داش قاپی
دوشوندوک‌لریمین پارچالارینی هردن ایسته‌دیـییم کیمی یازیرام
داش قاپی
دوشوندوک‌لریمین پارچالارینی هردن ایسته‌دیـییم کیمی یازیرام
دونیالاشمیش والئنتاین
فئورالین اون‌دؤردو، والئنتاین آدلانان دونیادا سئوگی‌لر گونو، دونیالیق شنلیک گونو اولاراق قوتلانیلیر. ده‌یرلرین ده‌ییشیلمه‌سی، کئچمیشده یاشانان یاساق دب‌لرینین سیمبولیک گونونو، بو گون بایرام کیمی اورتایا قویور.
سئوگی‌یه قارشی‌گلمک هر زامان یاشاسا دا، خوش آلقیلانماییب. توپلوم‌لارین چوخوندا بئله سئوگی‌لره قاچاق یولو تاپیلیب. بو سئوگی‌لرله سرت داورانماق‌لارین اینانیلمازلاری اسطوره‌یه چئوریلیب‌لر. قارشی‌گلمه‌لره تپگی‌گؤسترمک اوچون گونلرین بیرینی سیمبولیک اولاراق آبارتماق گؤزل ایش دیر.
آذربایجان‌دا آسلی-کرم چوخدان دیر یاشاییر. چوخدان دئدیک، آسلی-کرم ده اینسانین ایلک گونلرینه ده قاییدا بیلیر. آنجاق زامان سوره‌سینده توپلومون اینانج‌لارینی دا اؤز ایچینه آلا بیلیر(آرتیق بیلگی‌نی میرعلی سیدسلامتین آسلی-کرمی آچیق‌لادیغی کیتاب‌دان اوخویا بیلرسیز). باشقا میللت‌لرین ده آراسیندا بئله یاناشمالار چوخ اولوب.
والئنتاین گونونو دونیالاشدیران خیریستایان‌لارین گوجو اولوب‌دیر. دونیالاشماغینا قارشی‌گلن دئییلیک. بو گونده خیریستی‌یان‌لارین کئشیش‌لریُ سئوگی‌لی‌لری بیر-بیرلرینه قووشدورور. یاساق اولونموش ائولی‌لیک‌لره قارشی گلیر. البت بو یاساق‌لانماق اینسانین طبیعتینه قارشی یاساق‌لانماق دیر. آذربایجان توپلوموندا بئله یاساق‌لانماق اولمویوب.
دونیالاشمیش گونلری قوت‌لاماغا قارشی گلمک خوش دئییل، آنجاق دونیالاشمیش گونلر اؤزوموزه عایید اولان اوسطوره‌‌لریمیزی یادیرقاتمامالی‌دیرلار. یادیمزدان چیخماسین آسلی-کرم آذربایجان، آیین‌دوشونجه‌سی‌نین آچارلاریندان بیری دیر.
خاطیرلاتمالی‌یام؛ سونایی(ناصر منظوری آواوا رومانیندا تصویره چکیب) سئوگی‌لی‌لر گونون یئرینه ایشلتمه‌یی وورغولایان‌لار اولور. وورغولایان‌لار، سونایی ابدی سئوگی‌لنمک، تیکرالانان سئوگی نظرده آلمالی‌دیرلار. یانی والئنتاین‌لا بیر توتمامالی‌دیرلار.
بیز بو تیکرالانماغی آسلی‌لا کرم‌ده ده گؤره بیلیریک. اونلارین یانماغیندان گول‌لر آچیلیب، یئنی‌دن بیربیرلرینه چاتماق ایسته‌ینده یانیرلار. ابدی تیکرارلانیر. بو دا بیر اؤزل‌لیک دیر.
فارسلارا باغیشلادیغیمیز‌لار
تورک‌لر اؤزلرینی بورالی بیلدیرمک اوچون بوغازلارینی ییرتیرلار. سونوندا دا بورالی اولمادیق‌لاری بیر تهر اونلارا چاتدیریلیر. بورالی اولمادیق‌لاری هر گون قول‌قاناد آچیلیر. قول‌قانادلانماق‌لارینا، اؤزلرینی فارس بیلن تورک‌لرین ایزلری داها چوخ قاباردیریلیر. تورک‌لرین اؤزگه‌لشمه‌لری تورک شوبهه‌لی اولان هر بیر اولای، تؤرن، دب، ماهنی، شئعرلره یانسی‌ییر.
