داش قاپی
دوشوندوک‌لریمین پارچالارینی هردن ایسته‌دیـییم کیمی یازیرام
داش قاپی
دوشوندوک‌لریمین پارچالارینی هردن ایسته‌دیـییم کیمی یازیرام
ایبراهیم، مینا خانیم، آیلا‌نین ایل دؤنوم‌لری
بیلدیر بو گونکو گون مئهرین دؤردو، عؤمرومون قارا گونلریندن بیرینی یاشادیم. آیاغیمی قاپیدان ائشی‌یه قویمامیشدیم. تیلفون چالدی، تانیمادیغیم بیر نومره، دانیشان شیرزاد ایدی. سسی بوغوناق ایدی. سسی چیخمیردی.
ش: ایبراهیم گیل ماشینلاریلا تصادوف ائله‌ییب‌لر.
من: نئجه تصادوف ائله‌ییب‌لر، هاردا؟!
ش: تویدان گلیردیک، بیز داللاریجایدیق. بیردن بیر ماشین‌لا توققوشدولار. هر نه بیر ده‌یقه‌ده اولدو.
من: نه اولوب؟
ش: هامیسی قورتاریب. سسی تام باتیر.
من: سن بیلمزسن، زنگ وور آمبولانس زاد گلسین.
ش: اونلار گلیب، ایبراهیمی ائو‌اوغلو سه‌راهینا گتیرمیشیک، ایبراهیمین باشی منیم دیزیم اوسته، قورتاریب. اورژانس گئتدی، میناخانیم‌لا، آیلانی گتیره‌لر. بیلمیرم نئینی‌یم. اوشاقلارا زنگ وورورام گؤتورمورلر.
من: سیز کیم-کیم سیز؟!
ش: ایکی بهنام‌لار بیر ده من، اونلار قالدیلار مینا خانیم‌گیلین یانیندا، او بیری ماشین‌لا گله‌لر. من ایبراهیم‌لا گلدیم.
دانیشماغا سؤز قالمادی، اینانمیردیم. دئدیم بلکه ایشتیباه ائله‌ییر. هر نه بیردن قورتارا بیلمزدی. تومموشدوم. نه ائله‌جه‌ییمی بیلمیردیم. بیر ایکی یئره زنگ آچمالیدیم. بئش ده‌یقه‌یه هر یئردن زنگ آچیلیردی. دئیه‌سن هئچ کیم یاتمامیشدی. خویا گئتمه‌لیدیم. آغلاماغیم دؤنموشدو. ایچیم شیشیردی. ائله‌بیل آشاغیدان یوخاری‌یا بیر نه قووزانیب، بوغازیمی توتوردو. قَهَر؛ بوغازیمدن پاتلامادایدی.
هر کسین اؤلومونه اینانا بیلردیم آما ایبراهیم گیلین یوخ. او آذربایجان اوچون بیر بؤیوک ثروت ایدی. بو ثروت اؤزو-اؤزونو گلیشدیرمیشدی، یئتیشدیرمیشدی. ایچه‌ریسینده اولان ساکین‌لیک، دویارلی‌لیق هر کسی راحاتلاشدیریردی. مینا خانیم‌لا بیرینجه دؤنه هر کیم گؤروشسه‌یدی کسین‌لیک‌له محبتی اوزونده گؤره بیلردی. هئچ کیمه کین باغلامازدی. دوستلوغا، فیکیر پایلاشماغا، گوونمه‌یه یارانمیشدی‌لار اونلار. یاشاملارینی تکجه اؤزلرینه یوخ، دوشوندوک‌لری بوتون میللته دوزنله‌میشدیلر. میللتین آراسیندا یاشادیق‌لاریندان دولایی، بوتون اینجه‌لیک‌لرله داورانیردیلار. اونلار اؤزلرینی میللتدن باشقا گؤرموردولر. اونا گؤره ده بیر چوخ موراجیعت‌لری جاواب‌سیز قویوردولار.
چوخ یئرلردن گئتمک‌لرینه گؤره سؤز-ساو دئییلیردی. یولداش‌لار، حاکیمیت، باشقالاری، هر کس اؤز یؤنته‌میله گئتمک‌لرینی وورغولویوردو. اونلار قالیب میللت‌له یاشادیق‌لارینی دوشونوردولر. اونلار قالدیلار. یولدا اؤلومله اوزلشدیلر. یاشادیق‌لاری یئرده تورپاغا تاپشیریلدیلار. یئنی یاشاماغا باشلادیلار.
