داش قاپی

داش قاپی

دوشوندوک‌لریمین پارچالارینی هردن ایسته‌دیـییم کیمی یازیرام
داش قاپی

داش قاپی

دوشوندوک‌لریمین پارچالارینی هردن ایسته‌دیـییم کیمی یازیرام

آذربایجان‌لی بیلیم‌آتالاری

   هر زامان بیر بیلیم آدام‌لارین آدلاری قولاغیمیزا ده‌ییر. بو آدام‌لار آذربایجانلی، و بیر بیلیم ساحه‌نین آتاسی ساییلیرلار. بو بیلیم‌آتالاری تئهراندا اولدوق‌لارینا گؤره پای‌اولاراق تئهرانا قالیب‌لار. اوشاق‌لاری‌لا نه‌وه‌لری ده تئهران‌دا بؤیودوک‌لرینه گؤره، اؤزلرینی فارس بیلیب، بوتونلوک‌له تورک‌اولماقدان قورتولوب‌لار. بونلار آجی اولسالار دا گئرچک‌دیرلر. حسن روشدیه‌، پروفسور عدل، شکوهی، عالی‌نسب کیمی تانینمیش آدلاردان چوخ سایا بیله‌ریک.  

آتالار بیلیم ساحه‌له‌رینده آتا اولسالار دا اؤز میللت‌لرینی اونوتدورماغا یاردیمچی اولوب‌لار.  

بئله آدام‌لارین بیلیم‌دن  باشقا یؤن‌لره واقت‌اولمادیق‌لارینا گؤره(!!!!) بیلمه‌دیک‌لری آلینا بیله‌رمی؟؟

اک‌، آد دیر، یوخسا ائیلم

   اک(ƏK) سؤزجویو اینتئرنت گلندن چوخ ایش‌لنیلیر. هر بیر دئیتا‌نی بیز آرتیرماق اوچون، اونو اک‌له دئییریک. اک اوندان باشقا دیلچی‌لیک تئرمینی اولاراق(affix) دا ایشله‌نیلیر. اوردان یارارلانالاق، اک‌له‌مک یارانیب و ایش‌له‌دیلیب.  

   اک چوخدان‌دیر دیلیمیزده بیر ائیلم کؤکو اولاراق ایشله‌نیلیب. اوندان اکین(آد) سؤزجویو‌له، اکمک(مصدر گؤرولوشونده) سؤزجویو ده لاپ تانیش اولان سؤزجوک‌لردیرلر. بیرلشیک کلمه‌لر ده اوندان یارانیب(کوره‌که‌ن، کور=اؤزگه kürəkən). اک-ه "له" آرتیرماغیمیزلا فئعل یاراتماغیمیزی نه قدر دوز اولوب-اولمادیغینا باخمایاراق گئنیش فورمادا ایش‌له‌نیلیر.  

گله‌جک‌ده نئجه ایشله‌نیله بیلر اونو دا دیل اوزمان‌لاریندان سوروشمالی‌ییق. 

تئهران‌ داغلارینین اته‌یینده یئرله‌شن کند‌لرین، آدی

     تئهرانین قوزئیینده‌کی داغلارین اته‌یینده یئرله‌شن کندلرین گؤرونتولری، اوت‌لاری، هاوالاری آذربایجانین داغلیق‌یئرلریله بیر‌دیر. بو داغلار آذربایجانین داغلارینین سیراسیندا یئرله‌شدی‌یینه گؤره دوغال‌دیر. تئهرانین یئرلی‌لرینین باتی بؤلگه‌لرینین چوخونون تورک اولدوق‌لاری(کندلر، شهرلر) هر کس بیلیر. 

 

   تئهرانین قوزئی‌یینده یئرلشن کندلرین آدلاری چوخ ماراق چکیجی‌دیر. بو آدلاردان، شئمشه(شیمشه‌ک)، دیزین، سولقان، که‌ن، تالقان کیمی آدلاری چوخ ائشیت‌میشیک. بو یئرلره، سنگان، گه‌له‌ن‌دؤوه‌ک(لواسانین آدی دیر)، افجه، آهار، اوشون کیمی آدلاری دا آرتیرین. گه‌له‌ن دؤوه‌ک آدینین نه اولدوغونو اورانین(بؤلگه‌نین) یئرلی‌لریندن سوروشدوقدا، بیلمه‌دیک‌لرینی بیلدیردی‌لر. بونلارا تای آدلاردان اورانین کندلرینده چوخ گؤروروک. 

