داش قاپی
دوشوندوک‌لریمین پارچالارینی هردن ایسته‌دیـییم کیمی یازیرام
داش قاپی
دوشوندوک‌لریمین پارچالارینی هردن ایسته‌دیـییم کیمی یازیرام
بیلیم یوردلارینا گیرن اؤیرنجیلریمیز
شهریور آیی، سیناولارین سونوج‌لانما واقتی، کورس‌لارین ده‌ییشیب، یوخاری کورس‌لارا گیرمک زامانی دیر. بیر دؤنم‌لری بیتیریب، باشقا دؤنم‌لره گیرن‌لر اوزلری گولور. سونوندا نه اولاجاغینا باخمایارق، گیریش واقتی هر کس اؤزونه چیزمیش بیر اؤن گؤروش‌له آددیم آتیر. اؤن‌گؤروش‌لرین نئجه سونولدوغونو نظره آلماساق، بیر اوزمان‌لیق آلانینا گیریلیر.
اوخولان درس‌لرله آلان‌لاری، بیلیم یوردلاری دولاندیران یئتگین‌لر بلیرلندیریرلر. بلیرلنمیش آلان‌لارین بیر چوخو دونیانین هر یئریندده بیر اولور. آرادا اولان فرقلیک‌لر، بیلیم‌یوردلارین هانسی کیفیت‌ده اولدوق‌لارینا باغلی دیر. طیب، نجوم، موهندیس‌لیک‌لر، فیزیک، حساب، شیمی و بونلارا تای‌لار دونیانین هر یئرینده بیر یولدا آتدیم آتماق دئمک دیر، آنجاق بیریئرلرده چوخ ایره‌لی‌له‌میش دورومدا باشقا یئرلرده ده، اولدوق‌لاری قدر اولور.
بونلاردان باشقا بیلیم‌لر، اؤلکه‌لرله میللت‌لره باغلی، اوزمان‌لیق آلان‌لاری دیر. اونلاری، میللت‌لرله، اؤلکه‌لرین بینؤوره‌‌لی بیلیم آلان‌لاری سایماق اولور. دیل، ادبیات، تاریخ، فلسفه، رسسام‌لیق، موسیقی، تئیاتر، یؤنتمن‌لیک، فیلیم چکمک، ال ایش‌لری، آرخولوژی بیلیم‌لرینه تای بیلیم‌لری میللت‌لرین باخیش‌لارینی یؤنلده بیلن آلان‌لار اولورلار. بئلنچی آلان‌لاردا چالیشان اوزمان‌لار، نه قدر ده باغیمسیز یازسالار، یئنه ایچه‌ریلمیش گؤروش‌لرینی یازیلارینا یانسیداجاق‌لار. البت بو آرادا اؤزلرینی دونیالاشدیریب، دونیایا معیار اولان گؤروش‌لر ده اولور. بئلنچی بیر گؤروش‌لرین معیار اولماسی باغیمسیز باخیش‌لاریندان یوخ بلکه گوج‌لریندن آسیلی دیر.
هردن ده بیزه تای، گؤروش‌لری یادیرقانان، باشقالارین گؤروش‌لرینه باغلانان میللت‌لر تاپیلیر. بو دورومدا اولان میللت‌لرین، چیخارلارینی دوشونن کیمسه‌لر چوخ آز اولور. گؤرورسن هردن اؤزلریندن بیلمه‌دیک‌لرینه گؤره، اؤزلرینی دوشونن کیمسه‌لر بئله، وارلیق‌لارینا اؤزگه کیمی باخیب، اولدوق‌لارینی ایثبات‌لاماق اوچون، اولمادیق‌لاریندان قانیت گتیریرلر.