اونلار بو دونیادان کؤچه‌لی دوز بیر ایل اولدو. کؤچَن گوندن، چوخ ایش‌لر اولدو، چوخ ایش‌لر ده اولاجاق دیر. آنجاق اونلار اؤزلریندن بیر ایز قویوب‌لار، هئچ کیمه باغلانمادان، هئچ نه‌یه باغلانمادان، هر کسی نظرده توتاراق، هر نه‌یی نظرده توتاراق یاشاماق دیر. اونلار آذربایجانی دوشونوردولر، سئویردیلر، آذربایجان اوغروندا آددیم آتیردیلار، دَرنَک قوروردولار، درگی یاییردیلار، تویلار توتوردولار، دوستاغا گئدیردیلر، آنجاق هئچ کیمه، هئچ نه‌یه باغلانمیردیلار. اونلار دوشوندوک‌لرینی حاق گؤردوکده، هئچ بیر قودرت قایناغینا باغلانماغی دوز گؤرمیردیلر. قودرت قایناق‌لاری قودرت‌لرینین چیخارلارینا آذربایجانی قوربان وئره بیلدیک‌لرینه ایناناراق، باغلانماغی دا دوشونموردولر.
اونلار کؤچدولر، چوخ تئز کؤچدولر. یئره قویلانسالار دا، گؤیه کؤچدولر. بیزلر داریخیریق، داریخاجاییق دا. روحلاری شاد؛ یول‌لاری داواملی.
بیزه گَلَن‌لر
اوشاقلیقدا هردن کنده گئدن واقت‌لار، کند اوشاق‌لاریلا بیرلیکده اوینایاردیق. بیزیم کند کیچیک کند اولدوغوندان اؤترو(70 ائوه یاخین ایدی)، گلیب-گئدن آز اولاردی. کنده گلن‌لر کندلی‌لر اولوردولار. اونلارین هانسی آراجلا کنده گلدیک‌لری بللی اولوردو. اونا گؤره اؤزگه ماشین‌لا کنده گلن‌لر ماراق‌لا گؤزتله‌نیلیردیلر. کیم اولدوق‌لاری ماراقلی اولور. بللی بیر آرایلا قوناغی گؤزلریله یولچو ائله‌ییردیلر. قوناق گلن هر بیر کسه قوناق سایغی‌سی قویولوب، الدن-باشدان چیخیلیردی. ائولرینده اولان لاپ یاخشی یئمک‌لردن قوناغین قاباغینا گتیریردیلر. هر نه واقتا دک قوناق قالسایدی، کندلی‌لر اونو قوناق‌لاییردیلار.
کندلی‌لرین خوش گؤرولو اولدوق‌لاری هردن اونلارین الینه ایش وئریردی. قوناق‌لارین بعضی‌لری کندلی‌لرین صافلیغیندان فایدالانیب، باش‌لارینا بؤرک قویوردولار. البت همه‌شه بئله اولموردو. یوز قوناقدان بیری ائله اولوردو. هردن ده قوناق یورد سالماق اوچون گلیردی. اولده بیر بالاجا دام وئریردیلر، سونرا یئرین برکیدن‌دن سونرا ال اوزاتماغا باشلاییردی. یا دا بعضی‌لرینین خوناخا‌لاری اولوردو. شهردن نئچه گونلوک قوناق گلیردیلر. شهره گئدنده ده ایش‌لری دوشنده اونلارا اوز توتوردولار. شهرلی‌لر ائولرینده هئچ نه قوناغا وئرمزدیلر. کندلی‌لر ایسه ائولرینده اولان‌لارین لاپ یاخشی‌لارین آییریب بیر قیراغا قویوب، شهرلی‌لر اوچون ساخلاردیلار.
کندلرین دوروملاری گئت-گئده خاراب اولاندان سونرا، شهره آخما باشلاندی. شهره ایش‌له‌مک اوچون گئدنده هئچ کیم اونلارا یئیه دورمازدی. خوناخا ساییلان‌لار خوناخالیق‌دان چیخاردیلار. بئله بیر دوروم تکجه کندله شهر آراسیندا یوخ، بلکه بؤیوک شهرله کیچیک شهر آراسیندا، ها بئله باش‌کندله باشقا شهرلر آراسیندا، یئکه اؤلچوده بؤلگه‌ده اولان اؤلکه‌لرین آراسیندا، قاررالار آراسیندا اولور.
