داش قاپی

داش قاپی

دوشوندوک‌لریمین پارچالارینی هردن ایسته‌دیـییم کیمی یازیرام
داش قاپی

داش قاپی

دوشوندوک‌لریمین پارچالارینی هردن ایسته‌دیـییم کیمی یازیرام

اوسطوره‌لر اؤلمزلر

   اوسطوره کلمه‌سی، تاریخه یانسیماق آنلامیندا دیر. استوری لاتین دیلینده، تاریخ آنلامیندا دیر. اوسطوره ده، عرب دیلینده تاریخه یانسایان‌لارا دئییلیر.  

 

   دونیادا اولان بوتون میللت‌لرین اوسطوره‌لری واردیر. بو اوسطوره‌لر او میللت‌لرده، میللت یاشادیق‌جا یاشاییرلار. زمان بویو، ده‌ییشیک‌لیک اوز وئرسه‌ ده، آنا چیزگی‌لری ده‌ییشیلمیر. یئنی اینانج‌لارلا اویغون‌لاشیرلار.   

   دوینادا اولان اوسطوره‌لردن، دونیالاشمیش‌لاری دا اولور. دونیالاشمیش اوسطوره‌لر، اؤز تئرمین‌لرینی دونیادا اولان، خالق‌لارین یاشاییش‌لارینا دا چاتدیریر. دونیاداکی اوسطوره‌لرین اؤزل‌لیک‌لری دونیالاشمیش دیر. بیر سیرا اؤزل‌لیک‌لری بیز اوسطوره‌لرین چوحوندا گؤره بیلیریک.  

زامان ایره‌لی‌له‌دیک‌ده، اؤزوله یئنی گرک‌لیک‌لرینی گتیریر. گرک‌لیک‌لرین اوزه‌ریندن یئنی اوسطوره‌لر یارانیرلار. اوسطوره‌لر یاراندیق‌دا اؤلمز اولورلار.  

  

   گئچمیش دونیانین اوسطوره‌لری ال‌چاتماز اولسالار دا، یئنی چاغین اوسطوره‌لری اینسان جینسیندن اولورلار. البت ایسنان اوسطوره‌لری مین ایلدن آرتیق دیر، اینسان‌لارین یاشاییشینا آیاق قویوب‌لار. بو اوسطوره‌لر کئچمیش زامان‌لار، ساواشان‌لار اولوب‌لار(دینه، تورپاغا، سئودایا). ایندیکی زامانین اوسطوره‌لنن اینسان‌لاری، ساواشماقدان یوخ، بلکه یاشاتماقدان اوسطوره‌له‌شیرلر.  

 

  اوسطوره‌لر، یازیب، دانیشیب، چالیب، اویناییرلار. دونیادا اؤزلرینی اوسطوره‌لره بنزتن‌لر چوخ اولور، آنجاق اوسطوره‌شن‌لر بیر ده‌نه‌لر اولورلار. باشقالاری باجارما‌یان‌لاری(هدف‌لرینه گؤره، هئچ بیر نه‌یه آلداتیلمایان‌لار!)،  اوسطوره‌لر باشاریرلار. باشاران‌لار یاشادیق‌لاری سوره‌جده، اوسطوره دورومونا دوشورلر.  چوخ‌لاری اونلاری اوسطوره اولماقدان چکیندیریرلر.  

 

  اوسطوره دوروموندا یاشاییب، اؤلدوک‌لری چاغ، اوسطوره‌له‌شیب، اؤلمز اولورلار.  

آنالاردان دوغولور، دوغرولور دوغرولار!

    گؤزوموزو آچاندان، آنالاری، آتالاری گؤرموشوک. اؤیرندیک‌لریمیزی اونلاردان اؤیره‌نمیشیک. دونیاگؤروشوموزون اؤن‌گؤروشونو اونلاردان آلمیشیق، سونرا باشینا قالمیشیق. آنالار، آتالار نه زامان یارانیب‌لار، ایکی-اوچ نسل بوندان اؤنجه‌سینی دئیه‌بیلریک. یوخاری باشی، سویلو-سوپ‌لو‌لاردا، بیر تانینمیش کیمسه‌یه چاتیر. دینی کیتاب‌لاردا آدام‌لا هاوا-‌دان دوغولدوغوموز وورغولانیب. 

