داش قاپی
دوشوندوک‌لریمین پارچالارینی هردن ایسته‌دیـییم کیمی یازیرام
داش قاپی
دوشوندوک‌لریمین پارچالارینی هردن ایسته‌دیـییم کیمی یازیرام
منم داش‌قاپی
سؤز وئردی، اوره‌یینده اولان سؤزلرینی بیر کس‌لره چاتدیرا. بو سؤز هر کس دانیشان سؤز ایدی. هر کس دانیشان سؤزو نی‌یه چاتدیرسین، بیلمیردی. سؤز دئدییین، شهرده اولان داش‌قاپی‌نی اوچوتماق ایدی.
داش‌قاپی چوخدانین داش‌قاپی‌سی ایدی. اوستوندن ایل‌لر، گونلر کئچمیشدی. کچئمیشده اؤتن داش‌قاپی‌یا بیر تپیک ووروب کئچمیشدی. داش‌قاپی لاخلامیشدی. داش‌قاپی‌نی آللاه ساخلامیشدی. لاخ قاپی‌دان کئچمه‌یه هر کس قورخوردو. کئچن بیر تپیک ووروب کئچیردی. دالینا باخیردی. باشینی اوغورلویوردو. بوینونو قیسیردی. قاپی تیتری‌ییردی. کئچن تئز میسیردی.
هر گون قاپی‌نین لخشئه‌لی‌یی چوخالیردی.
هر کس قاپی‌دان دانیشیردی. هان-هان ایدی خالقین باشینا ییخیلا. داش‌قاپی ترپندیک ده شهر ترپنیردی. هر کس ییرقالانیردی. دئیه‌سن قاپی شهرین دیره‌یی ایدی. هر کس بو قاپی‌دان قورتولماق ایستی‌ییردی. قاپی اولمادیق‌دا، بؤیون‌لار قیسیلیب، گؤزلر یومولمویاجایدی.
او باشقا جور دوشونوردو. او دوشونوردو قاپی ییخیلسا، شهرین اوستونه ییخیلاجایدی. یوخ شهری باش اوسته قویلویاجاق‌ایدی. شهرده اولان‌لاری باسدیراجاق‌ایدی. بیلیردی آنجاق دئیه‌نمیردی. شهرین دارقالاری بیر کس قاپی‌دان یانا اولسایدی، باسیب دؤیردی‌لر. هئچ کس قاپی‌دان یانا اولا بیلمزدی. البت گؤرن‌لر اولوردو، آنجاق اونلاری دا سیخما-بوغمایا سالیردیلار. وار یوخ‌لارین آلیب، شهردن قوووردولار. قوولان‌لار، شهره قاییدیردی‌لار. او دا ایستی‌ییردی، داش‌قاپی‌دان یانا اولا. داها دوغروسو یانا ایدی. قورخاق یانا ایدی.
تاخما آدلارلا یانا دوران‌لار وارایدی. دؤینج، داشلی قایا، قاپ-قاشیق، شهرداشی، قاپالی شهر، دیره‌ک، کوره‌ک کیمی آدلار ائشیدیردی. آنجاق بیلمیردی کیملرایدی.
سؤزون توتموشدو. داش‌قاپی اولاجاق ایدی. داش‌قاپی اولدو. هر کس ده بیلدی بیر داش‌قاپی وار.
داش‌قاپی اولمامیشدان دا داش‌قاپی‌نین اولدوغونو هر کس بیلیردی. ایستی‌ییردی داش‌قاپی‌نین ایچینه گیره، هر گون بیر یئرینده اولا.
گئجه‌لر یوخودا داش‌قاپی اولوردو. گلن گئدنی گؤروردو. بیرلری داش‌قاپی‌نی داغیتماغا دؤیوردولر. داش‌قاپی‌یا سو باغلامیشدی‌لار. شهرده اولان‌لارین چوخو داش‌قاپی‌نی سئویردی‌لر. سئوینج‌دن داش‌قاپی‌یا تپیلیردی‌لر. داش‌قاپی تیتری‌ییردی. سئون‌لری چوخ ایدی. تومارلایان‌لار دا اولوردو.
داش‌قاپی هردن داش اولماقدان دویوردو. تاختا، دمیر اولسایدی، ایندی‌یه دک یوز یول ده‌ییشیلمیشدی. بو قدر ده شهره باتمامیشدی.
هر کس شهرده داش‌قاپی اولوردو. شهرده قاپی‌‌لار دویولوردو. کیم اولدوق‌لاری سوروشولدوقدا، قاپی دالیندان سس گلیردی. آچ قاپی‌نی، منم داش‌قاپی.