تانینمایان یئرلرین میللت‌لری، بیرلری اونلارین آدین چکنده، ائلچی یوللایاندا، دیل‌لریله دانیشاندا یئر-گؤیو قاتیرلار بیر-بیرینه. ائله او ایشدن دانیشیرلار دئیه‌سن دانیشان کیمسه یا کیمسه‌لر ایش‌لرین اوتوروب بونلاری دوشونورلر. البت بو دوروم دوشمان گؤرونن‌لر آراسیندا فرق ائله‌ییر.
ایشین ماراقلی‌سی بو دور، اؤزلرینی دونیادا آز گؤرن‌لر، آز گؤرولدوک‌لریندن اؤترو چیخارلارینی تانیـیانمازلار. بو اوزدن چیخار اولمایان یئرده دوشمان یارانماز. دوشمان یارانمادیغی یئرده بوتون اؤزگه‌لر یولداش گؤرونَللر. اؤزلریندن ائشیتدیک‌لری هر بیر سؤزو اؤزلرینه خبر ائله‌ییب، خوش گؤرولو یاناشیب، سؤزلره دایانارلار.
دویولاجاق بیر نه‌یی اَلدن وئردیک‌ده اؤزله‌رینه گلیب، اونلارا گَلَن‌لرین ندن اؤترو گلدیک‌لرینی باشا دوشرلر. هردن او واقت‌لار دا باشا دوشمویوب، وابالین یومایین دئیه اوستوندن کئچرلر. سیزجه بیزه گلن‌لر وار یوخسا یوخ دیر. وارسا، بزه گلن‌لری بیز گؤروب، نی‌یه گلدیک‌لرینی باشا دوشه بیلیریک. بو آرادا خوش گؤرولویوموز نه قدر اولوب، نه قدر وابال یویوروق.
قاراداغ، زلزله، علی دایی، قوقوش
بو بؤیوکلوکده بیر اولایین قیسا و اوزون سوره‌لی چتین‌لیک‌لرینی دوشونوب، الیمیزدن گله بیلن اونلارا چارا تاپیب، یئرینه یئتیرمک بیرینجی ایش اولور. تکجه میللتین بیر بؤلومونون الی‌له یوخ، بوتون میللتین گوجوله ایش‌لر گؤرولمه‌لی‌دیر. دئدیک‌لریم ده گؤرولور. هر کس بیر یاندا ایش‌لری قاباغا سوردورور.
بئله بیر زامان‌لار اونلولرین ائتگی‌لری چوخ اولار. اونلولوک‌لرینه دایاناراق بیر چوخ‌لارین ایلگی‌سی‌نی چکیب، ایشه چکدیررلر. اینسان‌لارین اوزاق-یاخین اولدوق‌لاریندان آسیلی اولاراق گؤردوک‌لری ایش‌لر فرقلی اولور.
هر کس قاراداغ بؤلگه‌سی‌نی گئدیر، میللتین فرقلی یاناشدیغیندان دانیشیر. میللت اونلولرین بوتونلویوندن چوخ ائتگی‌لی اولوب‌دیر. ائله‌کی هر کس میللتین بیرلی‌ییندن دانیشیب. بئله بیر میللتین اونلوسو بو میللتین نئجه دوشوندویونو دوشونه بیلمه‌سه، میللتین اونلوسو ساییلا بیلمز. دوروم‌لاردان آسیلی اولاراق اونلولر بیر زامان‌لار میللت‌له آیاق‌بیر اولانمیرلار. آیاق‌بیر اولمایان واقت‌لار، تپگی‌لر یارانسا اؤزلرینه قاییتمالی‌دیرلار.
دئپرمین ایلک ساعات‌لاریندان «علی دایی»، تانیمیش فوتبال اویونچوسو دئپرم وورموش یئرلره گئدیب، آجی‌لارینی پایلاشماغا چالیشیب، دردلرینی گؤردویو کیمی رادیو-تئلویزیوندان یایدی. دایی-نین مسئله‌یه نئجه یاناشماغی میللتین سایغی‌سی‌نی اونا قازاندیردی. دایی، تکجه دانیشماق‌لار یایینلاماقا دایاندیرمادی چالیشماسی‌نی، ایش‌لرین دالیندا اولدو. دایی‌یه تای باشقالاری دا وار ایدی(کریم باقری، رسول خطیبی...). آنجاق دایی کئچمیشده بیر مسئله‌ده میللت‌له آیاق بیر اولا بیلمه‌دی. او دا تیراختور تیمینین دالغاسی یارانان چاغ. ندنی ایسه دایی‌نین پرسپولیس تیمینده اولدوغو ایدی. او زامان‌لار کئچدی، ایندی میللتین سایغی‌سی‌نی یئنیدن قازانیر.
