صمد، آراز، آذربایجان

  بو گون شهریورین دوققوزو، آذربایجان‌لا ایرانین موباریزه سیمگه‌سی اولان‌لاردان بیرینین اؤلومونون ایل دؤنومو دیر. آز یاشینا باخمایاراق گنج ایکن ائلین عمی‌سی اولان صمد، اؤلومو ایله آدینی اوره‌کلره یازدیردی. صمددن سونرا کیمسه‌یه بسله‌نن ماهنی خالق ماهنی‌سی اولا بیلمه‌دی. صمده بسله‌نن ماهنی نظره گلیر، تاریخی بللی اولمویان زامان یارانیب. بلکه ده صمد چوخدان یاشایاجاق ایمیش. صمدله بیرلیکده ایکی اوچ یولداشی دا وار ایدی. اونلار دا صمد قدر تانینماسالار خئیلک تانیندیلار. اوختای، بهروز بو آدلار قولاغا چوخ تانیش گلیر. اونلارین بیر گنج یولداشلاری دا وار ایدی، عیباد؛ او تانینماسا دا، دیری بیر تاریخ کیمی یاشاییر. هئچ کس بئله اونو تانیماسا دا، او یولداشلارینین نئجه تاریخه قوشولدوق‌لارینین جانلی شاهیدی‌دیر. چوخدان دیر عیبادی دا گؤرموروک! 

  اونلار آذربایجانین دردینی نئجه دوشونوردولر اولدوق‌جا بؤیوک بیر سورغو دیر. صمد آذربایجان اوچون دوشوندویونو یازیلاریندا دیله گتیریر. تورک اوشاق‌لارینا نئجه درس اؤیرتمه‌یینی ده دیله گتیریر. ساوادسیزلیق‌لا ساواشا گئدیر.  

صمد دن سونرا اوختای آذربایجانی نئجه دوشونور، اونون میللی مسئله‌سینه بیر یازی یازیر. اونلار او دورومدا ائله یازمالی‌دیرلار، یوخسا ائله دوشونوردولر؟! هر زامانکی کیمی هله ده آچیقلانماییب. اونلار گلدیلر، یاشادیلار، گئتدیلر.  

صمد ایندی ده یاشاییر. آراز دا آرازلیغیندان سئوایی صمدی بوغماق ایله تانینیر. بیری سوچ ایشلمیش آرازین بوینونا آتمیش اولسا دا، سوچ آرازا یازیلمیش. 

آراز-آراز خان آراز

 آراز آخار لیل‌ایله  

دسته-دسته گول ایله 

صمد گلیر گوله- گوله 

دوشونده باخ قیزیل گوله   

یای، یایلیغینی سورور

  یایین یایی چکیلمیش گونلرینین، چیلله‌سی ده گلدی کئچدی. قویروق دا دوغدو. اوروجلوق گلدی. ایفطار سوفرالاری آچیلدی، اوباشدان اویانانلار دا اویاندیلار. رحیمین اذانی قولاق‌لاریمیزا دیدیکده اوره‌ییمیزه اوتوردو. گئدن‌لر گلدی. هر کس ایفطارا چاغریلدی. تیراختورون اویونلاری باشلانیب، تیراختورو، تیراختورچولاری دا جزالاندیردیلار. بیر-بیر گونلر گلدی، کئچدی. هر نه گلیر، کئچیر. گونون کئچمه‌یینی گؤزلمک پاییمیزا دوشمور. آنجاق بیر کس‌لری اوزاقدا اولان‌لارین، یا دا یاخیندا اولیب، یانلاریندا اولانمایانلارین گؤزلمک‌له گونلری کئچمیر. گؤزوو ها توت قاپی‌یا، گؤزلدیین گله، گلمیر. قولاغیوی سسده ساخلی‌ییرسان تئلفون سسلنه، بیر دامجی سس‌له ا ایفطاری  آچاسان. سسدن ده خبر اولمور. قولاغین سسده گؤزون یولدا قالیرسان.  

