داش قاپی
دوشوندوک‌لریمین پارچالارینی هردن ایسته‌دیـییم کیمی یازیرام
داش قاپی
دوشوندوک‌لریمین پارچالارینی هردن ایسته‌دیـییم کیمی یازیرام
آشیق
کئچن گون، 1390-جی گونش ایلینین پاییزینین 53-نجو گونو سوسیال پایلاشیم دوشرگه‌لرده آشیق‌لار گؤره، توخونمالی بیر قونو پایلاشیلدی. او دا آشیق موسیقی‌سی‌نین تورکو موسیقی اولمادیغی ایدی. بو قونولا ایلگی‌لی نئچه توخونمالی مسئله وار دیر. بیرلیک‌ده باخاق:
- بیرینجی‌سی آشیق کلمه‌سی‌نین نئجه یازیلیشی دیر. آشیق سؤزجویونو آشیغا گؤره یازان یولداشلاریمیزین بیر چوخو "عاشق" یا "عاشیق" یازیرلار. بئله یازیلماغین ندنی ائله بو یولداش‌لارین آشیق سؤزجویونون تورکو اولدوغونا شوبهه‌لی باخماق‌لاریندان ایره‌لی گلیر. آشیغین ائله یازیلماسی، بو کلمه‌نین باشقالارینین واسیطه‌سیله یانیلتماغا یول آچیر!
- ایکینجی سورون، بو سؤزون آلتی آی بوندان اؤنجه دئییلیب ایندی گونده‌مه گلمه‌یی دیر. یانی بیر آدام بیر سؤزو دئییر، اوستوندن زامان کئچیر، نه دئدیـیی ده یادیندان چیخیر. خبر خبرلیک ده‌یه‌رینی چوخونو الدن وئرمیش اولور.
- اوچونجو مسئله، بو سؤزو دئیه‌نین آشیق اوزمانی اولمادیغی دیر. اؤز یازدیغینا گؤره تار ایشله‌ییب. اؤزو ده فارس تاری. فارس تاری ایشله‌ین بیری آشیق‌لارا گؤره دانیشیر. چوخ ماراقلی دیر! گئنه بیر بیلمه‌ین نظر وئریر.!
- دوردونجو سورون، هر زامانکی کیمی بیر آذربایجانلی، آذربایجانا بالتانی وورور. داریوش پیرنیاکان دئییلن کس، احمد کسروی‌یه تای، آذربایجانی تورک گؤرمویوب فارس سئور، (مرکزه باغلی آرتئشی بیر عاییله‌‌نین اوشاغی دیر) بوتون وارلیغینی فارسلارا باغلایان، آذربایجاندان اولان بیری دیر. رسمی‌لشدیریلمیش‌لری گؤرمک دوشونجه‌سی، اونون ایلیک‌لرینه‌دک یئریـییب. بئله بیر آدامدان بوندان آرتیق دا گؤزله‌مک اولماز.
- بئشینجی مسئله بئله بیر یاناشمالاری اولان دوشونجه‌نین، اینانمادیق‌لاری قونویا، باشقالاری گونده‌مه چکدیک‌لری واقت، یییه‌لنمک دویغولاری دیر. آشیق‌لار آذربایجان جومهوریتی آدینا یونئسکودا یازیلان واقت، یادلارینا آشیق‌لار دوشور.
زامان‌لارلا ساعات‌لار
ساعات زامانی گؤرستمک اوچون ائله بیل چوخدان یارانیب‌دیر. هئچ اولماسا نئچه یوز ایل اولار کی یارانیب(باغیشلایین دا ایسته‌مه‌دیم، نه زامان یاراندیغینا باخام، بو یازی اوچون چوخ اؤنملی گؤرمه‌دیم!). ساعاتین یارانماغی زامانین گونده‌لیک کئچمه‌یینی بیلمک اوچون اولوب. الده اولان ساعات‌لار ائله گؤرسه‌دیرلر. کئچمیش‌لرده ساعاتین، زامانین نئجه اؤنملی اولدوغونو بیلمیرم. آمما هردن گونده‌کی ساعات‌لار اؤنملی اولوردولار. ائله او اؤنملی اولان واقت‌لار اوچون ساعات دا یارانمیشدی.