   

   آنالاری اولان‌لار، آنا نه‌دیرلی‌یین یاخشی بیلیرلر. هر آنا اؤز بالاسینا،‌باشقا اولور. آنالارینی گؤرموین‌لر آنا لذتی‌نی بیلمزلر. اونا گؤره ده هر زامان، آناسیزلیق بوشلوغو اونلارین یاشام‌لاریندا، آیاق دؤیر.  

 

   آنا‌لار، دوغور. دوغدوق‌لاریندان، یاشام دوغرولور. دوغولان‌لار دوغرولورلار. دوغرولار دوغوشدان‌دا آنادان دوغولورلار. دوغرولماق، آنالاردان بیزه پای قالیب. گون دوغدوق‌دا، ایشیق‌ ساچیر، قارانلیق‌دا اولان‌لار دوغرولورلار. بیز دوغودا دوغولدوغوموز اوچون، دوغرو اولمالی‌ییق. آن‌لاریمیز آنالارلا دوغولور، آن‌لاردا آنالار آنیلیر.  

 

 آنالار باتدیقدا بیز باتیریق. باتیدا باتمالی‌ییق. آنلاریمیزی باتیرماماق اوچون، آنالاریمیزی آنمالی‌ییق. دوغرولمالی‌ییق. 

   

 دوغرولاماق اوچون، آن‌لاریمیزی، کسین‌له‌شدیریب، آند ایچیریک. آند-آمان چکیریک. بیزی هر زامان هئچ نه اوممادان قوجاق‌لایان، آنا اولور. قوجاغیندا، بسله‌ییب بؤیولدن آنا اولور. بیلمیرم آنالار تورپاقدان، آنالیغی آلیب‌لار، یا تورپاق آنالاردان آنالیغی؟ آنالار دا تورپاق‌دا دوغولوب‌، تورپاغا گؤمولورلر. توربت‌لری تورپاقدا اولور. تورپاق آنا اولور. آنالار توربتی توپراق، آنا اولور، هم آنالارا، هم آتالارا. گلین بیرلیکده تورپاقدا، توپراقلا آناق، آنالاری.

دیک دانیشماق!

  اوشاقلیق‌دان، دیک دانیشماغی سئوردیم. البت اوشاقلیق‌دا دیک دانیشماق نه‌دیر بیلمزدیم. سورالار بیلدیم سؤزو چکینمه‌دن دئمه‌یه دیک دانیشماق دئییلیر. هر زامان دا سؤزلرینی دیک آدامین اوزونه دئیه‌نلری به‌یه‌نردیم. او اوزدن، چکینمه‌دن سؤزلریمی دئیه‌ردیم. بئله داورانماغی دا دستک‌لردیم. 

  

 گنج‌لیک دوورانی دا ائله بئله اولدو. دوز بیلدی‌ییم سؤزو، اؤرت-باسیر ائله‌مه‌دن یئری گلدی‌یی زامان دئیردیم. البت یئری گلدی‌یی زامان، او قونودان دانیشان واقت‌لار اولوردو. کیمسه‌لرله ده ایشیم اولمازدی. سؤزو دئییب گئدردیم. یاواش-یاواش قیرمیزی آدام اولدوغوم قولاغیما ده‌ییردی. قیرمیزی اولماغی دا به‌یه‌نیردیم. هئچ زامان اؤرت-باسیردان خوشوم گلمزدی.  