   قولاق‌لارلا گؤزون دینجلسین دئیه تئلویزیونو آچیرسان، سئل خبری ائشیدیرسن. سئل پاکیستانی آلتینا آلیب گئدیر. اوزونله دوشونورسن اونلاری نئجه قوناق ائلی‌یه بیلرسن. دردین دئشیلیر. گول آغا چوخ گؤزل ایدی ووردو بیر ده چیچک چیخارتدی! 

یادیوا دوشور یای، یایلیغینی سوردورور. آنجاق یای نه قدر یاییلسا دا، ییغیلماق‌دا دیر.

دینجلمکدن دیلدن دوشوروک!

   دیلدن دوشمک؛ دانیشماقدان، ایشلمکدن، یئریمکدن چوخ یورولماغا دئییلر. آغیر ایش گؤرمه‌یین، یا دا بیر زور آشامانین آشماغین دیلدن دوشمه‌سی ده اولار. دیلدن دوشدویون زامان واقت بوشونا کئچمیر. بیر ایش گؤرولور. سونوجو نه اولدوغو چوخ اؤنملی اولمور. هر کس الیندن گلنی گؤرور، اولوب-اولمادیغینی دا زورلاری چاتیب-چاتمامازلیق‌لاری بیلدیریر. بو آرادا بیر سیرا ایشلر ده گؤرونموش اولور.

  آمما بیزلر ائله تنبل اؤیرنمیشیک، یاواش-یاواش دینجلمکدن دیلدن دوشوروک. گئجه-گوندوز واقتیمیزی بوش-بوشونا الدن وئریریک. دیندیرنده ده زیندگانلیق‌دان گیلئی‌لنیریک. دونوب باخاندا عومرون سووشدوغون گؤروب، هئچ بیر ایش گؤرمه‌دیـییمیزدن ده کدرلنیریک. هر گون گئری باخدیق‌دا اؤزوموزه سؤز وئریریک بو گوندن باشلی‌یاجاییق. سؤزوموز سؤز وئردی‌ییمیز یئرده قالیر. اؤزوموزله اوغراشساق‌ دا، بو گوندن دوننیمیزی فرق ائله‌میر. بلکه ده بیر آز گئری‌لی‌ییریک. اونو دا قویوروق یاشلانماغیمیزین حئسابینا. اؤز حئسابیمیز بوم-بوش قالیر.  

آذربایجانلی مانقورتلارین رهبری احمد کسروی

   احمد کسروی آذربایجانین تانینمیش مانقوردو دیر. بئله دئمک اولار احمد کسروی آذربایجان مانقورتلوغون بینو‌وره‌سین قویان کیمسه دیر. اونونون گنج چاغلاری تبریزده کئچدی‌یی اوچون، آذربایجانی ساوونان کیمسه دیر. اونون گنج چاغلاریندا آذربایجان، ایرانین سیاسی مرکزی ده اولماسا، ایرانین سیاستین یؤنلدن بیر یئر ایدی. اونا گؤره ده آذربایجان‌دا بوتون جریان‌لار سوردورولور. او چاغ‌لاردا تئهراندا آذربایجانا قارشی جریان‌لار سوردورولسه ده، آذربایجانین اؤزونده بئله بیر جریان‌لار باش قالدیرانمیرلار. آنجاق آذربایجانلی ضیالی‌لاری، آذربایجانلی وارلی‌لاری لا بیرلیکده آذربایجاندان بوشالتماق سیاستینی یوردورورلر. بئله بیر سیاستین آخینین‌دا کسروی ده تبریزدن تئهرانا گئدیر. تئهرانا گئدیشینین ایلک ایللرینده آذربایجانی منیمسه‌ین بیری‌ایمیش. آنجاق او زامانلار تئهرانداکی ضیالی فضالارین ائتگی‌سی آلتیندا یاواش-یاواش آذربایجانلی کیملی‌یینی ایتیرمه‌یه باشلی‌ییر. آذربایجانین تاریخی ایله، دیلینی کیچیم‌سه‌ییب. قوندارما بیر کیملی‌یی اورتایا قویور. بو اورتایا قویدوغو قوندارما کیملی‌یی، فراماسونر اورگوت‌لرین واسیطه‌سیله اینگلیس‌جه‌یه چئوریلیب، تئز دونیادا اولان قایناق‌ کیتاب‌لارا یئرلشدیرمه‌یی دوشونولور. محمداحمد آدلی بیر فراماسون، اونون یازدیغی قوندارما آذربایجان کیم‌لی‌یی the TİME of Mesopota درگی‌سینده چاپ اولونور. اونون آراچی‌لیغی لا بو یازی‌نی میلر روس دیلینه چئویریب یاییر.  