آکادئمی‌ده بیزلرین ماراق‌لارینا یئر اولمایان زامان، ناکادئمی‌دن فایدالانمالی اولاجاییق. آختاریب اوزمان‌لاری تاپیب، یئری گلدیک‌ده اوزمان اولاجاییق. وار اولان وارلیق‌لاریمیز، یازیلان‌لارلا اویغون اولماسا، اونلاری بوراخماییب، اولدوغو کیمی گؤره‌جه‌ییک. وارلیق‌لاریمیزدا یازیلی بیر سند تاپمادیقدا ائشیت‌دیک‌لریمیزی یازیب، آراشدیریب، سندلندیرمه‌لی‌ییک.
اوم اؤزوندن نه اومورسان
اومماق، هر کسدن اولا بیلر، آنجاق یئرینه یئتیریله بیلن اومماق تکجه اؤزدن اولار. اؤزگه‌سی نه قدر یاخین اولور اولسون، سونوندا اؤنون اؤزو، اؤزونه اؤز دیر. سنین ده اؤزونه اؤز اؤزون. البت نه قدر یاخین اولورسا اؤزلشمک چوخ اولور. چئوره اوزاق‌لاشدیق‌جا اؤزگه‌لشمک چوخ اولور. اؤزگه‌لشمک، یاشامدا چاغداش اولوب بیر یول گؤره بیلمه‌دییمیز یا ائشیده بیلمه‌دی‌ییمیزه قدر اولور.
اینسان نه قدر ده اومماسا هردن بیرلریندن اومور. بیرلرینی اؤز گؤردوک‌ده اومور. اؤز گؤرولن‌لر اؤز اولسالار دا هر دن اؤزلریندن باشقا بیر اؤز گؤره بیلمیرلر. اؤز گؤرسه‌لر ده اومولان گؤرمورلر. بیرلریندن اومورلار، باشقالارینی اومدورورلار، اؤزلرینه گلدیک‌ده اوماجاق یئر قویمورلار. بئله بیر دوروم‌لار دنگه‌له‌ری بیر اولمایان اؤزلرده اولور. دنگه‌لری پوزوق اؤزلر، تک اؤز اولدوقدا اؤزلرینی قورویا بیلدیک‌لرینی دوشونورلر. اؤز ساییلان، اونلاردان گوجسوز بیرلرینی قوروماغا دوشونمک‌لرینی، اؤز اؤزلرینین گوجسوزلویه سوروک‌له‌مه‌دیک‌لری آنلار اولور.
هر اؤزون، نئجه اؤز دوشونه بیلدی‌یی، اؤزونه باغلی اولور. هر اؤز، اؤز اؤزونه گووه‌نملی دیر. یوخسا اؤز سایان باشقاسی چیخارینا باخاراق بیرگون اؤز اولوب، باشقاسی گون اؤزگه اولا بیلر. آرتیرمالی‌یام اؤز چئوره‌نین گئنیشلندی‌یی، اؤزلرین، قورونماغینا ندن اولا بیلر. البت بو دورومو هر کس گؤره بیلمز. بو اوزدن هر اومولاجاق بیر اومودو اؤزوموزدن اوممالی‌ییق. اؤزوموزدن اوما بیله‌جک‌لریمیزی آرتیرا بیلسک، یان-یؤوره‌میزده اولان اؤزلشمیش‌لری، اومما‌دیغیمیز آنلار اؤزلردن اوما بیلدی‌ییمیز یاردیملاردا گؤره بیله‌جه‌ییک. بئله اؤزلشن یاردیم‌لارین اولاجاغی تکجه گوجلندی‌ییمیز زامان اولا بیله‌جک.
گله‌جه‌یه یاشایان‌لار
دونیانین سونون بو دونیانین سونوندا گؤرن‌لر یاشاماق سوره‌جینده چتینلی‌یه دوشورلر. هر یانا دؤنوب اؤزلرینی تک گؤرورلر. دونیانین سونونا اینانمایان‌لار، بو دونیادان اؤته بیر دونیا، دوشونوب یاشاییرلار. اونلار یاشاییش‌لاریندا گله‌جه‌یی فرقلی چیزیرلر. ایلاهی دین‌لر گله‌جک ساوچی‌سی اولوب، اومودلاندیریرلار. هئچ اولماسا اؤزومه تای چوخلارینی بئله تانی‌ییرام.