قاخینج
اؤزونو بیلندن، اوزونه سؤز گلردی. گؤردویو ایش‌لرین هامیسی باشینا قاخینج اولاردی. گؤردویو ایش‌لر تکجه اونا یوخ بوتون تانیش‌لارینا قاخینج ایدی. تانیش‌لار اؤز آرالاریندا، اون اله سالیب گولسه‌یدی‌لر ده، چالیشاردی‌لار قویماسین‌لار باشقالارینین گولونجو اولسون‌لار.
او بیلیردی، گلن سؤزلر، اونون کی یوخ، اونا تای دوشونموین‌لرین‌کی ایدی. بؤیودوکجه، دوز ایشله‌دی‌ایله، دوز دوشوندویونه اینانیردی. ائولریندن سونرا باشقالارینین قاخینج‌لاری ایکی، اوچ ده‌فه اولمادی. هر کس یئرینده اوتورموشدو. گولن‌لر ده اوزده گولموردولر. هئچ کسین اوره‌یین سیندیرماغین ایسته‌مزدی. یاواش-یاواش دانلاماق‌لار باشلانمیش‌دیلار. کیمسه داها گولونجدن سؤز دانیشمیردی. سؤزلری پالازا بورون ائلینن سورون ایدی.
دوشونوردو، ائلی پالازا بورویوب، اوچوروما سوروردولر. اوچوروما گئتمه‌یه‌نی اله سالیب، ائلین قاخینجینا قویوردولار.
خوجالی فاجیعه‌سی، موسلمان‌لارین اوتانج‌لی یئنیلمه‌له‌رینین آردی
بؤلگه‌میز(اورتا دوغو) تک‌آللاه‌لیق دین‌لرینین، یئتیشدی‌یی بؤلگه ساییلیر. اورتادوغو، مدنیت‌لرین یارنیب، توققوشان یئری دیر. اورتادوغو دا، تاریخ خاطیرلادیغی قدر توققوشمامیش یوز‌ایل‌لر، اون‌ایل‌لر بلکه ده ایل‌لر اولماییب. هر زامان بوردا یاشایان‌لارین دین، دیل، یاشام‌طرزی فرقلیک‌لری، اونلارین آرالاریندا توققوشمالارا ندن اولوب.
دونیادا اوچ بؤیوک ابراهیمی آدلانان توحیدی دین‌لرین، موقدس تورپاق‌لاری اورتا دوغودادیر. بو دین‌لرین آراسیندا یهود دینینده اولان آدام‌لارینین سای‌آزلیغینی نظرده آلساق، بؤیوک ساواش‌لار خیریستی‌یان‌لارلا موسلمان‌لارین آراسیندا اولوب.
سینیق‌خاچ ساواش‌لاری، یئتدی‌یوز ایل سوردو. بو ساواش‌لارین سونوندا موسلمان‌لار ایلک باخیش‌دا قازاندیق‌لارینا باخمایاراق، خیریستی‌یان‌لارین اویانیش‌لارینا سبب اولدو. اوز-اوزه ساواشدا موسلمان‌لار قازانسالار دا، خیریستی‌یان‌لار موسلمان‌لاری ایچه‌ریدن یئنمه‌یی دوشوندولر. نئجه کی سون یوز ایلده خیریستی‌یان‌لار ایسته‌دیک‌لری یئرلرده ایسته‌دیک‌لرینی گؤروب‌لر. خیریستی‌یانلیق گؤروش‌لری کیچیک بؤلگه‌لرده لوت گؤرولسه ده، بؤیوک آلانلاردا لوت‌لشمک‌دن چکینیرلر.
لوت خیریستی‌یانلیق، خیریستی‌یان‌لارین تاریخی توققوشما یئرلرینده اوز وئریب. اونا گؤره ده آذربایجان، خیریستی‌یان‌لارین هجمه‌سینه معروض قالیب. آذربایجان‌دا خیریستی‌یانلیق گؤروشوله نئچه دؤنه سوی‌قیریم‌لار اولوب. بیرینجی دونیا ساواشیندا، آذربایجانین اورمو، سالماس، خوی بؤلگه‌لرینده سوی قیریم اوز وئریب. اونلا بیرلیکده باکی، قوبا، دربند، ایروان و بیر چوخ باشقا یئرلرده اوز وئریب. بیر عؤمور آذربایجانلی‌لارین ائگه‌منلیک‌لری آلتیندا راحات یاشایان ائرمنی‌لر، فورصت اللرینه کئچدیکده اللریندن گلنی اسیرگه‌مه‌دیرلر.
موسلمان‌لارین یئنیلمک واقتیندا، موسلمان‌لار بیربیرلریله دوشمانلیغا باشلادیلار. بو دوشمانلیغین توخومونو خیریستی‌یان‌لار سپسه‌لر ده، موسلمان‌لار یئریتمه‌مه‌لی دیرلر.