ساعاتین نه وقات یاراندیغینا باخمایاراق، گوندم یاشامدا یئر آچماغی(هئچ اولماسا من یاشادیغیم یئرده) چوخ اولمور. قدیم زامان‌لار گونون هانسی واقتی اولدوغو گون ایله اؤلچولوردو. اوندا عؤمورون کئچمه‌یی ساعات‌لارا باغلی ده‌ییل ایدی. عؤمور اؤز آخاریندا گلیب سووشوب گئدیردی. تقویم‌لردن ده خبر یوخ ایدی. اینسان‌لارین یاشا دولدوق‌لارینی سیجیل آدلانان بلگه‌لر یوخ، بلکه اوزون قیوریش‌لاری بللندیریردی.
ساعاتدان اوزاق دوشمویک، ساعات اولمایان یئرلرده گونون نئجه گلیب کئچمه‌یی چوخ اؤنم داشیمیردی. آما ساعات بولوم-سولوم اولان واقتدان، زامانیمیز ساعات‌لار یوخ بلکه ده‌یقه‌لر له ثانیه‌له‌ره باغلی‌ییریق. هردن ثانیه‌لر ائله اؤنملی اولور کی اونلارین سووشماسی اوره‌یی دؤیونتویه سالا بیلیر.
قدیم بیر شهره بیر ساعات یئتردی. اونا گؤره ده شهرین اوجا بیناسینا بیر ساعات یئرلشدیرردیلر. او ساعات او شهر سهل ایدی، شهرین کندلرینه ده یئترلی ایدی. ساعاتین زنگینین چالینماغی هر یئرده ائشیدیلردی. اینانمیرسیز تبریزده یاشایان قدیم آدام‌لاردان سوروشون! قدیم قدیمدا قالدی. ایندی هر کسه بیر ساعات یئتمیر. قولونا ساعات باغلاییر، جیبینده جئب تئلفونونا، بیلگی‌سایارا، ماشینی اولسا ماشینا، ائوده ده هر دووارا، یئتمز کیمی یاتاندا باشلارینین اوستوله‌رینه، بیر ایکی ساعات دا زاپاس قویورلار ولچولوق‌لارینا ساعاتی باغلاییرلار. هله ساعات دؤیوشدورن‌لر کیمی ساعاتی دوزدیر دئیه، تئلفوندا جانلی ساعاتی دا آرادا توتورلار او دا دئییر: ایندی دونیانین هاراسی‌نین ساعاتی ایله نئچه‌دیر؟. ساعات‌لاردان دویمویوب هر دن یولدان کئچن‌لردن ده سوروشورلار!!!
گؤزل‌لی‌یی بوردادیر بیر بئله ساعات ایله هر زامان گئجیکیرلر. هئچ واقت واقلی واقتیندا بیر یئرده اولمورلار. قدیم زامان یوخودان اویالتماق اوچون بیر خوروز یئترلی ایدی. آمما ایندی یوخودان اویالتماق اوچون بیر بئله ساعات‌لارین زینقروو‌لاری یئترلی اولمور. کئچمیشده گونه تاپشیریلان عؤمورلر ایندی قوندارما ساعات‌لارا تاپشیریلیر. ساعات‌لار دا زامانی گون ایله یوخ، ثانیه‌ایله اؤلچمه‌یه باشلاییب. ائله او هیزلادا گونلری دولاندیریر سونلاری سسلندیرمک اوچون!!!
هئچ کیم اؤز قاتیغینا تورش دئمز!
"هئچ کیم اؤز قاتیغینا تورش دئمز" بو دئییم آتالار سؤزو اولاراق، ایندیکی توپلومون بیر گؤسترگه‌سی دیر. نئجه اولوب بو دئییم یارانیب، دئییم‌لری آراشدیرانلارین بوینونا دیر. بوردا بو سؤزون نه قدر گئچرلی‌یینه باخاجاییق.
هر بیر اوشاق آناسی اوچون بیر ده‌نه دیر تایی دا یوخ دیر. بو سؤز ایلک باخیشدا تام دوغرودیر. آنجاق اوشاغینی تک گؤرن آنالارلا آتالار اوشاق‌لارینین نئجه اولدوق‌لارینی گؤرمه‌سه‌لر، هم اؤزلرینین هم اوشاغین، هم ده یاشادیق‌لاری توپلومون گله‌جه‌یینی خطره سالا بیلرلر. کئچمیش نسل‌ده ائولرده اوشاق‌لار چوخ اولدوق‌لاری چاغلار، اوشاق‌لارین اویناماق یئرلری ائولر یوخ بلکه ائشیک-باجا ایدی. ائشیک-باجادا یاشیت‌تایلاریلا اوینایاردیلار. بیر-بیرلریندن اؤرگه‌شردیلر. هر نه یئرینده اولسایدی هئچ بیر سؤز اولمازدی، آمما بیر یئترسیزلیک اولسایدی بوتون آتالار- آنالار گوناهی باشقالارینین بوینونا ییخاردیلار. آمما اونلاردان بعضی‌لری ائوه دؤندوکده اوشاقلارینی دا سوچلو بیلیب، دانلاییب قورخوداردیلار. اوشاقلارینی گوناهکار بیلمه‌ین‌لر، اوشاق‌لارینا آیاق یئری یاراداردیلار. او زامان اؤزلرینه گلردیلر کی ایش ایشدن کئچمیش‌ایدی.