اؤته‌کی دونیانین اومودولا یاشایان‌لار، اؤزلرینی دوشونورکن، هر ایشی اؤزلرینین بیرئیسل چیخارلارینی دوشونورلر. هر بیر یاخشی‌لیغی ده‌یه‌رینی باشقا دونیادا آلدیق‌لارینی دوشوندوک‌ده گله‌جک قازانیرلار.
توپلوملارین ایچینده باشقالارینا یاشایان کیمسه‌لر ده اولور. باشقالارینا یاشایان کیمسه‌لر، (توپلوما یاشایان‌لار) توپلوم‌لاری یؤنلدیب، تاریخه دامغالارینی وورورلار. توپلوم گوج قایناغی اولماغیندان اؤترو، اؤزلرینه دوشونن کیمسه‌لر، چوخ گوج قازانسین‌لار دئیه، توپلومون ایش‌لرینه قاریشیرلار. بئله آدام‌لار، هئچ زامان یاخشی بیر آد قازانا بیلمیرلر. گوجده اولدوق‌لاری زامان آدلاری هر یئرده دئییلیر، گوجدن دوشدوک‌لری آن هر کسین طرفیندن دیش‌لانیرلار. اؤزلرینی اونلارا یاپیش‌دیران‌لار تئز قوپوب ال‌لریندن گلدی‌یی قدر سؤز دال‌لاریجا دئییرلر.
باشقا جور گله‌جه‌یه یاشاماق، بیر نسیلدن باشقا نسیله دورومو یاخشی‌لاندیریب، اونلارا یاخشی دوروم ساغلاماق‌لار اولور. بو یاشاماغا یاخشی گؤرمک گره‌کیر. ال‌لریمیزده اولان‌لاری ساخلاییب، اونلارا آرتیریب اوشاق‌لاریمیزا پای وئرمک اولور. بو جور گله‌جه‌یی دوشونن‌لر میللت‌لرینین آغالیق‌لارینی ساغلایا بیلرلر.
ایندیلیک‌ده بئله بیر یاشاماق دب اولوب. داها دوغروسو شرقی اؤلکه‌لرده دب اولوب. دئمه‌یی، دب اولوب دئسم دوز اولار. بیزه گلیب چاتان‌لاری قورویوب ساخلایا بیلمه‌ییمیز، البت ایسته‌دیگیمیز کیمی، چوخ دا راحات اولمور. وارلیق‌لاریمیزین بیر چوخونو الدن وئرمه‌یه او قدر ده آجیشمیریق، آمما هردن الدن گئدن نسنه، وارلیغیمیز قدر اؤنملی اولور. الدن وئرمه‌یی، اؤلمه‌ییمیز اولور.
اورمو گؤلو؛ یوخلوغو، یوخلوغوموز اولوب بیزه چاتان وارلیق‌لاردان بیری دیر. اونون اؤنه‌می تکجه گؤل اولدوغوندا دا یئترلی ایدی. آمما گؤلون دوزلو گؤل اولدوغو، دوزون باشیمیزا ساوورولدوغو، هاوانین قیزماغی، یئرلرین بوشالدیلماغین، وئریملی اکین یئرلرینین بوزقیرا چئوریلمه‌یی‌نی نظره آلدیق‌دا، گؤلو قوروماقدان قورتارا بیلمه‌سک، گله‌جه‌یه یاشامامیشیق!
بو گله‌جک تکجه بیزیم اوچون یوخ بلکه بؤلگه اوچون دیر، یاخشی باخا بیلسک دونیا اوچون دیر!.
اؤزگه‌لشمیش بئیین‌لر!