ییرمی ایل اؤنجه ائرمنی‌لرین یاراتدیغی سوی‌قیریمینا، آذربایجانلی‌لاردان باشقا موسلمان‌لار تکجه باخدیلار. یوخاری باشی پیس‌له‌دیلر. اونلارین ایچینده ائرمنی‌لری دستک‌له‌ین‌لر ده اولدو. آنجاق بوتون خیریستی‌یان اؤلکه‌لری ائرمنی‌لرین دالیندا دوردو. قیرلان‌لار آذربایجانلی‌لار اولدو. قاداغالار دا ائله آذربایجانلی‌لارا کسیلدی. اؤزو ده، آمریکا، روسیا، فرانسا، اینگیلیس و بیر چوخ باشقا دموکورات، سؤزده لائیک دئولت‌لرین طرفیندن.
توپلوم گوونجی
گوونجی ایکی یئره بؤلمک اولار بیرینجی‌سی بیرئی‌سل گوونج‌دیر. بیرئی‌سل توپلوم ایچینده اولان‌لارین بیربیرلرینه گووندیک‌لری دیر. ایکینجی‌سی، دونیادا اولان توپلوم‌لارین آرالاریندا اولان گوونج‌لردیر.
کئچمیشده‌کی دونیادا بیر بؤلگه‌ده اولان توپلوم‌لارین آراسیندا گوونجین اولوب اولمادیغی سؤز قونوسو ایدی. هر دن ده اولوردو، بؤلگه‌دن اوزاق اؤلکه‌لرین آراسیندا، گوونمک‌لر اورتایا گلیردی.
ایندیکی دونیادا گوونمک‌لر بؤلگه‌سل‌لیک‌دن چیخیب. توپلوم‌لار بؤلگه‌لره باخمایاراق اؤزلرینه، گوونه‌بیلن دئولت‌لرله توپلوم‌لار آختاریرلار. بیر-بیرینه تام گوونن ایکی میللت تاپیلسا، یقین اونلار بیر توپلوم دیرلار. داها دوغروسو، هر توپلوم تکجه اؤزونه تام گوونه بیلر.
گوونجین تام اولمادیغینا باخمایاراق، دونیادا اؤلکه‌لر اؤز گوج‌لریندن آسیلی، باشقا دئولت‌لره گوونمک زوروندا قالیرلار. اؤزلرینه گوونج یئری قازانان اؤلکه‌لر گوونجین قارشیلیغیندا گووندیک‌لری توپلوم‌لارا اؤزلریندن پای وئریرلر.
تام گوونج‌ده اولان توپلوم، یوخ دیر. آنجاق لاپ یوخاری گؤونج، اؤزلرینه گوونن توپلوم‌لارین دیر.
بیرئی‌سل گوونج
اوشاقلیقدان، بیر‌کس‌لری اؤزوموزه یاخین بیلیب، اونلارا آرخالانیب گون کئچیتمیشیک. ائله او گونلردن، بیرلرینه گوونمه‌یی اؤیرنمیشیک. داردا قالدیغیمیز زامان‌لار، اونلارین یاردیمینا اینانمیشیق.
بیزه آرخا دوران‌لارین گوجلرینه دایاناراق، آیاغیمیزین اؤلچوسونو تاپمیشیق. بوی آتیب بؤیودوکجه، باشقالارینین گوونجینی قازانماغا چالیشمیشیق. یئنی گوونج آلانلاری، اؤزلریله سوروملولوق‌لار دا گتیریب‌لر. بو سوروملولوق‌لار، اوشاقلیقدان گووندییمیز کیمسه‌لر ایله قارشی دورماغا ندن اولا بیلیرلر. اوندا دیر کی سئچمک زوروندا قالاریق.
یئنی گوونج قایناغی، اسگی گوونج‌لریمیزین یاراتدیغی قاداغالاری پوزماغا گؤره چکیجی اولور. یئنی گوونج قایناغی یئنی اولدوغو اوچون، اونو ساخلاماغا چالیشدیغین زامان، کئچمیشدن گوونن‌لریندن اوزاق‌لاشیرسان. بئلین باغلانان یئنی آرخا‌‌داش‌لارین نه قدر برک اولدوغونو چتین‌لی‌یه دوشن چاغ‌لاردا آنلایاجاقسان.
گووندیک‌لریوی ده‌ییشمه‌یه آلیشیرسان. گوونجیوی الدن وئردی‌گین هر دؤنه، اؤیرندیک‌لرین اولور.
یاواش-یاواش اؤیرهنیرسن اؤزوندن سونرا کیمسه‌یه گووه‌نمه‌یه‌سن. داها بیر سؤزه یئتیریرسن، ایلک گووندیک‌لرین اوندان سونرا گووندی‌یین هر کسدن چوخ گوونمه‌لی ایدی‌لر. توپلوم‌دا هر کسه گووه‌نمه‌مه‌ییوی اؤیرهنیرسن. سن گووه‌نمه‌دی‌یینده باشقالاری دا سنه گوونمیرلر. گوونج اولمایان یئرده هر یئر اوچوروما دؤنور.