تورک‌لری اؤز وارلیق‌لاریندان اؤزگه‌لشدیرمه‌یین تورک‌لری ساوونان‌لارین بئیین‌لرینده شوبهه‌یارادانا قدر اوزانیر. شوبهه یارادیلان وارلیق‌لار تئز یادیرقانا بیلینیرلر. بیز بو نوقطه‌یه چاتمادان اؤنجه فارسلارا باغیش‌لادیق‌لاریمیزدان اؤنملی‌لرینی سیرالایاق.
- باشیندا دوران ایندیکی فارس دئییلن وارلیق دیر. عوثمانلی‌لاردان فرقله‌نمک اوچون آوروپالی‌لارین یاردیمیلا بو وارلیغی یارادیب، ساووندیق.
- ایکینجی‌سی ایران دیر. تورک‌لرین یاشاتدیق‌لاری یئر سونوندا اؤزلرینه اؤزگه‌لشدیریلدی.
- اوچونجوسو؛ ایل‌بایرامی، چؤل بایرامی، برکت‌لرین سوفراسینی، چرشمبه‌لریمیزی، چیلله، بلی-بورون(بویورون) ائولنمک دب‌لری، شیعه‌چیلیک دب‌لرینی، دئییم‌لرینی(تورک‌لر تورکوده اولان دئییم‌لری فارسجایا چئویردیلر)
- دؤردونجوسو؛ میللی اونورلارینی، مشروطیت اینقیلابی‌لا آزادلیغی ترنم ائتدیردیلر.
- بئشینجی‌سی؛ یئنی دونیانین گلیشمه‌لرینی
- آلتینجی‌سی؛ تاریخ، دیل، کئچمیش
- یئتدینجی‌سی اؤزوموزو اونلارا قازاندیردیق.
توپلوم‌لارین ائتکی‌لنیب ده‌ییشدیریلن کیملیک اؤزل‌لیک‌لری
بیر توپلوما باغلی اولان کیمسه‌لر، نئجه اولمالی‌دیرلار. دونیانین هاردا یاشاماق‌لارینا باخمایاراق، اؤزلرینی نئجه آپارمالی‌دیرلار. دونیادا بیر سیرا اؤزل‌لیک‌لر دونیالیق اولسا دا، بیر سیرالاری میللت‌لره، اومت‌لره عایید اؤزل‌لیک‌لردیر. بو اؤزل‌لیک‌لری کیملیک اؤزل‌لیک‌لری تعریف‌له‌ییب‌لر. تعریف‌لنمک‌لره باخمایاراق، اورتاق اؤزل‌لیک‌لری اولان کیمسه‌لر اونلاری یاشادیق‌دا، یا دا یاشاتدیق‌دا اورتاق اؤزل‌لیک‌لری اورتایا قویا بیلیرلر. بیر توپلوما باغلی اولان‌لار، هامیسی توپلوم‌لارینین اؤزل‌لیک‌لرینی داشیماق گؤره‌ولیسی اولمازلار.
چئوره‌لری ده‌ییشیلدیک‌ده اؤزلرینی ده‌ییشدیره بیلرلر. دونیادا گوجلو اولان توپلوم‌لارا باغلی اولان‌لارین ایچینده اؤزل‌لیک‌لرینی ساخلایان‌لار لاپ چوخ اولار. اونلارین چئوره‌لرینین ده‌ییشیلمه‌لرینه باخمایاراق ائگه‌منلیک‌لری سوره‌ن یئرلرده هئچ زامان کیملیک‌لرینی ده‌ییشمه‌یه چالیشمازلار.
آذربایجانلیلار بیر توپلوم اولاراق سون یوز ایللیک‌ده ائگه‌منلیک‌لرینی الدن وئرندن سونرا، کیملیک اؤزل‌لیک‌لرینی ده‌ییشدیرمک زوروندا قالدی‌لار.