بیزیم دوروموموزدا اولان توپلوملارین آدام‌لاری نئچه یؤنلو اؤزگه‌لشدیریلیرلر. اؤزله‌رینده اولاه هر نه، دوروملاریندان آسیلی اولاراق آشاغی‌لانیر. آشاغی‌لانمیش‌لارین بیر قیسمینی بیرلری به‌یه‌نیب، ده‌ییشمک قرارینا گلیرلر، باشقالاری ایسه باشقا قیسم‌لرین ده‌ییشمه‌نه قرار وئریرلر.
ده‌ییشمه‌لر گئییم‌دن توتوب اوتوراجاق یئرلرینه دک، دیلدن توتوب ادبیاتا دک، دانیشیق‌دان توتوب داورانیش‌لارا دک، گؤزل‌لیک به‌یه‌نیمیندن توتوب یئر به‌یه‌نیمه دک ده‌ییشیلیر. اؤرنک گؤتورولوجک ده‌ییشیم قایناق‌لاری ایسه، اونلاری ائتگی‌له‌ین توپلوم‌لار اولورلار. بو ده‌ییشیمه قارشی دوران‌لارین ایچینده ده اؤزله‌ری بیلمه‌دن اؤزگه‌له‌شمک یورودولور. اونلاری اؤزگه‌لشدیرن توپلوم‌لار اونلارین قارشی‌دورما قایناق‌لاری اولور.
بو دورومو آچیق‌لاماق اوچون، اؤز دوروموموزو بیر آز آچیق‌لاییرام. وارلیق‌لاریمیزین چوخو اؤزگه‌لشدیریلیب، اؤزگه‌لشمه‌ین وارلیق‌لاریمیز ایسه، بیزیم گوجلو اولمادیغیمیزدان یوخ، بلکه اؤزگه‌لشدیرن‌لرله اورتاق اولدوغوموز اوچون اولوب. بو اؤزگه‌لشمیش وارلیق‌لاریمیزین باشیندا دوران، تمل اولان وارلیغیمیز دیل وارلیغیمیز اولوب دیر.
دیلی اؤزگه‌لشدیرمک اوچون، چوخلو آراج‌لاردان فایدالانیب‌لار. واقت اولوب، بوتونلوک‌له قاداغا قویوب‌لار، عئینی حالدا آشاغی‌لاییب، تپگی گؤرسه‌دن‌لری جزالاندیریب‌لار. اونلا بیرگه، رسمی دیلی باشقا دیل ائله‌دیک‌لرینه گؤره ساوادلاندیرماغین تکجه یولونو اؤزگه دیل گؤتوروب، بیزیم دیلین اؤلومونه یول آچیب‌لار. قاداغالانما گؤتورولسه ده، باشقا یؤنتم‌لر گوجلندیریلیب، ساوادلی کوتله، اؤز دیلیمیزله اؤزگه‌له‌شیب‌لر. دیلین اؤنمین باشا دوشوب اونو قایتارماق ایسته‌ین ساوادلی‌لار، بئیین‌لرینین اؤگه‌له‌شمه‌ییندن آسیلی اولاراق، دیلیمیزین گلیشمه‌سینه باشقا دیلدن چئویریلر اورتایا قویوب‌لار. هردن اؤز دیلیمیزده یازماق اوچون، فارسجا یازیب(باشارانلاری بئیین‌لرینده، باشارمایا‌ن‌لاری گئرچک‌ده یازیب)، دیلیمیزه چئویریب‌لر.
شئعردن، اؤیکودن، دیلچی‌لیک‌دن دانیشاندا فارس دیلینده اولان کیمی دانیشیب‌لار. فارس دیلینین اؤزو ده باشقا دیل‌لرین ائتگی‌سی‌نین آلتیندا اولدوغوندان اؤترو، بیزیم دیل باشقا دیل‌لرین اوچونجو دره‌جه‌لی یانسیدیجی اولوب دیر. دیل‌لرین بیربیرلریندن ائتگی‌لنمه‌یی قاچیلماز دیر، آنجاق بو قاچیلمازلیق، دیلین بینؤوره‌سینده اولماز.
