اوروجلوق گلدی, کئچدی. اوروج بایرامی دا یئتیشدی. اوروجلوق آیی, نفس لری قوروماق آیی دیر دئمک. بو نفس تکجه یئمک, ایچمک یوخ, بلکه بونلاردان یوخاری اینسانین ایچینده اولان بوتون کؤتولوک لردن قورونماق دیر. بو بایرامین اؤزللیلیگی بوتون موسلمانلارین بو بایرامی پایلاشماسی دیر. بو ایل اوروجلوق آیی زومار آیی لا اوست-اوسته دوشمودو. هالای شنلیک لری ده بو گونلرده اولارمیش. دوزدو بو ایل ایستی اولدوغونا گؤره هله پاییرین اییسی دن خبر یوخدیر. سونای گونو ده یاخینلاشیر. بو بایرامدا بیر چوخلاری ائولریندن اوزاقدا دیرلار. بوتون اینسانلاری سئونلریله بیر یئرده بایراملارینین قوتلاماق آرزیسی لا!..
آذربایجاندا ائکو‌سیستمین پوزولماسی تَکَره دوشوب، تووا مینیب. هر کس گؤزلرینین قیراغی‌لا باخیب، چوخ اوره‌یی یانان، ایچیندن بیر آه چکیب اوستوندن کئچیب.
آذربایجاندا هر ندن چوخ سولاری دوز قوللانان‌مادیلار. قویو قازماق راحاتلاشاندان، سو قویولاری قازیلدیلار. سو قویولار گئتدیکجه درین‌لشدیلر. سووارماق‌لار ایسه کئچمیشده‌کی‌لر کیمی قالدیلار.
چوخ چیمن‌لر سؤکولوب، اکین یئرلرینه دؤندولر. چیمن‌لری ائله آذربایجانلی‌لی سؤکدوروب، اکین اکدیردی. آذربایجانلی دولت مأمورو دا یا گؤرمه‌دی، یا دا گؤرمه‌دی. بئله بیر اولای‌لار آذربایجانین هر یئرینده اولدو. تورپاق‌لارین سویو چکیلدیکجه چایلارین قاباغینی آلیب، بندلره ووروب، آخان چایلارین سولاریندان قوللانماغی دوشوندولر. بندلر وورولدوقدا اکینچی‌لر داها سئویندیلر سو بولدور دئیه.
یئر سوسوزونجا گؤیدن ده یاغیش یاغمادی، بیر ایل، ایکی ایل، ایللر کئچدی. هئچ کس اورمو گؤلونو گؤرموردو. بیردن بیره اورمو گؤلو اؤلومونه اوزه چکدی. هر کس گؤلون اؤلومونه ایناندی. هئچ کس بیر ایش گؤرمدی، گؤرمک ده ایسته‌مه‌دی. دریندن بیر آه چکیب گئتدیلر. چوخ اوره‌کلری یانان نئچه اوتوروم قویدولار بیر ایش گؤرمه‌لی‌ییک، آمما نه ایش گؤرمه‌لی‌ییگی هئچ کیم آغیزا گتیرمه‌دی.
هر کس اوجا سس‌له دئییر آی بالا اورمو گؤلو اؤلور ها! دئمه‌یین دئمه‌دی؟! اورمو گؤلو اؤلومونو، اؤزو چیغیریب هر کسه. ایسته‌دیـیی اؤلومدن قورتولماق‌دیر. کیم بیلیر گؤلون جانلانماغینا نئینه‌مه‌لی‌ییک؟!
۲۰۰۹-جی میلادی ایلینده آمریکا‌نین ریاضی توپلومو(AMS)، فریمان دایسونو(freeman dyson) بیر دانیشیق آیارلادی. فریمان‌ین دانیشیغی "قاتما" تئوریسی‌نه گؤره اولدو. او بو تئورینین اوستونده ایشلی‌ین بیلگین‌لری ایکی یئره بؤلور. بیرلرینه قوش آدی وئریر، بیرلرینه قورباغا Birds and Frogs . قوش آدلانان‌لار قو‌وزانیب یوخاریلارا گئدیب، اوجالاردان باخیب، بیلیم‌لری بیر گؤروب، بیرلیکده دوشونمه‌یه چالیشیرلار. قورباغا آدلانان‌لار آشاغی‌لاردا لیل‌لرین ایچینده کئچینین‌لر. لیل‌لرین ایچینده کئچینیب چئوره‌لرینده‌کی گول‌لرین چیچک‌لنمه‌لرینی گؤروب اینجه‌لی‌ییرلر. دایسون بو ایکی گؤروشون ده گرکلی‌ییندن سؤز آچیر. بونلارین بیربیرلرینی بیتؤولشدیرمه‌یینی بیلدیریر.