تکجه ایچه‌ریده یوخ بلکه باشقا اؤلکه‌لرده اولان‌لار دا دئپرم اوچون بیر ایش‌لر گؤرمه‌یی پلانلاییرلار. دونیا هر بیر یئرینده بونلار اولور. دئپرم وورموش‌لارین ایش‌لرینی سهمانا سالماق اوچون آتیلان هر بیر آددیم، اؤزلویونده ده‌یرلی دیر. آنجاق هر دن گؤرن‌لر میللتی تانیمادان بیر ایش‌لر گؤرورلر، آلقیشی قازانماق یئرینه قینانیرلار. بونلاردان بیری ده کئچمیش نسلین اونلوسو اولان اوخویان خانیم، قوقوش(گوگوش) دیر. بو خانیم نئچه ایل ائوده اوتوراندان سونرا اؤلکه‌دن چیخاماغا ایمکان تاپیب، ائشیکده یئنیدن یئر قازانماغا چالیشدی و هله ده چالیشیر. ائشیتدیک‌لریمه گؤره دئپرم وورموش‌لارا یاردیم ییغماق اوچون، تورکیه‌نین آنتالیا شهرینده(قالسین کی آنتالیایا گئدن‌لر بیر ایل گئتمک پول‌لارینی قویسالار، دئپرم وورموش‌لارین بیر چوخ سورون‌لارین چؤزه بیلرلر!!!) بیر تؤرن قوروب اوخویوب. تکجه اوخوماق‌لا یوخ، بلکه جوک دئمک‌له ده تؤره‌نی قیزیشدیرماغا چالیشیب. تپگی‌لری یوموشالتسین دئیه اؤزونو تورک آدلاندیرماق‌لا جوک دئمه‌یه بلگه آلیب‌دیر.
ایشین ماراقلی‌سی دئپرم وورموش‌لاری( دیققت اولونسا او موحترم! خانیم دئپرم وورموش‌لارین دیلی‌نی، سویونو، میللتی‌نی لاغا قویور!) لاغا قویماق‌لا، تورکیه‌ده تورک اولاراق(اؤزو اؤزونو آدلاندیریر!!!)، فارس دیلینده دئپرم وورموش‌لارا یاردیم ییغیر. قاراداغلی‌لاری تانیـیان‌لار بیلرلر کی قاراداغ‌لی‌لار آجاریندان اؤلسه‌لر بئله بو تهر یاردیم‌لاردان یارارلانمازلار. البت قالسین کی ائشیکده ییغیلان یاردیم نئجه زلزله وورولان‌لارین الینه چاتدیریلاجاق دیر.
بئله بیر دوشونجه سیستئمی (باشقالارینی اله سالماق، فارسلاشمیش اؤزلرینی یوخاریدا گؤروب، قالان هر کیم وار کیچیتمک!، آللاهی تکجه اؤزلرینکی بیلیب، دونیادا تکجه اؤزلری‌کیم‌لرین یاشاماق لیاقتی اولماغینا اینانیب، یایماق‌لاری...) تکجه کوتله‌نین ایچینده یوخ اونلولرین ایچینده بئله یارانیر. اوخویانی، یؤنتمه‌نی، یازاری، اوستادی، رسامی، شاعیری، سیاست‌چی‌سی ... لاغا قویماقدا بیربیرلریله یاریشیرلار.
اؤز-اؤزومه دوشونورم بو خانیم و بونا تای‌لار تورک‌لر ییغینجاغیندا، تورکو دانیشاراق ائله‌یه بیلرلر بئله یاناشالار. کیم بونلاری بئله بیر دوروما سالیب. هانسی سیستئم ایلیک‌لرینه یئریدیب.
چوخ ماراقلی‌سی بودور، بئله بیر ایش‌لرله، میللتین نیفرتینی قازاندیغی واقت‌لار میللتدن گیلئی‌له‌نیرلر. ائله بیلیرلر میللت اونلاردان اوزاقلاشیر. دای دوشونمورلر کی دیل‌لرینی یادیرقادیق‌لاری واقت‌لاردان میللتدن اوزاق‌لاشیب‌لار. البت اونسوز دا بو خانیمین آذربایجان میللتینین ایچینده دوشوندویو کیمی یئری یوخ ایدی. یئتر بیر گون آذربایجانلی‌لار توپلاندیق‌لاری یئرلره گلیب، تورک اولوب-اولمادیق‌لارینی، سئویلیب-سئویلمه‌دیک‌لرینی دئنَت‌له‌یه‌لر.