 

    منیم قیرمیزی‌لیغیم یاواش-یاواش الیمه ایش وئریردی. منی قیرمیزی بیلن‌لر باشقالارینا گؤره منیم یانیمدا دانیشیب، من ده اونلاری دستک‌له‌مه‌دن، دانیشیلان کیمسه‌نی گؤردویوم زامان، ائشیتدیک‌لریمی اونلارا دئیردیم. دئدی‌ییم کیمسه‌لر ده، بو سؤزلر منیم دیر دئیه مندن اینجی‌ییردیلر. بیردن گؤزومو آچدیم گؤردوم آی بالام، منیم دالیمدا بیر بؤللو منه گؤره یاخشی دانیشمایان‌لار دانیشیرلار. اؤز-اؤزومه فیکیرله‌شدیم، منیم بونلارین هئچ بیری ایله چتین‌لی‌ییم یوخ دیر. سونرالار سؤزلری ائشیت‌دیکده باشا دوشدوم، هئچ کسه دیک دانیشماق، خوش گلمیر. هامی اؤرت-باسیر ائله‌ییب، دالدادا دانیشماغی سئویرلر!!!.  

 

   دوشوندوم آی‌بالا، بیرچوخ قونولاردا، اؤرت-باسیرلی دانیشمالی‌یام، دانیشماسام آداما نه اولدوغونو سیز مندن یاخشی بیلیرسیز. اونلاردان واز کئچدیم، دوز بیلدی‌ییمی دئمه‌ییم نئینه‌ییم دئیه، نه ائشیتدیم، نه دئدیم. کیمسه‌لرله ده ایلگی‌ده، اؤزومو ساخلامالی اولدوم، هر سؤزو هرکسه دئمه‌ییم دئیه. سؤزلریم یان-یؤورمده اولان هرکسه ده‌ییردی، تکجه آنام اوزونه گَتیمیردی. بیلدیم کی اونا دا دئمه‌مه‌لی‌یم. او اوزدن، آینادا اؤزومه دئمه‌یه باشلادیم، فیکر ائله‌مه‌یین باشیما هاوا گلیب، یوخ ایسته‌دیم گؤرم اؤزوم دؤزه بیلیرم یوخسا یوخ، چتین ایدی!  

بیربیرلری ‌کیمی دوشونن‌لر

   بیربیرلرینی تانیمی‌یان، چئشتلی قونولاردا باجاریق‌لی اولان‌لارین گؤروش‌لرینی آلدیقدا، بیر اورتاق گؤروشه چاتیریق. باجاریقلی، یارادیجی کیمسه‌لری دانیشدیردیقدا گؤروش‌لرینین آخین اولدوق‌لارینی گؤرمک اولور. بو آدام‌لار اؤزلری اولدوق‌دا، دوشوندوک‌لری بیر اورتاما چاتیر. 

  

  اونلاردان دونیا گؤروش‌لرینی سوروشدوقدا، اؤزلرینی دئدیک‌لری زامان، بیر سؤز دئییرلر. اؤزلرینی دئمک، باشقالارین اونلارا بیچدیک‌لری دوندان ائشیک‌ده اولدوق‌لاری چاغ‌لاری دئییرم. دئییش‌لر ایدئولوژی‌لردن آریندیقدا تام بیربیرلرینه تای اولور. دئدیک‌لرینده اؤزوموزو گؤره بیلیریک. اؤزوموزو آیدین، دورو سرگی‌له‌ییرلر. 

 

  باجاریق‌لی کیمسه‌لرین هانسی قونودا باجاریقلی اولدوق‌لارینا باخماساق، دئیه‌نلرین بیر کس اولدوق‌لارینا اینانا بیله‌ریک. بو آدام‌لارین اؤزل‌لیک‌لری، اؤز قونولاریندا بیلگی‌لی اولوب، دونیانی یاخشی تانی‌ییب، اؤزلرینی ایشله‌مک‌لری دیر. 

  

   چالانی اؤزونو چالیر(اؤزو دئدیک‌ده، چئوره‌سیندن آلیب، کولتورونده یاشادیق‌لارینی چالیر). چیزن، اؤزونو چیزیب، اؤز رنگینه بویادیر، یازان اؤزونو یازیب،  اوینایان اؤزونو اویناییر. اونلاری اؤزلرینی ایشله‌دیک‌ده هر کسین ایلگی‌سینی چکیرلر. 

  

  اونلارین بیر سورون‌لاری گؤرونور، باشقالارینی یاخشی تانی‌ییرلار، آنجاق اؤزلری کیم‌لرینی هئچ تانیمیرلار. بلکه ده تانیتدیرمالار ائله اولور. اونا گؤره ده، هردن اؤزلرینی تک بیلیب، فرقلی گؤرورلر.  