  احمد کسروی آذربایجان دیلی کیتابیندا او کیتابی آذربایجانین اؤزوندن اؤنملی بیلیب، او کیتابی ساوونمایی هر ایران سئون بیر کسدن ایستی‌ییر. او کیتابین اتک یازیلاریندا کسروی یازیر: ایسلامی انسیکلوپئدیاسیندا آذربایجان باشلیغینین قاباغیندا دیلی تورکو گئتسه ده تبریز باشیلیغیندا آذربایجانین دیلی کسروینین قونداردیغی دیلی‌یاله تانیتیلیر. بئله دئیک کیتابین یازیلیب، قایناق‌لارا یول تاپماغی بیر ایل چکمیر. دونیادا بوتون قایناق‌لارا یئرلشدیریرلر.

آذربایجان موغامیندا یارادیجیلیق

  آذربایجانین موسیقی‌سی ایندی‌لیکده دونیانین لاپ تانینمیش موسیقی‌لریندن ساییلیر. دونیادا آذربایجانین تانینمیش ساز اوستالاری موغام‌چی اولسالار دا، موغامی چیلخا آذربایجان موسیقی‌سی تانیمیرلار. موغام شرق اؤلکه‌لرینه عایید موسیقی اولاراق شرق اؤلکه‌لرینین گئنل اؤزللی‌یی اولاراق تانینیلیر. موغام شرق اؤلکه‌لرینده میللت‌لرین اؤزللیک‌لرینی ده ایچینه آلیب. آذربایجاندا موسیقی‌ایله ایلگی‌لنن‌لرین چوخ اولدوق‌لارینا گؤره موغام آذربایجاندا ایره‌لی‌له‌ییب، دونیادا آد قازانیب. آنجاق موغامی قالیب‌لرده ساخلادیق‌لارینا گؤره هئچ یئنی یئتمه بو قالیب‌لردن ائشی‌یه چیخا بیلمیر. اوستالار اوستا اولاراق قالیب‌لرین زیروه‌سینه یئتیریب‌لر دئیه بیر داها آددیم آتماغی دوشونمورلر. بو یازی اؤزومون سؤزلریم دئییل. بونلاری ساز اوستادلاریمیزین بیریندن ائشیتمیشم. ساز اوستادی دئییردی قالیب‌لردن چیخا بیلمه‌سه‌لر یقین گله‌جک‌ده موسیقی‌ده ایندیکی یئرلرینی الدن وئرمک مجبوریتینده اولاجاق‌لار. هونرین بیر بؤلومو تئکنیک بیلمک اولسا دا، اؤنملی یؤلومو(یارادیجیلیغی یارادان بؤلومو) اینسان‌لارین ایچلریندن گلن سس‌لر دیرلر. ایچریدن گلن سسلرله اؤزلرینی، اؤلکه‌لرینی دئمه‌لی دیرلر. بیر ده دئییردی یاددان چیخارمی‌یاق؛ ایندیکی قالیب‌لری ده بیرلری یارادیب‌لار. ازلدن دوغولوب گلمی‌ییب‌لر.