توپلومدا ده‌ییشیک‌لر زامان سوره‌سینده اولوشدوغونو نظره آلساق، آذربایجان کیملیک‌اؤزل‌لیک‌لرینی ایتیرمه‌یینین ایزلرینی بیز گؤره بیلریک. بو کیملیک ایتیرمه‌نی هر کس بیر جور یورور. آذربایجانین کیملیک اؤزل‌لیک‌لری روس‌لار، فارس‌لار، تورکیه‌لی‌لر، اینگلو‌ساکسان کیملیک‌اؤزل‌لیک‌لرینین باسقی‌لاری آلتیندا ده‌ییشیر.
هردن ائله نظره گلیر، هر بیر باسقی آلانینا یاخین یاشایان کیمسه‌لر اؤزلرینین اونلارا باسقی یاپان توپلوم‌لارین بیرپارچاسی بیلیب. اؤزلرینه بیر شئی آلدیرمادان باشقا توپلوم‌لارین کیملیک اؤزل‌لیک‌لرینی ساوونورلار.
باسقی‌لارین فرقلی یؤنلری اولدوق‌لارینا گؤره، اؤزگه اؤزل‌لیک‌لری منیمسه‌مک‌لر فرقلی اولور. آمریکا توپلومونون اؤزل‌لیک‌لری دونیالاشدیق‌لاری اوچون، باشقا توپلوم‌لارین طرفیندن منیمسه‌نیلمه‌یی لاپ چوخ اولور. بوتون توپلوم‌لاردا آمریکا‌یا اوخشاتمالاری تاپا بیلریک. اونلارا اوخشاماق اوچون اؤز تؤپلوم‌اؤزل‌لیک‌لرینی یادیرقاماغا فخر ائله‌ییرلر.
آذربایجانلیلار تورکیه‌اؤزل‌لیک‌لرینی اؤزلرینه یاخین بیلدیک‌لری اوچون، کؤنوللو اولاراق تورکیه توپلوم اؤزللی‌لی‌یینی گؤتورور. تورکیه‌نین اؤزو ایسه آوروپا اؤزل‌لی‌‌یینی گؤتوردویو اوچون، آذربایجان کیملیک اؤزللییی داها چوخ یادیرقانیلیر.
روس‌لارلا فارس‌لارین باسقی‌لاری چیلخا اولدوغو اوچون، یاناشمالار دا فرقلی اولور. آذربایجان کئچمیشده بیر سیرا اؤزلیک‌لرینی فارسلارا وئردیک‌لری اوچون، کولتورل اؤزل‌لیک‌لرینی ایتیرمه‌یی آز اولور. فارس‌لارلا یاناشمادا دیل اؤزللییی داها چوخ گؤزه چارپیر.
روس‌لارین موستقیم باسقی‌لاری آزالسا دا، کولتورل اؤزل‌لیک‌لرینی اونلارین کولتورل آلانیندا اولان آذربایجانلی‌لارا چاتدیریب‌لار.
توپلوم ائییتیمی
ائییتیمی‌نی ساغلایان توپلوم، سونراکی نسیل‌لرین چاشماغیندان قورخماز. بیر توپلومون ائییتیم ساغلاماسیندا توپلومدا اولان هر کسین پایی وار. توپلومدا اولان‌لار میللی وارلیق‌لارینی یییه‌له‌نیرلر. توپلوم چئشیتلی اینسان‌لاردان اولوشدوغوندان اؤترو بوتون قونولارلا ماراق‌لانان‌لار اولور. بو سئچیمده ده هئچ بیر زور اولمور. اوشاق‌لار دا توپلومون آخینی‌لا یئتیشدیریلیرلر.
توپلوم اؤزو-اؤزونو یئتیشدیردیکده باشقا میللت‌لرله ده اؤزونو توتوشدورور. یاخشی‌لارینی سئچیر، کؤتوله‌رینی بوراخیر. بو توتوشدورمالار عادی گئدیشده اولور.
توپلوم‌لارین آرالاریندا فرقلیک‌لر چوخ اولدوقدا، بیر سیرا توپلوم‌لار باشقا توپلوم‌لارا دوشگون‌له‌شیرلر. دوشگون‌لشمک ایلک توپلوم‌لارین آیدین‌لاریندا اولور. دوشگون‌لشمیش توپلوم، دوشگونو اولدوغو توپلوم، یا دا توپلوم‌لارین بوتون دب‌لریله، وارلیق‌لارینی منیمسه‌مه‌یه باشلاییر. منیمسه‌نیلن وارلیق‌لاری یایماق اوچون فرقلی ائییتیم‌لری گرک‌گؤرن‌لر، یئنی یاراتما ائییتیم‌لرین توپلوم‌لارینا ساغلایاناجان دوشگونو اولان توپلوم‌لار، اؤزلرینی ده‌ییشدیریرلر. آیدین‌لار دا اونلارین دالیسیجا آپ-آیدین قاچیرلار.