فارسلاشمیش بئیین‌لر تورک دیلینده اوزمان اولدوق‌لاری اوچون، فارس دیلینه اویمایان یازیلاری، دوغرو یازی بیلمه‌ییب، آشاغی‌لاییب‌لار. گؤرورسن بیر یازیدا اؤزل بیر عیبارت ایشله‌تمک ایسته‌دیکده، فارس سؤزجویونو یازیب، یئرینه آختاردیق‌لاری کلمه‌نی سؤزجوک‌دن سؤزجویه آختاریب‌لار، تاپمادیقدا فارسلاشمیش بئیین‌له یا فارسی کلمه‌نی ایشله‌دیب، یا اؤزلریندن بیرینی قونداریب‌لار.
اؤزگه‌لشمک تکجه فارس‌دیل‌لی‌لرده اولمور، بو اؤزگه‌لشمه روس، اینگیلیس، فیرانسا، آلمان، عرب حتی تورکیه دیل‌لی آذربایجانلی‌لاردا دا اولور. بو اوزمان‌لار ائییتیم آلدیق‌لاری دیل‌لره پولچوک قوشانماییب، بوتون پولچوک‌لری بیزیم یازیق دیلیمیزین باشینا گتیریرلر. بو اوزدن تئهراندا اوتوران یازیچی‌لا آنکارا، موسکو، پاریس، مونیخ، واشینگتوندا اوتوران یازیچی‌لارین یازیلاری بیربیرلریله اوتوشمور و اونلاری هامیسی‌نین یازیسی دا تبریزده یازاندان توتمور!
یازیلار دوشونجه‌لری سرگی‌له‌دیک‌لری اوچون، دوشونجه‌لر ده بیربیرلریندن، بیربیرلرینه قووشمادیق‌لاری قدر اوزاق اولورلار. هئچ کس هئچ کیمین دیلینی باشا دوشمور. ماراقلی‌سی اؤزگه‌لشمیش بئیین‌لرین اؤزگه‌لشمک‌لره قارشی ساواش‌لاری دیر!
دیکتاتورلار گئدیر دال‌لاریندا بیر بؤللو سئوینج‌له نیسگیل قالیر
دانیشاندا ییرمی‌بیرینجی یوز‌ایل‌لیک‌ده اولدوغوموزدان دانیشیریق، دونیانین هیزلا گلیشمه‌سیندن، تاریخ‌لرده اولان یالنیش‌لیق‌لاردان، اینسان‌کیمی یاشاماقدان دانیشیریق. بوگونکو اینسان اؤزونو کئچمیشده‌کی اینسان‌لاردان فرقلی گؤرور. اونلارین یالنیش‌لیق‌لاریندان آریندیریر. آمما هر گون بیر زوراکیلیق ائشیدیریک. هر کس بیرینی قیناییر. سن، او، اوبیری، بیز، اونلار، و دونیادا اولان هرکس باشقاسی اولان کیمی، کؤتو اولماق ایسته‌میر.
کیلاسیک دیکتاتورلارین واقتی کئچیب دئیه، هله ده دیکتاتورلارین یئنیلمه‌یین گؤروروک. شاه اولان چاغ دوغولسام دا یادیما گلیر، او شاه دئییلن دیکتاتور. اوشاق‌لیق چاغیمیز شاهین دئوریلمه‌ایله بیر اولدو. بئینیمده حک اولان، دیکتاتورلارین گئتمه‌یی اولدو. شاه بوینو یوغون ایدی، اؤزوندن سونرا بیر کسین سؤزونه باخمازدی، ارباب‌لاری دیزه چؤکوتموشدو، اؤزو باش‌ارباب اولموشدو، بئینینه گله‌نی ائلیردی، هر کس ایسه چپیک چالیردی اونا!
