی اؤکوزه گؤره پوزیتیو آنلامی داشی‌ییر.
قویون: حاققیندان کئچه‌نه دئییلیر. باشینی آشاغی‌یا سالیب، هر یئره سورولن‌له‌ره دئییلیر.
قوزو: سؤزه باخان آدام‌لارا دئییلیر. بئله آدام‌لار دا باش‌لارینی آشاغی‌یا سالیب هر یئره سورونن‌لره دئییلیر. قویوندان تکجه فرقی، پوزیتیو آنلامی داشیماغیندا دیر. قویون نئگاتیو آنلامی واردیر.
قوزو هله یئتیشگین اولمادیغیندان، سؤزه باخانلیغی موثبت آنلام داشی‌ییر. آنجاق قویون، بیر یئتیشگین اولاندان سونرا دا هر یئره سورولدویوندن، حاققینا دیرنمه‌دی‌ییندن اؤترو منفی آنلام داشی‌ییر. عئینی حالدا قوزو بؤیودوک‌ده قوچ اولماق ایمکانی دا اولدوغو اوچون پوزیتیو آنلامینی ساخلاییر. ها بئله قوزولوقدا معصومیت‌ده وار دیر.
قویون‌لا قوزو باخیلان آچی‌لارا باغلی اولاراق بیربیرلرینه چئوریله بیلیرلر.
قوچ: قویون جینسیندن اولماغینا باخمایاراق، ایگید آدام‌لارا ایشلهنیلیر.
تکه: باشقالارینا آتلانان‌لارا ایشلهنیلیر. خوروز دا بو آنلام دا ایشلهنیلیر. خوروزدان خوروزلانماق فئعلی ده یارانیب.