یوخاریدا بؤلونن‌لر بوتون قونولاردا فایدالی اولا بیلر. اوچماغا قانادیمیز اولماسا دا آشاغی‌لاردا گوللری آختارا بیلریک.
دونیادا تانیلمایان اولای‌لار، یئرلرین قورخوسوندان آددیم آتماق چوخ زور اولار. هر کس راحاتلیقلا، قورخوسونو آتلادا بیلمز. قورخولانان‌لار تکجه تانینمایان‌لار یوخ، بلکه موطلق گوج، اوجا یئر، ییرتیجی حئیوان، قارانلیق و باشقالاری دیرلار.
اوره‌کلی آدام قورخولارا غلبه چالانا دئییلیر. قورخولارینا غلبه چالانلارین سایلاری آز اولدوق‌لارینا گؤره، هر زامان سئویلیرلر. سئونلرین هئچ بیری، اوره‌کلی‌لرین یئرینده اولماق ایسته‌مه‌سه‌لر ده، آرزولارینین زیروه‌سینه چاتان‌لاری اوره‌کلرینده یئرلشدیریرلر.
البت قورخولو باش سالامات قالار سؤزو ده بو قورخودان اوزاق دورماقدا یاردیم‌چی اولور. او قدر قورخاقلیق دا آدامی دالی ساخلی‌یا بیلر. کسین‌لیکله اینسان بیر زامان‌لار ایکی یول آیریجیندا اولورلار. بو آیریج‌لارین بیری قورخولو اولسا دا گله‌جه‌یی ده یاخشی ساغلی‌یا بیلر، باشقاسی هئج بیر دیییشیم یاراتمادان اولدوغو یئرده قالماق دیر. اینسان‌لار ایچ‌لرینده اولان هر بیر قورخودان قورتورولماسالار عومور بویو او قورخولا یاشامالی‌دیرلار. نئجه دئییب‌لر قورخان اؤلوب.
چوخدان دیر یان-یؤوره‌میزده پاشا دئییلن بیر کس گؤرومورم. دوزون دئسم من دوغولدوغومدان بئله پاشا دئییلن کیمسه گؤرمه‌میشم. پاشا نئجه اولارمیش بیلمیرم. اربابینان نه فرقی وار ایمیش دا بیلمیرم. آنجاق قولاغیما آتامدان گلیب چاتان بیر احسان پاشا وارایمیش، خویون دادینا چاتمیش ایمیش. هر نه دیر پاشا یاخشی آنلامیندا منیم یادداشیمدا وار دیر. هر حالدا چوخدان دیر پاشا دئییلن بیر آدام‌لاری گؤزوم آختاریر. داها دوغروسو آختارمیر، اینسانین ذهنین‌ده قالان خوش‌لوق‌لارین دوغرولماغی آختاریلیر. بو گونوموزده ده زامان-زامان آدام‌لاری بئینیمیزده اولان پاشا اولچولر ایله توتوشدوروروق. پاشا آختاردیق‌دا بلکه بیر اوجا بویلو، آغ ساچلی، ائنلی کوره‌ک قورخماز آختاریریق. بیر آز کئچیر گؤرورسن سن آختاردیغین پاشا بالا بوی، اوزون بوی، جیلاز، آسلان اوره‌کلی، گؤنوللرده اولان بیر قیز، قیزلارین قیزی دیر دئیه‌سن.
بیر ده آتان سوروشماق ایستی‌ییرسن، پاشا نه جور ایمیش. او اؤزو ده آتاسیندان ائشیتمیش‌ایمیش. آتانین دا آتاسی قالمیر سوروشام. پاشالار بئینیمده چؤزولمی‌ین چؤزولمه‌جه اولاراق آددیم‌لاییرلار.