 

  اونلاری بیربیرلرینه تانیتدیرماق، نئجه اولار بیلمیرم. تکجه بیلدی‌ییم اونلارین بیربیرلری کیمی دوشوندوک‌لری دیر.

تبریز شهرلر شهری

دونیادا بؤیوک، آدلیم، تاریخ‌ده قالان شهرلر چوخ دیرلار. بو شهرلرین بیر ایکی‌سیندن سونرا باشقا شهرلری گؤرمه‌میشم. بیلمیرم ده نئجه دیرلر. آنجاق تبریزی یاخشی تانی‌ییرام. اؤزومه گؤره یاخشی تانی‌ییرام. شهر شهرلی‌لی‌یین، شهره گلیب قالان‌لارین هامیسینا سیچرادیر.  

 

   دوغودا شهرلر، شهرکیمی اولمازلار. شهرلره گلن‌لر شهرلری یؤنلندیررلر. تبریز دوغوشهرلرینین ایچینده باشقا دیر. او واراولاندان شهر دیر. تبریزه گلن‌لر ده تبریزین خویون گؤرتورمه‌لی‌دیرلر. شهر هئچ زامان حاکیم‌لرینه باغلی اولمویوب. شهره یئتیشیرلر، یئتیشسین‌لر، یئتیشمیرلر یئتیشمه‌سین‌لر، شهر شهرلی‌لی‌یینده دیر. هر کس ده، هر نه دئییر دئسین(چوخلاری تبریزی به‌یه‌نمزلر، تبریزدن ده واز کئچنمزلر، اونا گؤره ده شهری آشالاییب، ال‌لری چاتسا داغیدیب، آنجاق زوردا قالاندا، خلوت‌لرینده تبریزی آلقیش‌لارلار. آلقیشی گؤرون نه جور آلقیش دیر!).  

  

   دئییرلر تبریز(رحمتلیک اوستاد صمد سرداری‌نیا تبریز شهر اولین‌ها آدی کیتابیندا آچیق‌لاییب)، ایلکین‌لر شهری دیر. هر نه گلیب، ایلک اوردا سرگی‌له‌نیب. ده‌ییشیلن هرنه تبریزده ده‌ییشیلدیک‌ده؛ باشقا یئرلره سیچراییب.  

 

   تبریزده اولسان، قیوراق اولمالی‌سان. شول‌لارا یئر یوخ دیر دئیه‌سن بو شهرده. هر کس تبریزه گلیب، اؤزوجه تبریزده آغالیق ائله‌ییب، آنجاق تبریزله بویلاشانماییب. تبریزدن چیخان آدلیم‌لاری سیرالاساق، قورتولان دئییل‌لر. بو آدلیم‌لارین ایچینده باشقا یئرلردن ده گلن‌لر اولوب. آنجاق تبریزده اولدوق‌دا بؤیویوب‌لر. آدلانیب‌لار. چوخ‌لارینی(تبریزی سئون‌لری) تبریزده آسیب‌لار. سس‌لری باتیریب‌لار. شهری آلیب، تالاییب‌لار. آنجاق هر نه کئچیجی  اولوب. یئنه تبریز اؤز بؤیوک‌لو‌یو‌له قالیب. آسیلان‌لار دا تبریزین، دوغونون تاریخینه، قاباریق فورمادا یانساییب‌لار.  

 

    یوز ایل‌لردن، مین‌ایل‌لردن بویلانیب باخان شهر، اونلا اولان‌لاری بؤیودوب، اونو سئون‌لری بؤیودوب. اونا توخونان‌لار، چای‌‌قیراغی‌لا سوزوب‌لر شهردن. تبریزی باشا دوشن‌لر تبریزله اولوب‌لار، تبریزی باشا دوشمه‌ین‌لر تبریزدن قوولوب‌لار.   

 

  رضا براهنی، هر یئری دولاندان سونرا گئنه تبریز دئییب. من دونیانی دولانمادان تبریز دئییرم(بؤیوک ایش گؤرورم!). تبریزی شهرلر شهری گؤرورم.