اوزاق‌گؤره‌نلیک

  کسین "اوزاق‌گؤره‌ن آدام دیر" سؤزونو ائشیدیب‌سیز. سیزجه اوزاق‌گؤرن‌لیک نه دیر؟! بیزلرین (گونئی آذربایجانلی‌لار) ایچینده اوزاق‌گؤره‌ن آدام تاپیلا بیلر. تاپیلسا دا بو اوزاق‌گؤرن‌لی‌یی آذربایجانین ده‌یه‌رلرینه سایغی‌سیزلیق‌دا اولور یوخسا، سایغی‌لی‌لیق‌دا. سؤزو بئله سوروشوم آذربایجانین ده‌یه‌رله‌ر‌ینه سایغی‌سیز اولان کیمسه، آذربایجانین اوزاق‌گؤره‌نی ساییلا بیلر؟ 

بونلاردان گئچک؛ اینسان اوزاق‌گؤرن اولمالی‌دیر یوخسا یوخ. اوزاق‌گؤرن آدام‌لار توپلوموموزدا نئجه تانیلیرلار. اونلارا یئر وار یوخسا یوخ. اوزاق‌گؤره‌نلر یاخشی اولورلار، یوخسا پیس؟؟ 

هر آدامدا اوزاق‌گؤره‌نلیک باجاریغی اولار بیلر یوخسا یوخ. بیزیم توپلوموموزدا اوزاق‌گؤره‌نلی‌لیک یارانا بیلر یوخسا یوخ؟  

اوزاق‌گؤره‌نین قارشیلیغیندا یاخین‌گؤره‌ن کیمسه‌لر نئجه‌دیرلر؟ اصلا گؤرمویه‌ن‌لر نئجه؟

ایکی چیلله گئجه‌سی‌

زامان 1359 چیلله گئجه‌سی، یئر بیزیم کند، بیزیم شهر 

  دولو قار یاغیب، هاوا آیازلاییب. اودون‌لاری ایچری تندیره(ائوین تندیرینده) یئرلشدیریب‌لر. بیزده بیزیم شهردن، چیلله‌گئجه‌سی اوچون بیزیم کنده گئتمیشدیک. داها دوغروسو گلین‌پایی آپارمیشدیق. گلین ده منیم عمی‌قیزیم اولوردو. پایی‌وئریلیب، گون باتمادان بابام‌گیلین(آتامین آتاسی‌گیلین) ائولرینده ییغیشمیشیق. عمی‌لر گلمیشدی، عمه‌لردن ده بیزیم کندده اولان‌لار گلمیشدی‌لر. تو دئییردین گؤیده دونوردو(بؤیوک‌لر دئییردی).  

   ننه‌م‌له گلین‌لری چیلله‌گئجه‌سینه یئیه‌جک‌لر حاضیرلاییردیلار‌. قووورقالاری ننه‌م قووروردو. لاپ بؤیوک گلین‌باجی شام پیشیریردی. آنام‌لا او بیری گلین‌باجی‌لار هره‌سی بیر ایش گؤروردو.  

  او زامان بیزیم کنده ایشیق گلمه‌میشدی. بیر چیراغ‌قاز‌لا هر یئر ایشیق‌لانمیشدی. شام یئییلدکدن سونرا هامی کورسونون آلتینا گیرمیشدی‌. قوورقالار یئییلیردی، توخوم‌لار چیتلانیردی.  

  بابام‌ دا گئچمیش‌لردن دانیشیردی(اوروس‌لارین کنده گلمک‌لریندن، کوردلرین یایلاقدا اونلارین مال‌لارینی اوغولادیق‌لاریندان، کندین احوالاتیندان). بیزلر ده بویوموز کورسودن قووزانمیردی.

  سونرا هره بیر آغیز آشیق هاواسی اوخودولار(البت کیشی‌لر اوخودولار). اکین‌لرله، کندلی‌لردن دانیشیردیلار. ائودن ائشیک هر یئر سس‌سیز‌ایدی، قارانلیق ایدی.    

 

 

زامان 1389، یئر تئهران(سیز دئیین کیمین شهری دیر) 

 

   چوخدان دیر سویوخدان خبر یوخدور. چیلله گلسه ده چیلله‌لیک هاوا گؤرمه‌میشیک.  

   چیلله‌گئجه‌سینی قایین‌آتا گیلده اولمالی‌ییق. بیزیم شهردن، بو شهره چیلله‌پایی گتیریب‌لر. بیر تازا گلین وار اونون اوچون پای گتیریب‌لر. ایشدن چیخیرام، ائوه گئده‌نه دک بیر ساعات چکیر. هن-هون ائله‌یه‌نه ساعات 8 اولور. سکگیزیاریما هامی ییغیشیر. 

   چیلله‌نین یئمک‌لرینی هامیسی ائشیکدن آلینیب. سوفرانی ییغیشدیرمامیش تئلویزیون آچیلیر. ائو ایستی‌لی‌ییب، هردن پنجه‌ره‌لر آچیلیر.  

  ائوده قایین‌آتادان سونرا هر کس دانیشیر. گاه تئلویزیونا باخیلیر، گاه دا تئلویزیونداکی‌لارا گؤره دانیشیلیر. چیلله‌گئجه‌سینه گلن اس‌ام‌اس‌لر اوخونولور. همه‌شه‌کی‌کیمی منیم جیب‌تئلیم یانیمدا دئییل. یارانه‌لردن(دولت پاییندان) دانیشیلیر. خیریستی‌یان‌‌لارین تازا ایل‌لری گلیر(ژانویه). دئیه‌سن چؤره‌یی باهالاتمالی اولاجاق. ائله‌بیر لاواش یوز تومن اولاجاق. هر یئردن دانیشیلر. بیز اوتوران کوچه‌ده بیر ماشینین شوشه‌سینی سیندیریب، ایچیندن ضبطینی آپاریب‌لار.  

 

  چوخ اوتورموشوق دئیه‌سن، سحر تئزدن ده دورمالی‌ییق.