یوخاریداکی باخیش تکجه اوشاق یاشالاردا یوخ بلکه بؤیودوکده ده دالیسی توتولور. بو اوزدن اوجور بؤیوین اوشاق‌لار اؤزلرینه ائور قوردوقدا، توپلوما گیردیکده چتینلیک‌لرله اوزله‌شیرلر. بئله بیر باخیش تکجه بیرئی‌لرین ایچینده یوخ بلکه، توپلوم‌لارین ایچینده ده اولور. توپلوملارا گلدیک‌ده، اؤزلرینی به‌یه‌نیب، یئترسیزلیک‌لرینی گؤرمه‌مک، یا دا بیرلرینین قارشی‌سیندا اؤزلرینی آشاغیدا گؤروب، باشقالارینین قارشی‌سیندا یوخاریدا گؤرمک، داها دوغروسو یئرلری یئرینده گؤرمه‌مک هر گون چتینلیک‌لرینی چوخالدیر.
اؤزلرینین یئترسیزلی‌یینین ندنینی ایلک باخیشدا اؤزلرینده یوخ بلکه یاراتدیق‌لاری اؤزگه‌لرده گؤرورلر. بئله بیر داورانیش، گوندن-گونه دالی‌یا قالمیش بیر توپلوما دالی‌یا سالیر. باشقالارینین دا اونلاردان یارالانماق‌لارینا یئر وئریر. آیاق‌لاری یئر آلان اوشاق‌لار، بؤیودوکده توپلوملارینا سوروملو اولمادیق‌لاری اوچون،آلدیق‌لاری آیاق یئرلرینی اؤزگه توپلوملارا تاپشیریب، اؤزگه‌لشمیش آیاق‌یئرلریندن اؤزلرینه آیاق‌یئری آختاریب، توپلوملاریندا اولان سوروملولارا، سوروملولوق‌لارینا گؤره ایسته‌دیک‌لری خوبو بیچیرلر!
اؤز اله‌شدیری
الهشدیرمک، هر کسین باجاریغی ساییلیر دئسک یانیلمامیشیق. الهشدیرمک دئدیک‌ده یان-یؤوره‌میزده اولان بوتون اله‌شدیریله‌ری دئییرم. گوندم قونولاریندا عاییله ایچیندن توتوب، توپلوم، اؤلکه، ایش‌سیز، ایش‌لی، ها بئله دونیا، بؤلگه‌له‌رین اله‌شدیریله‌رینه دک. موللا نصرالدین آدینا بیر ناغیل دا وار، موللا ایله اوغولونون و ائششه‌یینین ناغیلینی دئییرم. گؤردویوموز کیمی الهشدیرمک کئچمیشدن قالان بیر دب دیر.
اله‌شدیرینین دوز اولوب اولمادیغینا باخمایاراق، اؤزل قونولارینا گیرنده بیر بالا جاواب، هر نه‌یی یئرینه اوتورتدورور. "سنه‌نه"، یا "سیزه نه" جاواب‌لاری اؤزل ساحه‌له‌ره گیردیکده یاخشی جاواب اولا بیلر. آنجاق اؤزل قونوسوندان گئنل قونویا چئوریلدیک‌ده بو جاواب یئترلی دگیل کی هئچ، چوخ دا یئرسیز جاواب اولور. اینسان‌لار سوروملولوق‌لاریندان آسیلی اولاراق، چئشیت‌لی کیمسه‌لره جاواب وئرمه‌لی دیرلر. اله‌شدیرینین دوز اولوب-اولمادیغینا باخمایاراق، اله‌شدیریلن‌لرده، اله‌شدیرن‌لره گؤره زامان سوره‌سینده اورک چیرکین‌لی‌یی یارانیر. اوره‌ک چیرکین‌لی‌یی اوزانلادیقدا دوشمانچی‌لیغا چئوریلیر.