دیکتاتورلاردان، ایستالین دا گئتمیشدی! بؤیودوک‌جه دیکتاتورلارین هله یاشادیق‌لارینی گؤروردوم. قولاغیمیزین دیبینده صدام وار ایدی. شوروی ایسه، بیر سیستئم اولاراق دیکتاتورلوق ائله‌ییردی. گونئی آمریکادان دا دیکتاتورلارین سسی گلیردی. چین‌له، قوزئی کوره، کوبا، برمه دئییلن یئرلر ایسه اونلاردان قالان دئییل ایدی‌لر. آوروپادا دا دیکتاتورلار یاشاییردیلار. دیکتاتورلارین زورو توکه‌نیردی، یوخسا توکندیریلیردی بیلمیرم. داها دوغروسو ایچیندن قورد دوشوب- دیشاریدان قورد سالدیق‌لارینی بیلمیرم. آمما گئری‌یه قالان، بیر بؤیوک سئوینج اولوردو.
ائله بیل دونیاداکی‌لار دیکتاتورلارین ییخیلماغینا بیر یاریش قویموشدولار، ییخیلدیق‌لاری آن هر کس دونیادا دیکتاتورلارین باشینا کوببا یاغدیریردی. دونه‌نین یولداش‌لاری بوگونون اؤیوتچولری اولوردولار. دیکتاتورا یاخین آدام‌لار ایسه، بیر عؤمور پئشمانلیق‌دا یاشاییردیلار. پینوشه، چاووشسکو، صدام... بیربیر ییخیلیردیلار. ییخان‌لارا آلقیش، ییخیلانلارا قارقیش. دیکتاتورلارین ساغ واقت‌لاری، دونیادا اولان بوتون آدام‌لار(بیر اؤزل دیکتاتورین، ظولمونه معروض قالان کیمسه‌لردن باشقا)، یئری گلدی‌یینده یاخین‌لاشیب، اؤیوردولر. اؤدول‌لندیریب، بلکه باریش اودولونه ده لاییق گؤروردولر. دوولت‌چیلی‌گین اؤزل‌لیک‌لریندن اولان، گئرچک‌لری گؤروردوک.
دونیادا بیر سورو دیکتاتور وار ایدی، بیری بیریندن دیکتاتور، هامیسی دا باریش نادیسی، اونلارا ایشله‌ین‌لر ایسه، باریش اوچون آددیم آتان‌لار اولوردولار. توپلوم‌لاریندا ایسه، باشی اوجا آدام اولوردولار. دؤنرگه دؤندوک‌ده باشی اوجالارین، باشلاریندان وورلوردو، آشاغی‌لاینی بوراخیلیردیلار.
سون آلتی-یئتدی آیدا دیکتاتورلارین ییخیلماق‌لارین گؤروروکة بیری یوخ، ایکی‌سی یوخ، اوچو یوخ، سای توت گئت! خالقین زورو چاتسا، باشقا دوولت‌لر ده ال چالیرلار، خالقین زورو چاتمادیقدا، هر نه یات-یوت اولوب، سس سالان‌لار جزالانیرلار.
قزافی‌نین گئتمه‌یی، لیبی ایله بیرلیکده، باشقا یئرلرین خالق‌لارین ایچینده سئوینج یاراتدی. دالیسیندا سئوینن بیر بوللو خالق، نیسگیل‌لی بیر تورپاق، نیسگیل‌لی بیر خالق! اؤلن-اؤلدورن لیبی‌دن اولدو، داغیلان ایسه لیبی‌دن، قزافی‌له لیبی‌نی اورا گتیرن؛ لیبی‌لردن چوخ باشقالارینین ایزی وار ایدی. اوزوقارالیق اونلارا قالسا دا اؤزلرینه آلدیرماییب، قورتاریجی کیمی اورتایا گله‌جک‌لر.