الیمیزدن گلنی گؤرمهلیییک
بیر فلاکت گلنده, بیر عؤمر چکر یاددان چیخا. زلزلهده ایلک ایش یارالیلاری, چؤکموش ائولرین آلتیندان قورتارماق دیر. قورتورولموشلاری ساغالتماق دیر. قالانلارا ایلک یاردیملاری چاتدیرماق دیر. گئتدیکجه یاردیملار آرتار. گوندهلیک گرهکن شئیلردن سئوای باشقا گرهکن شئیلر یارانیر.
گؤرونن چوخ یئرلرده خبرلرین قاباغی آلینیر. بلکه ده خبرلری یوخ دیر. خبرلری منیمسهین یوخ دیر. بئله بیر دورومدا ایش میللتین بوینونا دوشور. هر کس بیر مئدیا اولمالیدیر. گؤرن تانییان هر بیر کسه دئییلمهلیدیر. یادیمیزدان چیخماسین بیز دئمهسک کیمسه دئمهیهجک. بیز گؤرمهسک کیمسه گؤرمهیهجک.
قاباقدا قیش اولاجاق. ائولر تیکیلمهلیدیر. یاناجاق اولمالیدیر. بونلار ایندیدن دوشونولمهلیدیر. اؤنملی اولان زلزله وورانلارا دردلرینه چارا تاپماق دیر. بیر چوخلاری ایسترلر آنجاق اؤنمسهمزلر. اونلارا دا اوز توتمالیییق. تانیدیغیمیز هر بیر کسه اوز توتمالیییق. اؤنملی دهییل, تانیدیغیمیزلا نئجه ایلگیمیز واردیر.
قاراداغ تیتره‌دی، آذربایجانی تیتره‌تدی
بیرینجی خبر باجیمدان گلدی، زلزله اولدو. یئر-گؤی تیتره‌دی. وان تیتره‌یه‌نده تیتره‌میشدی. زلزله خبری آذربایجانین هر یئریندن گلیردی. تبریز، ماراغا، اردبیل، خوی، مرند... قاراداغ. خبر دونیاسیندا، خبر یوخ ایدی. نی‌یاران‌چیلیق چوخ ایدی. تئلفون مئساژلاری ایشه دوشموشدو. تیتره‌‌مه‌نین اوجاغی قاراداغ ایدی. ورزیقان، اهر، هیریس آراسی. کندلردن خبر یوخ ایدی. اؤلوم قوخویوردو تیتره‌مه. بو یئرلره باخان یوخ دیر. دئینده یئیه‌له‌نیرلر، یئتیشمه‌یه گلنده ال‌لریندن هئچ نه گلمیر. آذربایجانا یولو دوشن‌لرین آذربایجانین نئجه گونده اولدوق‌لارینی بیلرلر. آذربایجانین ایچینده بیر سیرا یئرلرین دوروملاری داها آغیردی. یول دئییلن بیر قارا جیزیق، خسته‌خانا‌لاردا درمان‌لا درمانچی‌دان خبر یوخ دیر. کندلره گلدیک‌ده ائولر پالچیق، کؤهنه، دیرک‌لر چوروموش دیرلر.
اورالاری گؤرن واقت‌لار آللاهدان تکجه ایسته‌ییم، اورالاری بلالاردان اوزاق ساخلاماق اولور. بلا گلسه هر نه‌یی باتیرا بیلر. اردبیلده‌کی دئپرم یادیمیزدان چیخماییب. زلزله‌دن نئچه گون سونرا بئله کندلره چاتماق اولموردو. اوردان خبر چاتانا اولان اولار. گئری‌یه آجی، کدر، اؤلوم قالار.
زلزله خبری گلدن بویانا هر کس چابالاییر، میللت دایانمادان یاردیم‌دا دیرلار. آذربایجانین باشا-باشانیدان یاردیما گئدیرلر. گؤزله‌میرلر بیری اونلارا دئیه، تاپشیرا. تئلویزیون دئییر دئسین- دئمیر دئمه‌سین، میللت یاییر، پایلاشیر بو آغیر دردی.