بو اوزدن بیزیم توپلومدا اله‌شدیری آیاق توتمور. هر کس باشقاسی‌نین دوشمانچیلیغین قازانماغین گؤردوکده اله‌شدیرمک‌دن چکینیر. گؤرورسن دالدادا بول-بول اله‌شدیرن، اوزله‌شنده بول-بول تعریف‌له‌ییر. اوزده اله‌شدیرن‌لرین پایی‌نا باشقالارینین دوشمانچی‌لیغی دوشور. آمما بیر توپلومدا اله‌شدیری آیاق توتماسا، توپلومون ایره‌لی‌له‌مه‌یی آیاق توتمایاجاق. اله‌شدیرینین آیاق توتماسینا تکجه بیر یول قالیر. اؤزوموز اؤزموزو اله‌شدیرمه‌ییمیز دیر. بئله بیر اله‌شدیرمه، باشقالارینین اله‌شدیرمه‌یینه ایمکان یارادا بیلر. ایندی اوغول آختاریرام اؤزو اؤزونو اله‌شدیره بیلسین!!!!!
هئچ بیر گئده‌نین یئری دولمور
اوزاقدا اولاندا، آدامین اوره‌یی قالیر یاخین‌لارداکی‌لارین یانیندا. یاخین‌لار دئدیک‌ده مسافه یاخین‌لیغی یوخ، ایلگی یاخین‌لیغی دیر. یاخین‌لارین یاشلاری کؤرپه‌لیک‌دن قوجالیغا اوزانیر. آدام ایستیر، قاییداندا قویدوغو کیمی گؤره. یئرلی یئرینده اولا. بو اوزدن اوره‌ییمیزده بیر قورخو وار، اولمویا من قاییدالی یئرلرینده گؤرمویک یاخین‌لاریمیزی. یاخین‌لارین ایچینده ده قوجالارین یئرلرینده اولمادیق‌لارینی ایحتیمالی چوخ اولور. البت اؤز ایچیمیزده بئله اولور. یوخسا سیرا دیشی یئرلرینی ده‌ییشن‌لرین سایی، سیرادا اولان‌لاردان چوخ اولور.
بؤیوک آنا-آتالاری بیز سیرادا اولان‌لار دوشوندویوموز اوچون، خبرله‌شن چاغلار دا، ائله اونلاردان خبر آلیریق. بؤیوک آنا آتالار بیر اصالتدن خبر وئریرلر. یاخیندا اولان‌لاری بیلمیرم، آمما آدام اوزاقدا اولاندا، دئییر بو دؤنه گئتدیک‌ده دویونجا اوتوروب، کئچمیش‌لردن ائشیده‌جه‌یم. دئییرسن، ائشیتمک واقتی قویوب گئدیرسن. آمما هردن ائشیدنده، تاریخ‌لرده گلن‌لرین دیری بیر ریوایتچی‌سی ایله اوزله‌شیرسن. قوجالار آییق قوجا اولدوقدا، او زامان‌لارین ریوایت‌لرین، او زامان‌لارین دئییشی ایله ائشیدیرسن. بیر جانلی تاریخی ائشیدیرسن. اولایلاردا اولان‌لار، اولدوق‌لاری آچیدان، اولایلاردا اولمایان‌لار، گؤروب-ائشیتدیک‌لری آچیدان ریوایت ائله‌ییرلر.
یئرلری بوش گؤرمک، یاخین-اوزاق ایلگی‌له‌ره گؤره فرقله‌نیر. آمما بوش‌گؤرولن یئرلر، خاطیره‌لرین یئرلری اولور. یئرلر نئچه ایل‌لر گؤروب، ایندی گؤرمه‌دیک‌لریمیزی گؤرسه‌دیرلر. گؤرونتولر گلیب-گئدیرلر. سس‌لر، قولاق‌لاری، گولوش‌لر دوداق‌لاری، گؤرونتولر گؤزلری ترپه‌دیرلر. یاخین‌لاردان بیری ده گئدیر. هئچ بیر گئده‌نین یئری دولمور. گلن‌لرین اؤز یئرلری اولور، آمما گئدن‌لرین یئرینی هئج نه دولدورمور. اوزاقدان سوراقلاشاندا بیر داها نه خبر دئمیرسن گئتمه‌یینی گؤزله‌دیـییوه!