کئچمیشده‌کی ائییتیم‌لر(توپلوم اؤز ده‌یرلرینی باشقا نسیل‌لره توپلوم ایچینده چاتدیرماغی) هئچ بیر پول خرجله‌نیلمه‌دن یاشام سوره‌سینده ایره‌لی‌له‌ییر. باشقا جور یؤنتمک ایسته‌ین‌لر توپلومون ایچ ائییتیمینه یوگورورلر. ال‌لریندن گلن، کئچمیشده قالان بوتون دب‌لری، میللی وارلیق‌لاری پوزوب یئرینه ایره‌لی‌له‌میش توپلوم‌لارین وارلیق‌لارینی یئرلشدیریرلر. توپلوم‌لارین فرقلی یئرلشیم‌یئرلریندن هئچ زامان باشقا وارلیق‌لار یئرینه اوتورمورلار.
باشقالاری ایره‌لی‌له‌دیک‌جه، بیز اؤزوموزده یئرله‌شمه‌یه چالیشیریق. ایتیردیک‌لریمیزله قازاندیق‌لاریمیز اؤده‌شمیرلر.
ابه‌لریمیزدن بالا قول‌لار یاراتدیق
ابه قولا آدیندا اویونو اوشاقلیق‌دا خویدا اوینایاردیم. اوشاق اویون‌لارینین چئشیتلی‌لی‌یی هر اویونو اؤیرنیب یاخشی اویناماغینا تک، اولاردی. اویون‌لار دوروم‌لاردان آسیلی فرقلی اولاردی. اویون‌لارین چوخونا آچیق آلان گرکلی‌ایدی. بیر سیرا اویون‌لاردا "ابه" آدینی گؤره بیلیریک. گیزلن-پانچ اویونوندا دا ابه، گؤزلرینی یومماق یئرینی بللی ائله‌ییر. گیزله‌نن‌لرینین هر بیرینی گؤردوکده ابه شوبه‌له‌نمه‌لی ایدی.
ابه‌یه یاخین سؤزجوک اوبا واردیر. ابه ایله اوبا بیر کسین اؤزونه قوردوقو یئره دئییلیر. ابه ایله اوبا دان یییه‌لنمه‌سک باشقالاری اونلاری یییه‌لنه بیلرلر. ابه‌سیز قالان کیمسه‌لر ابه تاپاناجاق قولا دالیسیجان قاچمالی‌دیر‌لار. قولایا باشقالاری گوجلوری چاتانا قدر زیپلایارلار. یاخین‌لاشدیریب آنا ابه‌یه سالماغی قالسین قیراقدا اؤزونه بیر ابه باش‌باغلاماغا بیر گون چرله‌مه‌لی ایدی. آللاه هئچ کسی چرلت‌مه‌سین!
اوشاقلیق‌دا اؤیرندی‌ییمیز اویون‌لاری، دالدان گلن اوشاق‌لارا چاتدیرمادان یادیرقادیق. بوتون یوردلاریمیزی آلیب ابه‌لریمیزی دولدوردولار. یاخشی باخدیغیمدا یادیرقاماق‌لار بیردن بیره اولدو. هئچ کس بیلمه‌دی نئجه اولدو. ابه‌لرین یئرینه نئچه‌قات نایلون توپ‌لارلا بالا قول‌لار گلدی‌لر. کیچیک-بؤیوک هر کس توپ دالیسیجا قاچیردی، آیاغی توتوت-توتمایان شورت‌لویوردو.
اویون‌لارین بیر سیراسینین چکیجی‌لی‌یی ایندیکی دونیالاشمیش اویون‌لاردان چوخ ایدی. دوشونوره‌م یادیرقامیش‌لاریمیزی قایتارماق اوچون، بیر نسل چرله‌سک ده قایتارانمایاجاییق. بلکه بیزدن قالان اویون‌لار بیر گون بیزدن هوشلو-باشلی اولان توپلوم‌لارین طرفینده یئنی‌دن یاراندی.